okładka

No. 19 (2021)

ISSN:
1733-6996

Section: Articles and studies: Varia

From Krasnosielc to Sopot. Around the Criminal Activity of the Ministry of Public Security (UB) Officer Henryk Wyszomirski

Tomasz Rabant

https://orcid.org/0000-0002-4110-9964

Muzeum Sopotu

(b. 1976), PhD in history, museum enthusiast, local history educator, the custodian at the Sopot Museum. His research interests include Polish-German relations, history of Pomerania during World War II and the functioning of the communist security apparatus in the post-war period. Former member of the research team appointed by the President of the Institute of National Remembrance to explain the events of 3 and 4 September 1939 in Bydgoszcz. Author of a monograph on the history of the German Consulate in Toruń in 1922–1939

Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, No. 19 (2021), pages: 617-641

Publication date: 2023-03-29

https://doi.org/10.48261/ARPRL211915

Abstract

This text is devoted to the fate of Henryk Wyszomirski (1921–2014), who came from Krasnosielec, a volunteer in the September 1939 campaign, then a soldier of the Home Army and finally, after the entry of the Red Army in January 1945, the functionary of the Department of Security in 1945–1947. He actively fought against his former colleagues from the anti-German underground, who in the new political reality opposed the Soviet domination over Poland and took up arms against the communists. By coincidence, Wyszomirski and the two victims of his spying activities lived in Sopot from the end of the 1950s. The article presents the scale of crimes committed by the security apparatus after 1945 in the Maków District, as well as attempts to cover them up. Additionally, it indicates where the bodies of local UB victims may be found. Wyszomirski was never held fully accountable for the crimes committed during his service in the communist security apparatus, except for his sentencing to 5 years’ imprisonment in 1947, for raping a detainee and appropriating cash. He died in Sopot in 2014 and was interred in the municipal cemetery there, as does the body of one of his victims. Henryk Wyszomirski was presented in the film Historia Roja, directed by Jerzy Zalewski, which deals with Mieczysław Dziemieszkiewicz’s ‘Roj’ (1925–1951) fight against the communists in northern Mazovia.


Archiwum IPN w Warszawie (AIPN)

Oddziałowe Archiwum IPN w Gdańsku (AIPN Gd)

Relacja Honoraty Cachel, siostry Tomasza Kuplickiego, 13 XI 2020

Relacja Tomasza Kuplickiego, 7 VII 2020

Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 1: 1944–1956, red. K. Szwagrzyk, Warszawa 2005

Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, red. R. Wnuk, S. Poleszak, A.Jaczyńska, M. Śladecka, Warszawa–Lublin 2007

Błażyński Z., Mówi Józef Światło. Za kulisami bezpieki i partii 1940–1955, wstęp Jan Nowak-Jeziorański, Londyn 1985

Cieciura M., "Turystyczny przewodnik edukacyjny Armia Krajowa w Sopocie", mps, Warszawa 2019

Czaplicki C., Poszukiwany listem gończym, Wrocław 2003

Juszkiewicz R., Oddziały partyzanckie i wywiadowcze na pograniczu północnego Mazowsza i Prus Wschodnich, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1973, nr 3

Krajewski K., Łabuszewski T., Witold Borucki ps. „Dąb”, „Babinicz” [w:] Zapomniani wyklęci. Sylwetki żołnierzy powojennej konspiracji antykomunistycznej, red. J. Bednarek, M. Biernat, Warszawa 2019

Księga adresowa ziem Zachodniej Polski. Gdynia-Wybrzeże Województwo Pomorskie z informatorami: Warszawa, Gdańsk, Poznań, Śląsk, Kraków. Rocznik 1937–1938, Gdynia 1937

Lesiakowski K., Centralna Szkoła Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego 1945–1947, Łódź 2017

Suski T., Działalność antykomunistycznego zbrojnego podziemia w pow. makowskim w świetle raportów składanych Staroście Makowskiemu, "Krasnosielcki Zeszyt Historyczny" 2018, nr 36 (dodatek specjalny do miesięcznika "Wieści znad Orzyca" 2018, nr 10 [138])

https://www.filmweb.pl/film/Historia+Roja-2016-537558

https://www.britishpoles.uk/pomnik-misia-wojtka-powstanie-w-sopocie-wywiad-z-ewa-rakowska-eggar/

http://www.pomorskiak.pl/ak_ramki.htm

https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/155811

https://armiakrajowa.org.pl/tabliczki/280.html

https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/80228

https://www.facebook.com/zznsz/posts/10157216130513237?comment_id=10157216233508237

http://kuriermakowski.pl/146738,Bili-kopali-przypalali-ogniem-stopy-Wspomnienia-Longina-Wilkowskiego-i-Konrada-Majkowskiego.html

https://www.katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/15577

https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/91938,Otwarcie-Izby-Pamieci-IPN-Strzelecka-8-Warszawa-28-lutego-2020.html

https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/16975

okładka

No. 19 (2021)

ISSN:
1733-6996

Data publikacji:
2021-12-20

Dział: Articles and studies: Varia