Afficher No 6 (2025)

No 6 (2025)

ISSN:
2719-4086

eISSN:
2957-1413
Section: Studia

Stan badań nad relacjami polsko-żydowskimi w okresie dwudziestolecia międzywojennego w historiografii polskiej

Edyta Majcher-Ociesa

https://orcid.org/0000-0002-2722-0543

Uniwersytet Jana Kazimierza w Kielcach

Polish-Jewish Studies, No 6 (2025), pages: 15-58

Publication date: 2025-11-17

https://doi.org/10.48261/PJS250602

Résumé

Artykuł omawia stan badań nad relacjami polsko-żydowskimi w okresie dwudziestolecia międzywojennego w podziale na projekty, najważniejsze publikacje i zagadnienia szczegółowe. Ze względu na ogromną liczbę opracowań skupiono się tylko na najważniejszych z nich i na najpopularniejszych tematach badawczych. Analizowano relacje polsko-żydowskie w skali mikro i makro. Wywód zakończono kilkoma postulatami badawczymi i wnioskami. Wskazano obszary badawcze ważne dla zrozumienia relacji polsko-żydowskich, lecz do tej pory nieeksplorowane, i zwrócono uwagę na płaszczyznę definicyjną. Wzięto pod uwagę zarówno publikacje, które ukazały się w dwudziestoleciu międzywojennym, jak i te z okresu powojennego. Celem artykułu jest przybliżenie czytelnikowi literatury naukowej dotyczącej stosunków polsko-żydowskich w polskiej i żydowskiej polskojęzycznej historiografii oraz wskazanie trendów badawczych.


Aleksiun N., Nihil novi? Historiografia pogromów z lat 1921–1939 [w:] Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX w., t. 3: Historiografia, polityka, recepcja społeczna (do 1939 roku), red. K. Kijek, A. Markowski, K. Zieliński, Warszawa 2019.

Bacon G.C., Politics of Tradition. Agudat Yisrael in Poland 1916–1939, Jerusalem 1996.

Badziak K., Żydowskie organizacje społeczne w Łodzi do 1939 r., Łódź 2002.

Banaś F., Moje wspomnienia, Rzeszów 2009.

Berendt G., Obraz ludności żydowskiej we wspomnieniach Polaków – uczestników walk o granice państwowe w latach 1918–1920 [w:] Polacy i sąsiedzi – dystanse i przenikanie kultur, cz. 1, red. R. Wapiński, Gdańsk 2000.

Berendt G., Polityka ekonomiczna Senatu Wolnego Miasta Gdańska wobec ludności żydowskiej (1933–1939), „Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi” 2000, nr 23.

Berendt G., Żydzi na terenie Wolnego Miasta Gdańska w latach 1920–1945 (działalność kulturalna, polityczna i socjalna), Gdańsk 1997.

Bergmann O., Narodowa Demokracja wobec problematyki żydowskiej, Poznań 1998.

Bergmann S., Bund a niepodległość Polski [w:] Bund. 100 lat historii 1897–1997, red. F. Tych, J. Hensel, Warszawa 2000.

Biegański Z., Mniejszość żydowska w Bydgoszczy 1920–1939, Bydgoszcz 1999.

Gliksman J., Struktura zawodowa i społeczna ludności żydowskiej w Polsce, Warszawa 1930.

Bronsztejn S., Ludność żydowska w okresie międzywojennym, Warszawa 1963.

Bryła M., Stosunki polsko-żydowskie w środowisku przestępczym na terenie Małopolski w latach 1918–1939 [w:] Zagadnienia religijne i narodowościowe we współczesnych badaniach polskich, słowackich i ukraińskich na terenie Euroregionu Karpackiego, cz. 2: Aspekt historyczny, socjologiczny i politologiczny, red. K. Rejman, W. Wierzbieniec, Jarosław 2017.

Bubczyk R., A History of Poland in Outline, Lublin 2011.

Buras D., W służbie i poza służbą. Postawy etyczne policjantów w II Rzeczypospolitej na przykładzie województwa kieleckiego [w:] Funkcjonariusze Policji Państwowej w II Rzeczypospolitej, podczas okupacji i okresie powojennym – w świetle źródeł archiwalnych i wspomnień, red. E. Majcher-Ociesa, W. Rutkowska, Kielce 2022.

Cała A., Jew. The Eternal Enemy? The History of Antisemitism in Poland, Berlin 2018.

Cała A., Żyd – wróg odwieczny? Antysemityzm w Polsce i jego źródła, Warszawa 2012.

Chodorowski J., Struktura wewnętrznego handlu towarowego w Polsce, Warszawa 1938.

Chojnowski A., Koncepcje polityki narodowościowej rządów polskich w latach 1921–1939, Wrocław 1979.

Chorązki M., Gmina Michałowice w latach 1918–1939 [w:] K. Meus, M. Chorązki, Na granicy. Monografia historyczna gminy Michałowice od schyłku XVIII wieku do 1949 roku, t. 2, Michałowice 2018.

Cohen I., A Raport on the Pogroms in Poland, London 1919.

