Język Polski
English
Français (France)
Italiano
Deutsch
Relacje syjonistów ze zwolennikami asymilacji żydowskiej na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku – zarys problematyki
Polish-Jewish Studies, Nr 2 (2021), strony: 15-40
Data publikacji: 2023-03-28
https://doi.org/10.48261/pjs210202
PDF PL
Abstrakt
Artykuł porusza słabo rozpoznany problem konfliktu między syjonistami a zwolennikami żydowskiej asymilacji na przełomie XIX i XX w. Stanowi próbę opisu starcia dwóch zupełnie odmiennych poglądów na sytuację Żydów w Europie i dwóch całkiem różnych wizji przyszłości tego narodu. Teoretyczne spory o charakterze politycznym i społecznym nadawały ton życiu żydowskiemu już przed wybuchem I wojny światowej. Autor wskazał tym samym problematykę, która rozwijała się i przybierała nowe formy w latach 1918–1939. Przedstawiony szkic streszcza przemiany zachodzące na żydowskiej scenie politycznej, szczególnie w Europie Środkowej i Wschodniej. Przemiany te charakteryzował wzrost siły i popularności syjonizmu – idei nakreślonej przez Theodora Herzla u schyłku XIX w. – przy jednoczesnym słabnięciu, a następnie marginalizacji dominującej do tej pory koncepcji asymilacji Żydów.
Słowa kluczowe
syjonizm • asymilacja • Kongres Syjonistyczny • Theodor Herzl • Max Nordau • ziemie polskie • polityka żydowska • Szwajcaria • Rosja • Galicja • myśl narodowa Zionism • assimilation • Zionist Congress • Theodor Herzl • Max Nordau • Polish lands • Jewish policy • Switzerland • Russia • Galicia • national thought
Bibliografia
Archiwum Narodowe w Krakowie, Starostwo Grodzkie Krakowskie, 250
Archiwum Państwowe w Lublinie, Hrubieszowski Zarząd Powiatowy, 32
Lwowska Narodowa Naukowa Biblioteka Ukrainy im. W. Stefanyka, „Haszachar”, 1907, Ж39133
Dubanowicz E., Stanowisko ludności żydowskiej w Galicyi wobec wyborów do Parlamentu Wiedeńskiego w r. 1907, Lwów 1907.
Dubnow S.M., History of the Jews in Russia and Poland from the Earliest Times until the Present Day, Philadelphia 1920.
Feldman W., Asymilatorzy, syoniści i Polacy. Z powodu przełomu w stosunkach żydowskich w Galicyi, Kraków 1893.
Herzl T., Mowy ze zjazdów bazylejskich. Mowa inauguracyjna na drugim Kongresie Syonistów w Bazylei, tłum. H.J., Warszawa 1900.
Herzl T., Państwo Żydowskie. Próba nowoczesnego rozwiązania kwestii żydowskiej, tłum. J. Surzyn, Kraków 2006.
Holzer J., Mozaika polityczna Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1974.
Horwitz M.H., W kwestyi żydowskiej, Kraków 1907.
Korkis A., Jakim być powinien program młodzieży żydowskiej? [w:] Almanach i leksykon żydostwa polskiego, t. 2, red. R. Goldberger, Lwów 1938.
K.St. [Kossowski S.], Kwestya syońska w murach szkoły (uwagi na czasie), Lwów 1906.
Laqueur W., A History of Zionism, New York 2003.
Nordau M., Mowy ze zjazdów syonistycznych w Bazylei, Warszawa 1900.
Nordau M., Syonizm d-ra Maksa Nordau’a, spolszczył z upoważnienia aut. M. Jahrblum, Łódź 1903.
Nusbaum H., Głos antysyjonisty do polskiej inteligencji żydowskiej zwrócony, Kraków 1899
Rędziński K., Wrona-Meryk I., Żydowskie stowarzyszenia studenckie we Lwowie (1890–1918), „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie” 2013, t. 22.
Rubin R., Voices of a People. The Story of Yiddish Folksong, University of Illinois Press 2000.
Shanes J., Diaspora Nationalism and Jewish Identity in Habsburg Galicia, Cambridge University Press 2012.
Solomon F., Blicke auf das galizische Judentum. Haskala, Assimilation und Zionismus bei Nathan Samuely, Karl Emil Franzos und Saul Raphael Landau, Wien 2012.
Zineman J, Historia sjonizmu (od czasów najdawniejszych do chwili obecnej), Warszawa 1946.
Zionisten-Congress in Basel (29., 30 und 31. August 1897). Officielles Protocoll, Wien 1898.
„Nasz Tydzień”. Jednodniówka „Pierwszego Tygodnia Akademika Żydowskiego w Małopolsce Wschodniej”, 9 II 1929.
„Nowy Dziennik”, 6 XI 1925, nr 247.
http://www.jhi.pl/psj/Jasinowski_Izrael_(Izydor)
http://www.jhi.pl/psj/Korkis_Abraham_(Adolf)
http://www.jhi.pl/psj/Markus_(Marcus)_Aron
http://www.jhi.pl/psj/Finkelstein_(Finkelsztajn)_Noe_(Noach)
http://www.jhi.pl/psj/Farbstein_(Farbsztein)_Joszua_(Szyja)_Heszel
http://www.jhi.pl/psj/Fernhof_Izaak
http://www.yivoencyclopedia.org/search.aspx?query=Alexander+Hausmann
http://www.jhi.pl/psj/Sokolow_Nachum
http://www.jhi.pl/psj/Safrin_Horacy_(Hirsz)
http://www.muzeum.tarnow.pl/artykul.php?id=29&typ=
https://de.wikipedia.org/wiki/Abraham_Salz
http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/adolf-stand
http://www.jhi.pl/psj/Mohylewer_(Mohilewer)_Samuel_(Szmul_Szmuel)
http://www.jhi.pl/psj/Malz_Dawid
