okładka

Bd. 34 Nr. 2 (2019)

ISSN:
1427-7476

Section: Varia

Wojna polsko-ukraińska 1918–1919 jako przedmiot i podmiot polityki historycznej

Mykoła Łytwyn

Instytut Ukrainoznawstwa im. Iwana Krypjakewycza Narodowej Akademii Nauk Ukrainy we Lwowie

Lubomyr Chachuła

Instytut Ukrainoznawstwa im. Iwana Krypjakewycza Narodowej Akademii Nauk Ukrainy we Lwowie

Pamięć i Sprawiedliwość, Bd. 34 Nr. 2 (2019), pages: 478-501

Publication date: 2019-12-30

Abstract

Pracownicy naukowi Centrum Badań Stosunków Ukraińsko-Polskich Instytutu Ukrainoznawstwa im. Iwana Krypjakewycza Narodowej Akademii Nauk Ukrainy (Lwów) analizują w artykule przyczyny i następstwa wojny polsko-ukraińskiej w latach 1918–1919. W czasach Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej rząd komunistyczny dążył do stłumienia ukraińskiej walki wyzwoleńczej; w latach siedemdziesiątych XX w. dokonano zniszczenia grobów żołnierzy Armii Halickiej i cmentarza Orląt Lwowskich. Jeżeli chodzi o sferę polityki historycznej, to wojna polsko-ukraińska w latach 1918-1919 stała się przedmiotem zainteresowania ukraińskich i polskich instytucji państwowych, a także odmiennych pod względem politycznym i ideologicznym wspólnot pamięci. Symbolem opozycji w polityce upamiętnienia była debata nad odbudową i odsłonięciem pomnika żołnierzy polskich (Cmentarza Orląt) na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie. Szanse na polsko-ukraińskie pojednanie przedstawiono na przykładzie debaty na temat odsłonięcia pomników żołnierzy polskich i ukraińskich. Polsko-ukraińskie porozumienie dotyczące honorowego upamiętnienia poległych w trakcie bratobójczej wojny w latach 1918–1919 może służyć jako przykład potencjalnej współpracy mimo głębokich podziałów historycznych.

Kwaśniewski A., Oświadczenie Prezydenta RP w sprawie Cmentarza Orląt lwowskich. Warszawa, 17 maja 2002 roku [w:] Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Aleksander Kwaśniewski. Przemówienia. Listy. Wywiady. Styczeń–czerwiec 2002 r. Wybór, Warszawa 2002.

Kwaśniewski A., Wystąpienie podczas uroczystego otwarcia Cmentarza Orląt Lwowskich. Lwów, 24 czerwca 2005 roku [w:] Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Aleksander Kwaśniewski. Przemówienia. Listy. Wywiady. Lipiec–grudzień 2005 r. Wybór, Warszawa 2005.

Kwaśniewski A., Wywiad dla „Gazety Wyborczej” (fragmenty). 5 lipca 2003 roku [w:] A. Kwaśniewski, Przemówienia. Listy. Wywiady. Lipiec–grudzień 2003 r. Wybór, Warszawa 2004.

Protokoł ukrajinsko-polskych perehoworiw szczodo zawerszennia wporiadkuwannia polskych wijskowych pochowań 1918–1919 rokiw na Łyczakiwskomu cwyntari u m. Lwowi ta wporiadkuwannia nowych mohył na ukrajinskomu wijskowomu cwyntari u Pikuliczach [w:] А. Karwanska-Bajlak, Ukrajino, wyznaj, Warszawa 2002.

Uchwała Lwiwskoji miskoji rady nr 2553 wid 13.06.2005 „Pro wnesennia zmin do uchwały miskoji rady wid 04.09.2000 r. nr 770 „Pro zawerszennia wporiadkuwannia polskych pochowań 1918–1919 rr. na terytoriji „Muzeju Łyczakiwskyj cwyntar” w m. Lwowi” z wrachuwanniam Protokołu zustriczi Upownoważnenych predstawnykiw Prezydentiw Ukrajiny ta Respubliky Polszcza”, URL: http://www8.city-adm. lviv.ua/inteam/uhvaly.nsf/(SearchForWeb)/9B68646F33634F72C2257031002EE95D?OpenDocument, dostęp 20 VI 2013 r.

Uhoda miż Uriadom Ukrajiny і Uriadom Respubliky Polszcza pro zbereżennia miscpam’iati і pochowannia żertw wijny ta politycznych represij wid 21 bereznia 1994 r.,URL: http://zakon4.rada.gov.ua/laws/show/616_014, dostęp 14 II 2013 r.