Czajka K., Kina żydowskie w Warszawie w dwudziestoleciu międzywojennym, „Kwartalnik Historii Żydów” 2013, nr 3.

Czajka-Kominiarczuk K., Żydzi w związkach zawodowych w przemyśle filmowym w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym [w:] Kultura. Literatura, sztuka i nauka w XX wieku, red. Z. Trębacz, Warszawa 2020.

Czechowska K., Polska dyplomacja wobec „kwestii żydowskiej” w latach 1932–1939, Gdańsk 2023.

Domagalska M., Antysemityzm dla inteligencji? Kwestia żydowska w publicystyce Adolfa Nowaczyńskiego na łamach „Myśli Narodowej” (1921–1934) i „Prosto z mostu” (1935–1939) (na tle porównawczym), Warszawa 2004.

Drymmer W.T., W służbie Polsce. Wspomnienia żołnierza i państwowca z lat 1914–1947, Międzyzdroje–Kraków–Warszawa 2014.

Duszyk A.B., Żydowska spółdzielczość oszczędnościowo-kredytowa w Radomiu okresu międzywojnia [w:] Społeczność żydowska Radomia w I połowie XX wieku. Kultura, Zagłada, rozproszenie, red. Z. Wieczorek, Radom 2008.

Dymerska G., Żydzi koneccy [w:] Końskie. Zarys dziejów, red. M. Wikiera, Końskie 1998.

Dzieje Żydów w Łodzi 1820–1944. Wybrane problemy, red. W. Puś, S. Liszewski, Łódź 1991.

Fałowski J., Mniejszość żydowska w Parlamencie II Rzeczypospolitej (1922–1939), Kraków 2006.

Fałowski J., Posłowie żydowscy w Sejmie Ustawodawczym 1919–1922, „Biuletyn. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Częstochowie. Instytut Filozoficzno-Historyczny” 2000, nr 7 (25).

Frączek L., Rzemieślnicy szczekocińscy od XVIII do połowy XX wieku, Szczekociny 2016.

Frączek L., Śluby Żydów w Lelowie w latach 1872–1938, „Świętokrzyskie Studia Archiwalno-Historyczne” 2019, t. 8.

Fuks M., Prasa żydowska w Warszawie 1823–1939, Warszawa 1979.

Gałęzowski M., Żydzi walczący o Polskę. Zapomniani obrońcy Rzeczypospolitej, Kraków 2021.

Gapys J., Relacje polsko-żydowskie w województwie kieleckim w latach 1918–1939. Wybrane zagadnienia, „Kieleckie Studia Teologiczne” 2016, t. 15.

Gapys J., Markowski M.B., Zajścia antyżydowskie w Odrzywole w 1935 r. wyrazem wpływów endecji w województwie kieleckim, „Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego” 1999, z. 1.

Garncarska-Kadary B., Żydowska ludność pracująca w Polsce 1918–1939, Warszawa 2001.

Gauden G., Lwów – kres iluzji. Opowieść o pogromie listopadowym 1918, Kraków 2019.

Gawkowski R., Rokicki J., Stosunki polsko-żydowskie w sporcie II Rzeczypospolitej [w:] Parlamentaryzm, konserwatyzm, nacjonalizm. Sefer jowel. Studia ofiarowane Profesorowi Szymonowi Rudnickiemu, red. J. Żyndul, Warszawa 2010.

Geronin G., Żydowscy twórcy i artyści związani ze Śląskiem Cieszyńskim, Cieszyn 2014.

Gontarczyk P., Pogrom? Zajścia polsko-żydowskie w Przytyku 9 marca 1936 r. Mity, fakty, dokumenty, Biała Podlaska 2000.

Gontarek A., Żydzi Mińska Mazowieckiego w latach 1918–1939, Lublin 2013.

Gospodarka. Wybrane problemy gospodarcze na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. A. Landau-Czajka, Warszawa 2021.

Górniak S., Handel detaliczny, Lwów‒Warszawa 1935.

Górny J., Polsko-żydowscy czytelnicy Weiningera a żydowski „Selbsthass”, „Kwartalnik Historii Żydów” 2016, nr 2 (258).

Hartglas A., Na pograniczu dwóch światów, oprac. J. Żyndul, Warszawa 1996.

Hartz A., Żydzi w kulturze polskiej, Paryż 1961.

Hodoly A., Jastrzębowski W., Handel wiejski w Polsce międzywojennej. Liczby i fakty, Warszawa 1957.

Jaworski W., Ludność żydowska w województwie śląskim w latach 1922–1939, Katowice 1997.

Jaworski W., Oświata żydowska w województwie śląskim (1922–1939), „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 2011, nr 1/2.

Jaworski W., Struktura i wpływy syjonistycznych organizacji politycznych w Polsce w latach 1918–1939, Warszawa 1996.

Jaworski W., Syjoniści wobec rządu polskiego w okresie międzywojennym, Sosnowiec 2002.

Jaworski W., Władze żydowskich gmin wyznaniowych w Modrzejowie i Sosnowcu (1868–1948), „Rocznik Sosnowiecki” 1998, t. 7.

