From Krasnosielc to Sopot. Around the Criminal Activity of the Ministry of Public Security (UB) Officer Henryk Wyszomirski
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, No. 19 (2021), pages: 617-641
Publication date: 2023-03-29
Abstract
This text is devoted to the fate of Henryk Wyszomirski (1921–2014), who came from Krasnosielec, a volunteer in the September 1939 campaign, then a soldier of the Home Army and finally, after the entry of the Red Army in January 1945, the functionary of the Department of Security in 1945–1947. He actively fought against his former colleagues from the anti-German underground, who in the new political reality opposed the Soviet domination over Poland and took up arms against the communists. By coincidence, Wyszomirski and the two victims of his spying activities lived in Sopot from the end of the 1950s. The article presents the scale of crimes committed by the security apparatus after 1945 in the Maków District, as well as attempts to cover them up. Additionally, it indicates where the bodies of local UB victims may be found. Wyszomirski was never held fully accountable for the crimes committed during his service in the communist security apparatus, except for his sentencing to 5 years’ imprisonment in 1947, for raping a detainee and appropriating cash. He died in Sopot in 2014 and was interred in the municipal cemetery there, as does the body of one of his victims. Henryk Wyszomirski was presented in the film Historia Roja, directed by Jerzy Zalewski, which deals with Mieczysław Dziemieszkiewicz’s ‘Roj’ (1925–1951) fight against the communists in northern Mazovia.
References
Archiwum IPN w Warszawie (AIPN)
Oddziałowe Archiwum IPN w Gdańsku (AIPN Gd)
Relacja Honoraty Cachel, siostry Tomasza Kuplickiego, 13 XI 2020
Relacja Tomasza Kuplickiego, 7 VII 2020
Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 1: 1944–1956, red. K. Szwagrzyk, Warszawa 2005
Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, red. R. Wnuk, S. Poleszak, A.Jaczyńska, M. Śladecka, Warszawa–Lublin 2007
Błażyński Z., Mówi Józef Światło. Za kulisami bezpieki i partii 1940–1955, wstęp Jan Nowak-Jeziorański, Londyn 1985
Cieciura M., "Turystyczny przewodnik edukacyjny Armia Krajowa w Sopocie", mps, Warszawa 2019
Czaplicki C., Poszukiwany listem gończym, Wrocław 2003
Juszkiewicz R., Oddziały partyzanckie i wywiadowcze na pograniczu północnego Mazowsza i Prus Wschodnich, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1973, nr 3
Krajewski K., Łabuszewski T., Witold Borucki ps. „Dąb”, „Babinicz” [w:] Zapomniani wyklęci. Sylwetki żołnierzy powojennej konspiracji antykomunistycznej, red. J. Bednarek, M. Biernat, Warszawa 2019
Księga adresowa ziem Zachodniej Polski. Gdynia-Wybrzeże Województwo Pomorskie z informatorami: Warszawa, Gdańsk, Poznań, Śląsk, Kraków. Rocznik 1937–1938, Gdynia 1937
Lesiakowski K., Centralna Szkoła Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego 1945–1947, Łódź 2017
Suski T., Działalność antykomunistycznego zbrojnego podziemia w pow. makowskim w świetle raportów składanych Staroście Makowskiemu, "Krasnosielcki Zeszyt Historyczny" 2018, nr 36 (dodatek specjalny do miesięcznika "Wieści znad Orzyca" 2018, nr 10 [138])
https://www.filmweb.pl/film/Historia+Roja-2016-537558
https://www.britishpoles.uk/pomnik-misia-wojtka-powstanie-w-sopocie-wywiad-z-ewa-rakowska-eggar/
http://www.pomorskiak.pl/ak_ramki.htm
https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/155811
https://armiakrajowa.org.pl/tabliczki/280.html
https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/80228
https://www.facebook.com/zznsz/posts/10157216130513237?comment_id=10157216233508237
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.