Język Polski
English
Prześladowca czy ofiara? Przypadek „Tłumacza”
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 1(14) (2016), strony: 459-474
Data publikacji: 2023-03-28
PDF
Abstrakt
Uchwała lustracyjna z 1992 r. wywołała społeczną dyskusję. Poszukiwano odpowiedzi na pytanie na ile materiały zgromadzone przez Służbę Bezpieczeństwa są wiarygodne, które zeznania, donosy są efektem nacisków, a które poczuciem spełnienia obywatelskiego obowiązku; komu przyznać status pokrzywdzonego, a kogo uznać za tajnego współpracownika. Taką postacią kontrowersyjną jest Mendel Tanenzapf, dyrektor żydowskiej szkoły w Legnicy oraz działacz miejscowego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów. Przeglądając jego teczki i trafiając na zacytowany poniżej zapis nabieramy przekonania, że mamy do czynienia z jedną z ofiar totalitarnego systemu „inwigilowany okresowo w ramach sprawy obiektowej »Związek« […] W trakcie kontroli stwierdzono, że jest negatywnie ustosunkowany do PRL oraz ustroju socjalistycznego. Przejawia tendencje proizraelskie […]. Figurantowi założono Kwestionariusz ewidencyjny […], dla prowadzenia systematycznej inwigilacji operacyjnej, ponieważ jako członek Zarządu TSKŻ w Legnicy mógł wykorzystać to stowarzyszenie do propagowania poglądów syjonistycznych i antysocjalistycznych”. Dalsza analiza materiału źródłowego jednak tę pewność osłabia. W sierpniu 1972 roku Mendel Tanencapf wysłał do Przewodniczącego Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego ZSRR w Moskwie list, w którym prosi o przesłanie zaświadczenia potwierdzającego jego współpracę z NKWD …Odpowiedź na pytanie czy mamy do czynienia z poszkodowanym, czy prześladowcą okazuje się nie mieć jednoznacznej odpowiedzi.
Słowa kluczowe
surveillance • Tłumacz • Legnica • Jewish environment • informer • victim inwigilacja • „Tłumacz” • Legnica • środowisko żydowskie • donosiciel • pokrzywdzony
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