Jaworski W., Życie polityczne Żydów w Sosnowcu w okresie międzywojennym, „Rocznik Sosnowiecki” 1993, t. 2.

Jaworski W., Żydzi w województwie śląskim w okresie międzywojennym, Katowice 1991.

Jaworski W., Żydzi w Zagłębiu Dąbrowskim. Zarys dziejów, Sosnowiec 2006.

Jedlińska-Kawska A., Kawski T., Społeczność żydowska w Bydgoszczy w XX wieku, Bydgoszcz 2015.

Jeziorny D., Londyn wobec ochrony mniejszości żydowskich w Europie Środkowo-Wschodniej (1918–1919), Łódź 2016.

Jodłowiec-Dziedzic A., Żydzi w Radzie Miejskiej Krakowa w latach 1866–1939. Działalność na rzecz miasta [w:] Budowali nowoczesny Kraków. Żydzi w samorządzie miejskim, gospodarczym i finansowym miasta (1866–1939), red. B. Cisowska, Kraków 2014.

Kawalla-Lulewicz I., Kupiectwo i handel w międzywojennym Krakowie (1918–1939), Kraków 2020.

Kawski T., Gminy żydowskie pogranicza Wielkopolski, Mazowsza i Pomorza w latach 1918–1942, Toruń 2010.

Kawski T., Ludność żydowska na Kujawach wschodnich i w ziemi dobrzyńskiej w okresie międzywojennym (1918–1939), „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie”1999, t. 13.

Kawski T., Żydowskie gminy wyznaniowe w II Rzeczypospolitej. Studium historyczno-administracyjne, Bydgoszcz 2014.

Kendziorek P., Żydowski ruch spółdzielczy w Polsce w pierwszej połowie XX wieku. Ideologia i praktyka społeczna, Warszawa 2020.

Kęsik J., Dokumenty w sprawie polityki narodowościowej władz polskich w latach 1937–1939, „Dzieje Najnowsze” 1992, z. 1–2.

Kęsik J., Polityka narodowościowa w polskich siłach zbrojnych, „Wrocławskie Studia z Historii Najnowszej. Prace historyczne” 1998, z. 26.

Kęsik J., Zaufany Komendanta. Biografia polityczna Jana Henryka Józewskiego 1892–1981, Wrocław 1995.

Koko E., W nadziei na zgodę. Polski ruch socjalistyczny wobec kwestii narodowościowej w Polsce, Gdańsk 1995.

Koneczny F., Cywilizacja żydowska, Warszawa–Komorów 2001.

Kopczyńska I., Relacje polsko-żydowskie w Poznaniu w okresie dwudziestolecia międzywojennego [w:] Od konfliktu do współistnienia i współpracy, t. 1: Bliscy i dalecy sąsiedzi, red. K. Grysińska-Jarmuła, T. Maresz, Bydgoszcz 2017.

Kotula F., Miasteczko na przykładzie Głogowa Małopolskiego i jego sąsiadów. Próba biografii, Rzeszów 2014.

Kowalski I., Antysemityzm w Wielkopolsce w latach 1919–1939, „Kronika Wielkopolski” 2001, nr 3.

Kowalski T.A., Mniejszości narodowe w siłach zbrojnych Drugiej Rzeczypospolitej Polskiej (1918–1939), Toruń 1998.

Kozanecki S., Antysemityzm, antyjudaizm, antypolonizm. Źródła konfliktu, Kraków 1994.

Kruszyński J., Antysemityzm, antyjudaizm, antygoizm, Włocławek 1924.

Krynicka N., Świat przestępczy w literaturze jidysz, „Midrasz” 1999, nr 12.

Krześniak-Firlej D., Majewski S., Firlej W., Organizacja szkolnictwa w II Rzeczypospolitej 1918–1939, Kielce 2014.

Krzywiec G., Czy państwo w Polsce pomajowej było czynnikiem antyżydowskim (1926–1939)? Stan badań i perspektywy badawcze [w:] Państwo i społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej. Zbiór studiów, red. J. Żarnowski, Warszawa 2014 („Metamorfozy Społeczne”, t. 8).

Księga pamięci żydowskiego Lublina, oprac. A. Kopciowski, Lublin 2011.

Kultura i społeczeństwo II Rzeczypospolitej, red. W. Mędrzecki, A. Zawiszewska, Warszawa 2012 („Metamorfozy Społeczne”, t. 4).

Kultura Żydów polskich XIX–XX wieku, red. M. Meducka, R. Renz, Kielce 1992.

Kułan B., Komuniści w więzieniu w Kielcach w świetle raportów Straży Więziennej w latach 1932–1935, „Świętokrzyskie Studia Archiwalno-Historyczne” 2019, t. 8.

Kwiatkowski E., Dysproporcje. Rzecz o Polsce przeszłej i obecnej, oprac. A. Garlicki, Warszawa 1989.

Landau-Czajka A., Syn będzie Lech… Asymilacja Żydów w Polsce międzywojennej, Warszawa 2006.

Landau Z., Tomaszewski J., Drobny handel i rzemiosło w Polsce w latach 1918–1923, Warszawa 1965.