Beauvois D., Mit „Kresów Wschodnich”, czyli jak mu położyć kres [w:] Polska myśl polityczna XIX i XX wieku. Polskie mity polityczne XIX i XX wieku, red. W. Wrzesiński, Wrocław 1994.

Charczuk Ch., Polskyj wijskowyj memoriał na Łyczakiwskomu cwyntari [w:] Ukrajina: kulturna spadszczyna, nacionalna swidomist, derżawnist, hol. redkol. J. Isajewycz; uporiad. М. Łytwyn, І. Pater, І. Solar, Lwiw 2009, Wyp. 19: Zachidno-Ukrajinska Narodna Respublika: do 90-riczczia utworennia.

Chodkiewicz A., Traktat polsko-ukraiński a położenie mniejszości polskiej na Ukrainie. Aneks 1, „Biuletyn Południowo-Wschodniego Instytutu Naukowego. Badania Ukrainoznawcze” 1998, nr 4.

Czech M., Wstęp [w:] Wiele twarzy Ukrainy. Rozmawiali i przypisami opatrzyli Iza Chruślińska i Piotr Tyma, Lublin 2005.

Jędraszczyk K., Cmentarz czy Panteon? Konflikt wokół Cmentarza Orląt lwowskich, Poznań 2004.

Kasjanow H., Past Continuous: Istoryczna polityka 1980–2000-ch: Ukrajina ta susidy, Kyjiw 2018.

Klimecki M., Polsko-ukraińska wojna o Lwów i Wschodnią Galicję 1918–1919 r. Aspekty polityczne і wojskowe, Warszawa 1997.

Krasiwskyj О., Hałyczyna w perszij czwerti ХХ st. Problema ukrajinsko-polskych stosunkiw, Lwiw 2000.

Krezub A., Narys istoriji ukrajinsko-polskoji wijny, Lwow 1933.

Krotofil M., Ukraińska Armia Halicka 1918–1920. Organizacja, uzbrojenie, wyposażenie i wartość bojowa sił zbrojnych Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej, Toruń 2002.

Kubik J., Bernhard M., A Theory of the Politics of Memory [w:] Twenty Years after Communism: The Politics of Memory and Commemoration, red. M. Bernhard, J. Kubik, New York 2014.

Łysenko W., Hałyczyna w koncepciji polskoji mesianskoji wiziji, „Eminak” 2017, nr 3.

Łysenko W., Hałyczyna w mesianskij wiziji J. Piłsudskoho, „Hrani” 2017, t. 20, nr 7.

Łytwyn M., Ukrajinsko-polska wijna 1918–1919 rr., Lwiw 1998.

Nicieja S.S., Lwowskie Orlęta. Czyn i legenda, Warszawa 2009.

Omelianowicz-Pawlenko М., Ukrajinsko-polska wijna 1918–1919, Praga 1929.

Szankowskyj L., Ukrajinska Hałycka armija, Winnipeg 1974.

Tkaczuk P., Suchoputni wijska Ukrajiny doby rewoliuciji 1917–1921 rr., Lwiw 2009.

Wiele twarzy Ukrainy. Rozmowa z Jarosławem Hrycakiem [w:] Wiele twarzy Ukrainy. Rozmawiali i przypisami opatrzyli Iza Chruślińska i Piotr Tyma, Lublin 2005.

Wolff-Powęska A., Pamięć – brzemię i uwolnienie: Niemcy wobec nazistowskiej przeszłości (1945–2010), Poznań 2011.

Adamski Ł., Jest zgoda na Orlęta, „Gazeta Wyborcza”, 7 VI 2005.

Adamski Ł., Lwów kłóci się o Cmentarz Orląt, „Gazeta Wyborcza”, 10 VI 2005.

Artuszewska T.,, Monumentalnyj wizyt Anatolija Złenka, „Postup” 2002, nr 38.

Berdychowska B., Wujec H., Nie opuszczajmy rąk, „Rzeczpospolita”, 6–7 VII 2002.

Biłous W., Bez symboli militaryzmu, „Rzeczpospolita”, 17 V 2002.

Bosacki M., Zgrzyty i plamy, „Gazeta Wyborcza”, 25 IX 1998.

Bruski J.J., Orlęta dla orłów, „Wprost”, 17 III 2002.

