O katolicki kształt Solidarności, część 1

Jan Żaryn

doi:10.48261/pis213719

Tom 37 Nr 1 (2021)

ISSN:

1427-7476

eISSN:

2957-1723

Dział: Studia

O katolicki kształt Solidarności, część 1

Jan Żaryn

https://orcid.org/0000-0003-3955-0395

Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego

Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 37 Nr 1 (2021), strony: 415-434

Data publikacji: 2021-06-30

https://doi.org/10.48261/pis213719

PDF

Abstrakt

Kościół katolicki w okresie PRL zawsze określał się wobec ważnych zjawisk społeczno-politycznych czy wydarzeń, które zachodziły w naszym życiu publicznym. Jest to teza oczywista, choć brzmi publicystycznie. Czynił tak zarówno Episkopat Polski oficjalnie, poprzez Listy Pasterskie i Komunikaty z kolejnych Konferencji Plenarnych Episkopatu Polski, jak i mniej oficjalnie podczas rozmów biskupów, członków Komisji Wspólnej, ze swoimi interlokutorami ze strony rządowej. Biskupi z prymasem Stefanem Wyszyńskim na czele spotykali się także wielokrotnie podczas audiencji prywatnych z osobistościami życia publicznego, w tym z opozycji lat siedemdziesiątych, czy aktywnymi w bieżącej polityce katolikami świeckimi (zwłaszcza w latach 1957-1989 ze środowiskami KIK-owskimi i podzielonym od 1976r. Znakiem), by wysłuchać ich racji i przedstawić wizję miejsca Kościoła w przestrzeni publicznej1. Prymas był gotów także, w chwilach kryzysu politycznego, wywołanego nieudolnością władz, wyciągnąć do nich rękę i spotkać się z kolejnymi I sekretarzami PZPR (np. z Edwardem Gierkiem, a potem ze Stanisławem Kanią). Spośród wielu zapisów w „Pro memoria” prymasa Wyszyńskiego znajduje się także ten, pisany 25czerwca 1976r. po godz. 22.30- po powrocie na Miodową: „Powrót do Domu. Tutaj »bombowe« wiadomości. Pan Premier Jaroszewicz, który wczoraj obszernie uzasadniał konieczność podwyższenia cen na artykuły spożywcze- dziś wszystko odwołuje, jakoby w wyniku konsultacji ze Związkami Zawodowymi i licznymi listami napływającymi do Rządu. Chodzi struty, że »świat robotniczy«, który sprawuje rządy w Polsce, burzy się przeciwko Rządowi robotniczemu. Podobno dziś w FSO stanęła praca, również u Róży Luksemburg, w Radomiu i w Pionkach. W mieście ostre pogotowie.- »Konsultacja« nie wypadła dobrze. Z tego wstępnego, wynika »felix culpa«, że społeczeństwo polskie

Słowa kluczowe

Kościół • opozycja • władze PRL • Solidarność • prymas Stefan Wyszyński The Church • the opposition • the authorities of the People's Republic of Poland • Solidarity • Primate Stefan Wyszyński

Bibliografia

Possenti V., Rewolucja ducha. Doktryna społeczna Kościoła widziana oczyma kard. Karola Wojtyły. Nieznany wywiad-rzeka przeprowadzony w roku 1978 tuż przed historycznym konklawe, tłum. R. Skrzypczak, Warszawa 2007.

Sroka TJ „Kajtek” B., Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe. Wspomnienia (nie tylko) więzienne, Warszawa 2019.

Szaynok B., Duszpasterz. Rozmowy z Ojcem Ludwikiem Wiśniewskim, Kraków 2012.

Zabłocki J., Dzienniki 1976-1986, t. 1-3, Warszawa 2008-2013.

Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2003.

Franaszek P., „Jagiellończyk”. Działania Służby Bezpieczeństwa wobec Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach osiemdziesiątych XX w., Kraków 2012.

Friszke A., Między wojną a więzieniem 1945-1953. Młoda inteligencja katolicka, Warszawa 2015.

Historia katolicyzmu społecznego w Polsce 1832-1939, red. Cz. Strzeszewski i in., Warszawa 1981.

Kloc A., Cenzura wobec tematu II wojny światowej i podziemia powojennego w literaturze polskiej 1956-1958, Warszawa 2018.

Kurpierz T., Neja J., NSZZ Region Śląsko-Dąbrowski [w:] NSZZ „Solidarność” 1980-1989, t. 6: Polska południowa, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010.

Kuta C., „Działacze” i „Pismaki”. Aparat bezpieczeństwa wobec organizacji katolików świeckich w Krakowie w latach 1957-1989, Kraków 2009.

Łatka R., Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski „ludowej”. Studia i szkice, Warszawa 2020.

Łatka R., Episkopat Polski wobec stosunków państwo-Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970-1989, Warszawa 2019.

Łeszczyński G., Kapłan niezłomny - ks. Czesław Sadłowski, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2008, nr 10.

Łeszczyński G., Zwyczajny bohater. Życie i działalność Henryka Bąka (1930-1998), Warszawa 2013.

Przybysz M., Jerzego Giedroycia próba diagnozy Kościoła katolickiego w PRL w dobie Soboru Watykańskiego II. Rozważania wokół „Ankiety o religii” ogłoszonej na łamach paryskiej „Kultury” w 1965 r. [w:] Emigracyjne miscellanea. Studia z dziejów polskiej emigracji politycznej 1939-1990, red. S. Łukasiewicz, Warszawa 2017.

Raina P., Stefan Kardynał Wyszyński. Prymas Tysiąclecia, t. 4, Wrocław 2016.

Rutkowski T.P., Historiograafi i historycy w PRL. Szkice, Warszawa 2019.

Sikorski T., Kulesza M., Niezłomni w epoce fałszywych proroków. Środowisko „Tygodnika Warszawskiego” (1945-1948), Warszawa 2013.

Strzelecka M., Między minimalizmem a maksymalizmem. Dylematy ideowe Stanisława Stommy i Janusza Zabłockiego, Toruń 2015.

Świda-Ziemba H., Człowiek wewnętrznie zniewolony. Problemy psychosocjologiczne minionej formacji, Warszawa 1998.

Wiśniewska M., Przedszkola Polski „ludowej”. Ideologizacja instytucji (1944-1965), Warszawa 2019.

Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003.