Laskowska-Gielo J., Pogrom w Mińsku Mazowieckim (czerwiec 1936 r.), „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 2000, nr 196.

Lewandowska I., Społeczność żydowska na ziemiach pruskich (Warmii i Mazurach) na przestrzeni dziejów. Zarys problematyki [w:] Żydzi wschodniej Polski, seria 5: W kręgu judaizmu, red. J. Ławski, I.E. Rusek, Białystok 2017.

Lokalność. Wsie, miasteczka, miasta na ziemiach polskich od XVI do XX wieku, red. A. Landau-Czajka, Warszawa 2020.

Łapot M., Szkolnictwo żydowskie we Lwowie (1772–1939), Częstochowa 2016.

Łuszkiewicz-Dzierżawska G., Przedstawiciele społeczności żydowskiej we władzach samorządowych Radomia (1916–1939). Aneks [w:] Społeczność żydowska Radomia w I połowie XX wieku. Kultura, Zagłada, rozproszenie, red. Z. Wieczorek, Radom 2008.

Maciągowski M., Społeczność żydowska w Chmielniku w XIX–XX wieku. Stosunki polityczne, gospodarcze i kulturalne, Poznań 2012.

Madajczyk C., Dokumenty w sprawie polityki narodowościowej władz polskich po przewrocie majowym, „Dzieje Najnowsze” 1972, z. 3.

Majcher-Ociesa E., Aktywność gospodarcza ludności żydowskiej w województwie kieleckim w latach 1918–1939, Kielce 2013.

Majcher-Ociesa E., Majątki ziemskie w posiadaniu Żydów w województwie kieleckim w latach 1918–1939 [w:] Rola Żydów w rozwoju gospodarczym ziem polskich, red. J. Skodlarski, A. Pieczewski, Łódź 2014.

Majcher-Ociesa E., Geislerowie z Wyczerp Dolnych – przemysłowcy czy ziemianie?, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku” 2010, t. 8.

Majcher-Ociesa E., Obraz Górnego Śląska w międzywojennej „Gazecie Kieleckiej” [w:] Obraz medialny Górnego Śląska w okresie międzywojennym, red. D. Keller, K. Węgrzynek, Katowice 2021.

Majcher-Ociesa E., Przemysłowcy wyznania mojżeszowego w województwie kieleckim w latach 1919–1939. Próba charakterystyki środowiska, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F Historia” 2021, t. 76.

Majcher-Ociesa E., Społeczność żydowska na wsi w świetle prac nadesłanych na konkurs dla uczniów „Nasi sąsiedzi – Żydzi” [w:] Wieś polska na przestrzeni dziejów, t. 2: II Rzeczpospolita i okres II wojny światowej, red. M. Kłusek, Warszawa 2024.

Majcher-Ociesa E., [rec.] Damian K. Markowski, „Dwa powstania. Bitwa o Lwów 1918”, Kraków 2019, Wydawnictwo Literackie, „UR Journal of Humanities and Social Sciences” 2019, nr 3.

Małolepszy E., Drozdek-Małolepsza T., Sport żydowski na Wołyniu w latach 1921–1939, „Sport i Turystyka. Środkowoeuropejskie czasopismo naukowe” 2021, t. 4, nr 4.

Mańko S., Polski ruch ludowy wobec Żydów (1895–1939), Warszawa 2010.

Mańko S., Polacy i Żydzi w środowisku wiejskim Drugiej Rzeczypospolitej. Płaszczyzny współpracy i konfliktów [w:] Gospodarka. Wybrane problemy gospodarcze na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. A. Landau-Czajka, Warszawa 2021.

Markowski A., Pogromy, zajścia. Zbiorowe akty przemocy przeciw Żydom w Białymstoku pierwszych dekad XX wieku, „Studia Judaica” 2011, nr 1.

Markowski D.K., Dwa powstania. Bitwa o Lwów 1918, Kraków 2019.

Markowski M.B., Udział ludności żydowskiej w rolnictwie i handlu wiejskim województwa kieleckiego w latach 1918–1939, „Kieleckie Studia Historyczne” 1990, t. 8.

Mauersberg S., Szkolnictwo powszechne dla mniejszości narodowych w Polsce w latach 1918–1939, Warszawa 1968.

Melezin A., Przyczynek do znajomości stosunków demograficznych wśród ludności żydowskiej, Łódź 1946.

Melzer E., No Way Out. The Politics of Polish Jewry 1935–1939, Cincinnati 1997.

Mendelsohn E., Żydzi Europy Środkowo-Wschodniej w okresie międzywojennym, Warszawa 1992.

Mich W., Obcy w polskim domu. Nacjonalistyczne koncepcje rozwiązania problemu mniejszości narodowych 1918–1939, Lublin 1994.

Mizgalska M., Żydzi w samorządzie miasta Częstochowy w latach 1927–1939, Warszawa 2017.

Morawski W., Bankowość prywatna w II Rzeczypospolitej, Warszawa 1996.

Morawski W., Słownik historyczny bankowości polskiej do 1939 roku, Warszawa 1998.