Brykowski R., Odbudowa cmentarza Obrońców Lwowa 1918–1920, „Rzeczpospolita”, 14–15 III 1992.

Charczenko О., …А Lubomyr Buniak widmowczujetsia, „Wysokyj zamok” 2002, nr 112.

Charczenko О., Wykłyky dla Lwowa. „Treba zrujnuwaty „mur” miż polskymy ta ukrajinskymy mohyłamy”, „Wysokyj zamok” 2002, nr 153.

Czubara K., Orlęta kością niezgody, „Tygodnik Zamojski”, 22 V 2002.

Daniec M., Orlęta na zgodę, „Polityka” 1999, nr 20.

Fediw Ł., Bijciw polskoji і hałyckoji armij wszanowuwatymut razom, „Wysokyj zamok”2002, nr 122.

Godos M., Prezydent pielgrzym, „Życie Podkarpackie” 2005, nr 16.

Graczyk M., Romanowski W. , Orzeł i tryzub. Czy konflikt w sprawie Cmentarza Orląt Lwowskich zaważy na stosunkach polsko-ukraińskich?, „Wprost” 2000, nr 40.

Hruńkiw O., Wiktor Juszczenko w Przemyślu, „Życie Podkarpackie” 2005, nr 16.

Kardynał Lubomir Huzar, Mogiły niedoskonałości, „Gazeta Wyborcza”, 20–21 VII 2002.

Jeromin A., Cmentarz Orląt wkrótce, „Gazeta Wyborcza”, 20 V 2005.

Jeromin A., Radziwinowicz W., Pokój lwowski, „Gazeta Wyborcza”, 14 VI 2005.

Jest decyzja, „Życie Podkarpackie” 2005, nr 24.

Juszczenko W., Oczyśćmy pamięć z fałszu, „Lwowskie Spotkania”, reprint wydania z 2005 r.

Konflikt o Cmentarz Orląt, „Gazeta Wyborcza”, 23 V 2002.

Kuroń J., Rozumiem protest Ukraińców. Notowała Iza Chruślińska, „Gazeta Wyborcza”, 23 V 2002.

Kuroń J., W pułapce historii, „Gazeta Wyborcza”, 21–22 VI 1997.

List Ukraińca do Lecha Wałęsy, „Rzeczpospolita”, 24 V 1993.

Lwów otworzy Orlęta, „Gazeta Wyborcza”, 29–30 I 2005.

Najder Z., Polsko-ukraińskie asymetrie, „Rzeczpospolita”, 8 XI 2001.

Narbutt M., Polska, Ukraina i ta trzecia, „Rzeczpospolita”, 26 V 1993.

Narbutt M., Zręczny dyplomatyczny slalom, „Rzeczpospolita”, 27 V 1993.

Nicieja S., Wielkim ludziom wdzięczna Ojczyzna, „Rzeczpospolita”, 30 X – 1 XI 1993.

Nie jedziemy do Lwowa, „Gazeta Wyborcza”, 18–19 V 2002.

Nienawiść jak czkawka. Rozmowa Pawła Smoleńskiego z kardynałem Lubomirem Huzarem, „Gazeta Wyborcza” 2002, nr 41.

Nowakowski J.M., Brama pojednania, „Wprost” 2005, nr 26.

O Orlętach w poniedziałek, „Gazeta Wyborcza”, 11–12 VI 2005.

Osadczuk B., Kompetentna widpowid na nekompetentnu rezenziju, „Polityka і kultura” 2002, nr 33.

Prawdy niewygodne. Rozmowa Izy Chruślińskiej i Piotra Tymy z Jackiem Kuroniem, „Rzeczpospolita” 26–27 V 2001.

Smoleński P., Groby, groźby i głupstwa. Rozmowa z sekretarzem Związku Ukraińców

w Polsce Piotrem Tymą, „Gazeta Wyborcza”, 2 XI 2000.

Sołtyk R., Juszczenko: koniec sporu o Cmentarz Orląt, „Gazeta Wyborcza”, 26 I 2005.

Stańczyk T., Cmentarz tak, panteon nie, „Rzeczpospolita”, 27 VIII 1993.

Szwic J., „Tam gdzie lwowskie śpią Orlęta”, „Życie Podkarpackie” 2005, nr 26.

Wilczak J., Sława i niezgoda, „Polityka” 1997, nr 26.

Wojciechowski M., Agitacja przestępcza, „Gazeta Wyborcza”, 21 VIII 2002.

