okladka

Bd. 37 Nr. 1 (2021)

ISSN:
1427-7476

Section: Materiały i dokumenty

Korespondencja obozowa Witolda i Łucji Nełkowskich w świetle dokumentów Archiwum Muzeum Stutthof

Lucyna Sadzikowska

https://orcid.org/0000-0002-5509-4513

Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Śląskiego

Danuta Drywa

https://orcid.org/0000-0002-2554-5539

Muzeum Stutthof w Sztutowie

Pamięć i Sprawiedliwość, Bd. 37 Nr. 1 (2021), pages: 559-586

Publication date: 2021-06-30

https://doi.org/10.48261/pis213726

Abstract

W Archiwum Muzeum Stutthof jest przechowywana m.in. dotychczas w całości niepublikowana korespondencja obozowa Witolda Nełkowskiego, jednej z tysięcy ofiar rozpoczętej od wybuchu wojny 1 września 1939 r. na Pomorzu Gdańskim akcji eksterminacji polskich warstw przywódczych i wszystkich innych przedstawicieli społeczeństwa polskiego zagrażających polityce III Rzeszy. Listy, które Witold Nełkowski napisał do żony, zostały wysłane z podobozu obozu Stutthof – Pröbbernau. Jak wynika z zachowanej korespondencji, Łucja Nełkowska poszukiwała męża jesienią 1940 r. także w innych niż KL Stutthof obozach koncentracyjnych (KL Dachau, KL Mauthausen-Gusen). Podstawą artykułu stała się edycja listów. Tekst jest próbą syntetycznego przedstawienia na przykładzie epistolografii lagrowej Nełkowskich, która stanowi pewnego rodzaju dokument życia obozowego, fundamentalnej w humanistyce perspektywy indywidualnej. Źródła, takie jak listy więźniów obozów koncentracyjnych, odsyłają do kategorii literatury – dokumentu osobistego i wzbogacają studia z dziejów II wojny światowej.

Jestem zdrów i czuję się dobrze… Oświęcimskie listy Mariana Henryka Serejskiego, oprac. K. Serejska Olszer, Oświęcim 2007.

Kachel J., Listy z Buchenwaldu, do druku przyg. i wstępem opatrzył M. Lis, Opole 1988.

Listy z Dachau. Gustaw Morcinek do siostry Teresy Morcinek, wstęp i oprac. K. Heska-Kwaśniewicz, L. Sadzikowska, tłum. M. Szalonek, Katowice 2016.

Listy z Majdanka. Obóz koncentracyjny w świetle grypsów. Katalog wystawy, oprac. D. Olesiuk, Lublin 2010.

Morcinek G., Listy spod morwy (Sachsenhausen-Dachau), Katowice 1946.

Morcinek G., Listy z mojego Rzymu, Katowice 1947.

Musioł T., Listy z Dachau, Opole 1984.

Myszor J., Listy ks. Józefa Czempiela z obozów koncentracyjnych Mauthausen - Gusen i Dachau (1940-1942). Edycja tekstów źródłowych i komentarz, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 1992-1993, t. 25/26.

Perkowski H., Przeżyć każdy dzień. Wspomnienia obozowe 1944-1945, red. nauk. P. Sobieszczak, Łapy 2014.

Radziwiłł K.M., Pamiętniki. Od feudalizmu do socjalizmu bezpośrednio. Listy z Majdanka II 1942 - IV 1944, Białystok 2008.

Waśniewski Z., Kocham! Przez kraty. Listy więzienne i obozowe, przedmowa, oprac. i przypisy R. Czyżyk, Chełm 2016.

Żyłem krótko, lecz cel swój osiągnąłem. Ks. Jan Macha (1914-1942), wprowadzenie i red. D. Bednarski, Katowice 2014.

Całek A., Nowa teoria listu, Kraków 2019.

Ciechanowski K., Chrzanowski B., Drywa D., Ferenc E., Gąsiorowski A., Gliński M., Grabowska J., Grot E., Orski M., Steyer D., Steyer K., Stutthof - hitlerowski obóz koncentracyjny, Warszawa 1988.

Danielewicz G., W kręgu Polonii gdańskiej, Gdańsk 1996.

Domagała J., Ci, którzy przeszli przez Dachau, Warszawa 1957.

Drywa D., Säuberungsaktion na Pomorzu Gdańskim w świetle dokumentów KL Stutthof (1939- 1942), Gdańsk 2015.

Frankl V.E., Człowiek w poszukiwaniu sensu. Głos nadziei z otchłani Holokaustu, tłum. A. Wolnicka, Warszawa 2018.

Gliński M., Organizacja obozu koncentracyjnego Stutthof (1 września 1939 - 9 maja 1945), „Stutthof. Zeszyty Muzeum” (Wrocław-Gdańsk) 1979, nr 3.

Grabowska-Chałka J., Przewodnik. Informator historyczny, Gdańsk-Sztutowo 2004.

Grot E., Obóz Stutthof, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=OBÓZ_STUTTHOF, dostęp 21 IX 2020 r.

Grot E., Victoriaschule, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=VICTORIASCHULE, dostęp 28 IX 2020 r.

Jasiński J., Historia Królewca. Szkice z XIII-XX stulecia, Olsztyn 1994.

Jezierska M.E., Straceni w obozie Stutthof, „Stutthof. Zeszyty Muzeum” 1987, nr 7.

Klistała J., Żołnierze rybnickiego ZWZ/AK, POP, PTOP w obozach koncentracyjnych: AuschwitzBirkenau, Mauthausen, Gusen, Dachau, Ravensbrück, Buchenwald, Majdanek, Oranienburg, Sachsenhausen, Flossenbürg… i innych, Bielsko-Biała 2008.

Mrowiec A., Ślązacy zamęczeni w Dachau, Katowice 1970.

Musioł T., Dachau 1933-1945, Katowice 1968.

Niekrasz J., Z dziejów AK na Śląsku, Katowice 1993.

Nowe nabytki w zbiorach muzeum Stutthof w Sztutowie w roku 1985, „Stutthof. Zeszyty Muzeum” [Wrocław-Łódź] 1987, nr 8, http://stutthof.org/projekty/zeszyty/8/5.pdf, dostęp 24 IX 2020 r.

Orski M., Filie obozu koncentracyjnego Stutthof w latach 1939-1945, Gdańsk 2004.

Redakcja Encyklopedii Gdańska, Bankowość, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=BANKO WO%C5%9A%C4%86, dostęp 6 X 2020 r.

Rybicka E., Antropologiczne i komunikacyjne aspekty dyskursu epistologracfiznego, „Teksty Drugie” 2004, nr 4 (88).

Sadzikowska L., Listy z lagrów i więzień. 1939-1945. Wybrane zagadnienia, Katowice 2019.

Skwarczyńska S., Wokół teatru i literatury. Studia i szkice. Warszawa 1970.

Szymański W., Michalczonek M., Dyrekcja kolei, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title= DYREKCJA_KOLEI, dostęp 27 IX 2020 r.

Teoria opanowywania trwogi. Dyskurs w literaturze amerykańskiej, red. i tłum. M. Rusaczyk, Warszawa 2008.

„Zawsze wierni Polsce!”, http://zawszewierni.stutthof.org/artykuly/witold-nelkowski-alfons-garyantesiewicz-edmund-bellwon/, dostęp 21 IX 2020 r.

okladka

Bd. 37 Nr. 1 (2021)

ISSN:
1427-7476

Data publikacji:
2024-08-29

Dział: Materiały i dokumenty