Musialik Z.M., Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920 a Żydzi, Częstochowa 1995.

Najnowsze dzieje Żydów w Polsce w zarysie (do 1950 r.), red. J. Tomaszewski, Warszawa 1993.

Nasi sąsiedzi Żydzi. Z dziejów relacji polsko-żydowskich na Kielecczyźnie w XX wieku, red. A. Dziarmaga, D. Koczwańska-Kalita, E. Majcher-Ociesa, Warszawa 2018.

Natkowska M., Numerus clausus, getto ławkowe, numerus nullus, „paragraf aryjski”. Antysemityzm na Uniwersytecie Warszawskim 1931–1939, Warszawa 1999.

Nitecka M., Stosunki polsko-żydowskie w Częstochowie w latach 1918–1939, „Almanach Historyczny” 1999, t. 1. Obszary zgody czy konfliktu? Kresy Północno-Wschodnie II Rzeczypospolitej, red. W. Śleszyński, A. Włodarczyk, Kraków–Białystok 2014.

Ogonowski J., Sytuacja prawna Żydów w Rzeczypospolitej Polskiej 1918–1939. Prawa cywilne i polityczne, Warszawa 2012.

Olejniczak A., Żydzi w powiecie włocławskim w okresie międzywojennym (1918–1939), Włocławek 2000.

Opoczyńska księga pamięci, oprac. i red. J. Gapys, E. Majcher-Ociesa, Opoczno 2014.

Orlicki J., Szkice z dziejów stosunków polsko-żydowskich 1918–1949, Szczecin 1983.

Ożóg K., Ruch naturalny ludności żydowskiej w okręgu metrykalnym w Rzeszowie w latach 1842–1943, „Prace Archiwalno-Historyczne” 2014, t. 26.

Ożóg M.E., Prasa żydowska w Rzeszowie w latach 1918–1939, „Prace Archiwalno-Historyczne” 1996, t. 4.

Pająk J., Armia rosyjska wobec galicyjskich Żydów podczas I wojny światowej, „Almanach Historyczny” 2021, t. 23.

Pakentreger A., Żydzi w Kaliszu w latach 1918–1939. Problemy polityczne i społeczne, Warszawa 1988.

Pamięć. Historia Żydów polskich przed, w czasie i po Zagładzie, red. F. Tych, Warszawa 2004.

Państwo i społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej, red. J. Żarnowski, Warszawa 2014 („Metamorfozy Społeczne”, t. 8).

Paruch W., Od konsolidacji państwowej do konsolidacji narodowej. Mniejszości narodowe w myśli politycznej obozu piłsudczykowskiego (1926–1939), Lublin 1997.

Parys P., Informacje o Żydach w aktach powstańczych (komunikat) [w:] Żydzi na Górnym Śląsku w XIX i XX wieku, red. B. Kalinowska-Wójcik, D. Keller, Rybnik–Katowice 2014.

Patek A., Żydzi w drodze do Palestyny 1934–1944. Szkice z dziejów aliji bet – nielegalnej migracji żydowskiej, Kraków 2009.

Patlewicz R., Mord rytualny w Rzeszowie? Śledztwo historyczne, Warszawa 2020.

Pawlak J., Żydzi w dokumentach administracji państwowej w dwudziestoleciu międzywojennym (1918–1939), Toruń 2007.

Pawlina-Meducka M., Kultura Żydów województwa kieleckiego (1918–1939), Kielce 1993.

Piątkowski S., Dni życia, dni śmierci. Ludność żydowska w Radomiu 1918–1950, Warszawa 2006.

Pięta W., Tenis stołowy wśród Żydów w Polsce (1924–1949), Częstochowa 2008.

Pinkes Szczekocin. Księga pamięci Szczekocin (Życie i zagłada żydowskiego miasteczka), red. I. Szwajcer (Ben-Awrom), Tel Awiw 1959 (redakcja wydania polskiego: Mirosław Skrzypczyk, Marek Tuszewicki, Anna Wieczorek, Szczekociny 2010).

Polacy, Niemcy, Żydzi w Łodzi w XIX–XX wieku. Sąsiedzi dalecy i bliscy, red. P. Samuś, Kurowice 1997.

Polonsky A., Dzieje Żydów w Polsce i Rosji, tłum. M. Wilk, Warszawa 2014.

Polscy Żydzi dla Niepodległej (1918–1939). Historia, kultura, literatura, red. S.J. Żurek, Lublin 2020.

Połomski Ł., Relacje polsko-żydowskie na Sądecczyźnie w okresie międzywojennym, „Rocznik Sądecki” 2014, t. 42.

Praca i społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej, red. W. Mędrzecki, C. Leszczyńska, Warszawa 2014 („Metamorfozy Społeczne”, t. 9).

Procesy socjalizacji w Drugiej Rzeczypospolitej 1914–1939, red. A. Landau-Czajka, K. Sierakowska, Warszawa 2013 („Metamorfozy Społeczne”, t. 7).

Prowalski A., Spółdzielczość żydowska w Polsce, Warszawa 1933.

Przeniosło M., Słownik biograficzny profesorów uniwersytetów Drugiej Rzeczypospolitej. Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie, Kielce 2022.