Wojciechowski M., Akcja „Wisła” nadal dzieli, „Gazeta Wyborcza”, 26 IV 2007.

Wojciechowski M., Kwatery, miecz i mer, „Gazeta Wyborcza”, 16 XI 2001.

Wojciechowski M., Lwów: nie tak, „Gazeta Wyborcza”, 17 V 2002.

Wojciechowski M., Tyle bliskości, ile nienawiści, „Gazeta Wyborcza”, 2–3 XI 2002.

Wojciechowski M., Uciekliśmy z objęć Historii, „Gazeta Wyborcza”, 9–10 XI 2002.

Zrozumcie nas, Ukraińców. Rozmowa Pawła Smoleńskiego i Marcina Wojciechowskiego z Jarosławem Hrycakiem, „Gazeta Wyborcza”, 16 X 2000.

Iwanyk М., Powernennia lewiw: dowkoła cwyntaria Orlat znowu supereczky, URL, http://www.polukr.net/uk/blog/2015/12/cvyntarorliat/, dostęp 2 I 2016 r.

Miżnarodnyj skandał: u Lwowi możut demontuwaty polskyj mecz-szczerbec, URL: http://zaxid.net/news/showNews.do?mizhnarodniy_skandal_u_lvovi_mozhut_demontuvati_polskiy_mechshherbets&objectId=1080487, dostęp 2 I 2016 r.

Mecz-szczerbec na Cwyntari orlat u Lwowi choczut zaminyty chrestom, URL, http://zaxid.net/news/showNews.do?mechshherbets_na_tsvintari_orlyat_u_lvovi_hochut_zaminiti_hrestom&objectId=1289704, dostęp 2 I 2016 r.

Poczesni hromadiany Lwowa zaproponuwali Prezydentu Ukrajiny stworyty spryjatływy umowy dla perenesennia w majbutnomu Panteonu Sławy wijska Polskoho u Lwowi na terytoriju suczasnoji Polszczy. Lwiw, 19 czerwnia 2002 roku, Media Prostir, URL:http://www.ji-magazine.lviv.ua/inform/orlata/m-pr1906.htm, dostęp 20 V 2011 r.

Steciuk W., Zustricz Prezydentiw krajin Centralnoji Ewropy u Lwowi, URL: http://www.brama.com/news/press/990517lvu.html, dostęp 24 III 2015 r.

Steciw H., Debaty dowkoła pytannia pro widkryttia wijskowoho polskoho cwyntaria u Lwowi, URL: http://www.ukraine-poland.com/u/publicystyka/publicystyka.php?id=&dzial=polityka, dostęp 18 V 2011 r.

Tereszczuk H., Ukrajinsko-polske prymyrennia na Łyczakiwskomu cwyntari u Lwowi,URL: http://www.radiosvoboda.org/content/article/24758140.html, dostęp 2 XI 2012 r.

Tereszczuk H., Suczasni ukrajinci і poliaky ne wynni za mynułe – Andrzej Kunert, URL:http://www.radiosvoboda.org/a/25155451.html, dostęp 3 XI 2013 r.

Wozniak Т., Zaproszczujemo na ukrajinsko-polsku mołytwu prymyrennia, URL: http://blogs.pravda.com.ua/authors/voznyak/5453606cd4206/, dostęp 2 XI 2014 r.

Zajawa naczalnyka widdiłu miżnarodnych zw’ jazkiw Lwiwskoji miskoji rady Tarasa

Wozniaka 21 czerwnia 2002 r., URL: http://www.ji-magazine.lviv.ua/inform/orlata/zayava-vozn.htm, dostęp 20 V 2011 r.

Zwernennia lwiwskych intelektualiw do prezydentiw Ukrajiny ta Polszczy, 17.06.2002, URL:http://www.ji-magazine.lviv.ua/inform/orlata/appeal-kk.htm, dostęp 19 V 2011 r.

Łytwyn, M., & Chachuła, L. (2019). Wojna polsko-ukraińska 1918–1919 jako przedmiot i podmiot polityki historycznej. Pamięć I Sprawiedliwość, 34(2), 478–501. Abgerufen von https://czasopisma.ipn.gov.pl/index.php/pis/article/view/18

Statistics

Downloads

Keine Nutzungsdaten vorhanden.

Share it

Share |
okładka

Bd. 34 Nr. 2 (2019)

ISSN:
1427-7476

Data publikacji:
2019-12-30

Dział: Varia