Język Polski
English
The story of Andrzej Markiewicz, the best-paid agent of the Studies Bureau of the Security Service
Rafał Olbert
https://orcid.org/0009-0001-4875-4982
Oddziałowe Archiwum IPN we Wrocławiu
BioRafał Olbert (ur. 1983) – archiwista, pracownik Oddziałowego Archiwum IPN we Wrocławiu. Wydawnictwo IPN przygotowuje do druku jego monografię dotyczącą wykorzystywania przez SB materiałów kompromitujących wobec zagranicznych dyplomatów.
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, No. 21 (2023), pages: 657-687
Publication date: 2024-01-10
https://doi.org/10.48261/arprl232121
PDF (Język Polski)
Abstract
The article describes the course of the collaboration with the Security Service of the journalist and teacher Andrzej Markiewicz, sentenced to three years’ imprisonment in 1961 for sending materials to the dissident Paris-based Kultura. In prison, he was interviewed by officers of the “Zagubiony” Operational and Investigative Group and, after his release, by Department III of the Ministry of the Interior, but due to Markiewicz’s limited capabilities, his file was archived in 1966. The renewal of agent contacts took place in the mid-1970s through officers of the Ministry of the Interior’s Independent Operational Group. After the introduction of martial law, work with this secret collaborator known by the pseudonym “Emil” was taken over by the Studies Bureau of the SB. “Emil” participated in operational activity aimed at the invigilation and disintegration of émigré circles; he established personal contacts with, among others, Jerzy Giedroyc and Mirosław Chojecki, and acted as an intermediary in the transfer of financial aid for underground creative groups operating in Poland. A measure of his effectiveness was that he was given power of attorney in publishing matters by the authors of the book Konspira, as well as acting as an intermediary in sending Lech Wałęsa’s correspondence to the West. The Security Service maintained a protective umbrella over Markiewicz, preventing him from being held accountable for maintaining numerous sexual relationships with underage boys – until the agent’s death following a robbery attack in 1986.
Keywords
Andrzej Markiewicz • Służba Bezpieczeństwa • Biuro Studiów SB MSW • inwigilacja opozycji • działania dezintegrujące • materiały kompromitujące Andrzej Markiewicz • Security Service • Studies Bureau of the Security Service of the Ministry of the Interior • surveillance of the opposition • disintegrating activities • compromising materials
References
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN).
Bagieński W., „Biuro Studiów SB MSW (1982–1989). Podstawowe fakty i ustalenia”, mps.
Bagieński W., Organizacja i struktura Biura Studiów SB MSW (1982–1989). Podstawowe fakty i ustalenia, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2022, nr 20.
Bagieński W., Wydział XI Departamentu I MSW i kierunki działania wywiadu w walce z opozycją w latach 80. [w:] W. Bagieński, S. Cenckiewicz, P. Woyciechowski, Konfidenci, Warszawa 2015.
Goddeeris I., Ministerstwo Spraw Zagranicznych „Solidarności”. Biuro Koordynacyjne NSZZ „Solidarność”, 1982–1989, część 1,„Pamięć i Sprawiedliwość” 2007, nr 11.
Goss M., Spodenkiewicz P., Bohater, konfident, prowokator. Działalność Andrzeja Mazura, konfidenta SB, „Więź” 2006, nr 568.
Heruday-Kiełczewska M., „Solidarność” nad Sekwaną. Działalność Komitetu Koordynacyjnego NSZZ „Solidarność” w Paryżu 1981–1989, Gdańsk 2016.
https://ipn.gov.pl/pl/edukacja-1/wystawy/13798,Przeciwko-kilku-myslom-co-nie-nowe-Procesy-krajowcow-za-kontakty-z-paryska-Kultu.html, dostęp 27 III 2023 r.
http://www.cmentarzekomunalne.com.pl/mapa/wyniki.php?imie=andrzej&nazwisko=markiewicz&check_nazwisko=on&check_ur=on&rok=1928&miesiac=3&dzien=6&rok2=1928&miesiac2=3&dzien2=6&rok_zg1=1800&miesiac_zg1=1&dzien_zg1=1&rok_zg2=2023&miesiac_zg2=3&dzien_zg2=27& cmentarz=&send=Szukaj, dostęp 27 III 2023 r.
Łabuszewski T., Wielka wsypa w Obwodzie AK Grodno Prawy Niemen, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2002, nr 8–9.
Łopiński M., Moskit M. (Gach Z.), Wilk M., Konspira. Rzecz o podziemnej „Solidarności”, Gdańsk–Warszawa 1989.
Pleskot P., Tam i z powrotem. Georges Mink w słowach, dokumentach, obrazach, Warszawa 2018.
„Przeciwko kilku myślom… co nie nowe!” Procesy krajowców za kontakty z paryską „Kulturą”, red. M. Ptasińska-Wójcik, Warszawa–Gdańsk 2006.
Płot J. (Markiewicz A.), Skrawek Ojczyzny, „Kultura” 1961, nr 159–160.
Płot J. (Markiewicz A.), Skrawek Ojczyzny (II), „Kultura” 1961, nr 162.
Sowiński P., Tajna dyplomacja. Książki emigracyjne w drodze do kraju 1956–1989, Warszawa 2016.
Śnieżko A., Wydobył z ziemi gród, o którym nikt nie wiedział. Wspomnienie o Józefie Jodkowskim, Białystok 2000.
Zwiernik P., Poznańskie wątki operacji „Tęcza”, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2006, nr 11–12.
Zyzak P., Efekt domina. Czy Ameryka obaliła komunizm w Polsce?, t. 1, Warszawa 2016.
License
Copyright (c) 2023 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