Radomski G., Narodowi demokraci wobec problematyki mniejszości narodowych w Drugiej Rzeczypospolitej w latach 1918–1939, Toruń 2000.

Razowski Z., Relacje polsko-żydowskie w Chrzanowie i okolicy w latach 1918–1923 jako przyczynek do badań nad Szoa [w:] Ciemności kryją ziemię. Wybrane aspekty badań i nauczania o Holokauście, red. M. Grądzka-Rejak, P. Trojański, Kraków 2019.

Rejman A., Kultura fizyczna ludności żydowskiej w Rzeszowie w okresie międzywojennym, „Z Najnowszej Historii Kultury Fizycznej w Polsce” 2004, t. 6.

Relacje polsko-żydowskie w XX wieku. Badania, kontrowersje, perspektywy, red. T. Domański, E. Majcher-Ociesa, Kielce–Warszawa 2021.

Religia a społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej, red. T. Stegner, Warszawa 2013.

Renz R., Położenie ekonomiczne handlu drobnotowarowego w województwie kieleckim w okresie międzywojennym, „Kieleckie Studia Historyczne” 1990, t. 8.

Renz R., Rzemiosło województwa kieleckiego w okresie międzywojennym. Aspekty społeczne i gospodarcze, Warszawa 1984.

Renz R., Życie codzienne w miasteczkach województwa kieleckiego 1918–1939, Kielce 1994.

Rędziński K., Studenci żydowscy we Lwowie w latach 1918–1939, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie” 2016, t. 25.

Rędziński K., Szkolnictwo żydowskie we Lwowie w latach 1918–1939 [w:] Edukacja międzykulturowa w wymiarze instytucjonalnym, red. J. Nikitorowicz, M. Sobecki, Białystok 1999.

Rodak M., Mit a rzeczywistość. Przestępczość osób narodowości żydowskiej w II Rzeczypospolitej. Casus województwa lubelskiego, Warszawa 2012.

Rola Żydów w rozwoju gospodarczym ziem polskich, red. J. Skodlarski, A. Pieczewski, Łódź 2014.

Rostański K., Polonji w Ameryce z Żydami sprawa w dobie Odbudowy Państwa Polskiego, Warszawa 1925.

Różański P., Amerykańscy Żydzi i amerykańska dyplomacja wobec kwestii żydowskiej w Polsce 1922–1939, Gdańsk 2013.

Różański P., Pogrom lwowski 22 listopada 1918 roku w świetle zeznań organizacji syjonistycznej złożonych przed komisją Morgenthaua, „Kwartalnik Historii Żydów” 2004, nr 211.

Różański P., Stany Zjednoczone wobec kwestii żydowskiej w Polsce 1918–1921, Gdańsk 2007.

Rudnicki S., Obóz Narodowo-Radykalny. Geneza i działalność, Warszawa 1985.

Rudnicki S., Wójcicki M., „Polska” alija, „Kwartalnik Historii Żydów” 2008, nr 1.

Rudnicki S., Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej, Warszawa 2004.

Schiper I., Dzieje handlu żydowskiego na ziemiach polskich, Warszawa 1937.

Schramm T., Żydzi wobec odradzania się państwowości polskiej [w:] Przełomy w historii. Pamiętnik XVI Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, t. 2, Toruń 2000.

Skibińska P., Udział Żydów w życiu gospodarczym gminy Sławatycze w okresie dwudziestolecia międzywojennego, „Studenckie Zeszyty Naukowe” 2018, t. 21, nr 36.

Składkowski S., Kwiatuszki administracyjne i inne, Londyn 1959.

Skupień A., Ludność żydowska w województwie poznańskim w latach 1919–1938, Poznań 2007.

Słabińska E., Żydowskie kasy bezprocentowego kredytu jako źródło finansowania rzemiosła, drobnego przemysłu i handlu w II Rzeczypospolitej [w:] Rola Kościołów w życiu gospodarczym ziem polskich, red. K. Kowalski, R. Matera, A. Pieczewski, Łódź 2017.

Smolarczyk A., Szkolnictwo i oświata jako przestrzenie konfliktu w relacjach rządu polskiego i mniejszości narodowych na Polesiu w dwudziestoleciu międzywojennym [w:] Obszary zgody czy konfliktu? Kresy Północno-Wschodnie II Rzeczypospolitej, red. W. Śleszyński, A. Włodarczyk, Kraków–Białystok 2014.

Smolarczyk A., Żydowskie organizacje społeczno-kulturalne i sportowe na Polesiu w dwudziestoleciu międzywojennym [w:] Żydzi wschodniej Polski, seria 2: W blasku i cieniu historii, red. J. Ławski, B. Olech, Białystok 2014.

Sobczak M., Stosunek Narodowej Demokracji do kwestii żydowskiej w latach 1918–1939, Wrocław 1988.

Społeczeństwo międzywojenne. Nowe spojrzenie, red. J. Żarnowski, W. Mędrzecki, Warszawa 2015 („Metamorfozy Społeczne”, t. 10).

Społeczność żydowska Radomia w I połowie XX wieku. Kultura, Zagłada, rozproszenie, red. Z. Wieczorek, Radom 2008.

Stępniewski K., „Handel w województwie kieleckim w latach 1918–1939”, Kielce 2003 (praca doktorska niepublikowana, Akademia Świętokrzyska im. Jana Kochanowskiego w Kielcach).

Studia żydowskie w Polsce – przeszłość, stan obecny, perspektywy. Studium selektywne, red. S. Gąsiorowski, Kraków 2014.

Szudarek K., Rola Wielkiej Brytanii w ustanowieniu systemu ochrony praw mniejszości narodowych w Europie Środkowo-Wschodniej po I wojnie światowej. Artykuł recenzyjny monografii Dariusza Jeziornego „Londyn wobec ochrony mniejszości żydowskich w Europie Środkowo-Wschodniej (1918–1919)”, Łódź 2016, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 192 ss., „Historia Slavorum Occidentis” 2021, nr 4.

Szumański A., Moje lwowskie utracone dziedzictwo [w:] Funkcjonariusze Policji Państwowej w II Rzeczypospolitej, podczas okupacji i okresie powojennym – w świetle źródeł archiwalnych i wspomnień, red. E. Majcher-Ociesa, W. Rutkowska, Kielce 2022.

Środowiska historyczne w II Rzeczypospolitej, cz. 2, red. J. Maternicki, Warszawa 1987.

Tam był kiedyś mój dom… Księgi pamięci gmin żydowskich, oprac. M. Adamczyk-Garbowska, A. Kopciowski, A. Trzciński, Lublin 2009.

Tomaszewski J., Handel prywatny w Polsce w latach 1936–1939 [w:] Drobnomieszczaństwo XIX i XX w., t. 1, red. S. Kowalska-Glikman, Warszawa 1984.

Tomaszewski J., Lwów, 22 listopada 1918, „Przegląd Historyczny” 1984, z. 2.

Tomaszewski J., Memoriał z 1938 r. w sprawie polityki państwa polskiego wobec Żydów, „Teki Archiwalne. Seria nowa” 1995, t. 1.

Tragedia Górnego Śląska, „Gazeta Kielecka” 1919, nr 189.

Tusiński P.A., Żydowskie życie polityczne w Radomiu przed drugą wojną światową [w:] Społeczność żydowska Radomia w I połowie XX wieku. Kultura, Zagłada, rozproszenie, red. Z. Wieczorek, Radom 2008.

Tych F., Uwagi o stosunkach polsko-żydowskich w XX wieku, „Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego” 1999, t. 34, z. 1: Polacy i Żydzi na centralnych ziemiach polskich w XX wieku. Współistnienie, integracja, konflikty.

Tyszkiewicz A., Obóz Wielkiej Polski w Małopolsce 1926–1933, Kraków 2004.

Urbanowicz B., Rzemiosło w Częstochowie w okresie międzywojennym (1918–1939), Częstochowa 2004.

Urbański K., Gminy żydowskie duże w woj. kieleckim, Kielce 2003.

Urbański K., Gminy żydowskie małe w woj. kieleckim w okresie międzywojennym, Kielce 2006.

Urbański K., Społeczność żydowska w Kielcach, Kielce 1989.

Urynowicz M., Raport Henry’ego Morgenthau. Przemoc antyżydowska podczas wojny z Rosją bolszewicką, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2011, nr 10.

Urynowicz M., Żydzi w samorządzie miasta Kozienice w okresie międzywojennym 1919–1939, Warszawa 2003.

Wapiński R., Narodowa Demokracja 1893–1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej, Wrocław 1980.

Widera M., Gmina wyznaniowa żydowska w Wieluniu w II Rzeczypospolitej w dokumentacji Archiwum Państwowego w Łodzi, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 2019, t. 39.

Wierzbieniec W., Społeczność żydowska Przemyśla w latach 1918–1939, Rzeszów 1996.

Wierzbieniec W., Uwagi nad udziałem Żydów w samorządzie Lwowa w okresie II Rzeczypospolitej [w:] Historia i dziedzictwo regionów w Europie Środkowo-Wschodniej w XIX i XX w., red. M. Stolarczyk, A. Kawalec, J. Kuzicki, Rzeszów 2011.

Wierzbieniec W., Zajścia antyżydowskie w Przemyślu pod koniec 1918 roku [w:] Świat niepożegnany. Żydzi na dawnych ziemiach wschodniej Rzeczypospolitej w XVIII–XX wieku, red. K. Jasiewicz, Warszawa–Londyn 2004.

Wierzbieniec W., Żydzi w województwie lwowskim w okresie międzywojennym. Zagadnienia demograficzne i społeczne, Rzeszów 2003.

Wierzbieniec W., Z dziejów gminy żydowskiej w Rzeszowie (od XVI do XX wieku), „Prace Historyczno-Archiwalne” 1995, t. 3.

Wiśniewski T., Konwersje Żydów na ziemiach polskich. Studium przypadku misji barbikańskiej w Białymstoku 1924–1939, Poznań 2011 (rozprawa doktorska) https://repozytorium.amu.edu.pl/server/api/core/bitstreams/a1c4adc7-66c5-42e0-9024-16d6b63cce07/content, dostęp 20 V 2025 r.

Wolańczyk P., Nieruchomości żydowskie na mapie przedwojennych Kielc, „Studia Muzealno-Historyczne” 2023, t. 15.

Wołkonowski J., Skargi mniejszości żydowskiej na arenie międzynarodowej na zachowanie się żołnierzy polskich podczas wyzwolenia Wilna w kwietniu 1919 r., „Miscellanea Historico-Iuridica” 2007, t. 5.

Wołkonowski J., Stosunki polsko-żydowskie w Wilnie i na Wileńszczyźnie 1919–1939, Białystok 2004.

Wójcicki M., Stosunek komunistów polskich do problemu antysemityzmu w latach 1918–1925 w świetle dokumentów partyjnych [w:] Konserwatyzm, nacjonalizm. Studia nad konfrontacjami ideowymi konserwatyzmu krakowskiego i demokracji narodowej przed 1914 r., red. M. Jaskólski, Kraków 1989.

Z dziejów i kultury Żydów w Galicji, red. M. Galas, W. Wierzbieniec, Rzeszów 2018.

Z dziejów kultury fizycznej mniejszości narodowych w Polsce w XX wieku, red. T. Jurek, Gorzów Wielkopolski 2007.

Z dziejów stosunków polsko-żydowskich w XX wieku, red. E. Czop, E. Rączy, Rzeszów 2009.

Zabójstwo Grotkowskiego, „Glaukopis” 2006, nr 5–6.

Zajścia antyżydowskie w Brześciu nad Bugiem 13 V 1937 roku, oprac. W. Śleszyński, Białystok 2004.

Zalewska G., Ludność żydowska w Warszawie w okresie międzywojennym, Warszawa 1996.

Zamojski H., Polacy i Żydzi. Dzieje sąsiedztwa – dzieje waśni. Historia stosunków polsko-żydowskich, Warszawa 2012.

Zaporowski Z., Uwagi o relacjach polsko-żydowskich w czasie obrony Lwowa w listopadzie 1918 r. [w:] Relacje polsko-żydowskie w XX wieku. Badania, kontrowersje, perspektywy, red. T. Domański, E. Majcher-Ociesa, Kielce–Warszawa 2021.

Zieliński K., Stosunki polsko-żydowskie na ziemiach Królestwa Polskiego w czasie pierwszej wojny światowej, Lublin 2005.

Zieliński K., Szkolnictwo żydowskie w Polsce w latach 1918–1939, „Almanach Historyczny” 2003, t. 5.

Żarnowski J., Społeczeństwo [w:] W. Mędrzecki, S. Rudnicki, J. Żarnowski, Społeczeństwo polskie w XX wieku, Warszawa 2003.

Żbikowski A., Żydzi, Wrocław 1999.

Żebrowski R., Borzymińska Z., „Po-lin”. Kultura Żydów polskich w XX wieku, Warszawa 1993.

Źródła archiwalne do dziejów Żydów w Polsce, red. B. Woszczyński, V. Urbaniak, Warszawa 2001.

Życie codzienne społeczności żydowskiej na ziemiach polskich do 1942 r., red. E. Majcher-Ociesa, B. Wojciechowska, Kielce 2013.

Żydzi i Piłsudski. Wybór źródeł do historii stosunków polsko-żydowskich w okresie międzywojennym, oprac. J. Żyndul, tłum. M.M. Bułat, J. Diduszko, R. Gromacka, A.M. Rosner, Warszawa 2021.

Żydzi i wojsko polskie w XIX i XX wieku, red. T. Domański, E. Majcher-Ociesa, Warszawa–Kielce 2020.

Żydzi w Polsce odrodzonej. Działalność społeczna, gospodarcza, oświatowa i kulturalna, red. A. Schiper, A. Tartakower, A. Hafftka, t. 1–2, Warszawa 1932–1933.

Żydzi wiejscy i małomiasteczkowi w obrazie wiosek i sztetli przełomu XIX i XX wieku, red. A. Dziarmaga, K. Karbownik, Kielce 2024.

Żyndul J., Kłamstwo krwi. Legenda mordu rytualnego na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, Warszawa 2011.

Żyndul J., Państwo w państwie? Autonomia narodowo-kulturalna w Europie Środkowowschodniej w XX wieku, Warszawa 2000.

Żyndul J., Zajścia antyżydowskie w Polsce w latach 1935–1937, Warszawa 1994.

Majcher-Ociesa, E. (2025). Stan badań nad relacjami polsko-żydowskimi w okresie dwudziestolecia międzywojennego w historiografii polskiej. Polish-Jewish Studies, (6), 15–58. https://doi.org/10.48261/PJS250602

Statistics

Téléchargements

Les données relatives au téléchargement ne sont pas encore disponibles.

Share it

                            Afficher No 6 (2025)

No 6 (2025)

ISSN:
2719-4086
eISSN:
2957-1413

Data publikacji:
2025-11-17

Dział: Studia