Język Polski
English
Węgierska służba bezpieczeństwa państwowego i János Kádár po rewolucji węgierskiej 1956 r.
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 23 (2025), strony: 271-296
Data publikacji: 2025-12-23
https://doi.org/10.48261/ARPRL252309
PDF
Abstrakt
Aby zdobyć poparcie społeczne, po 4 listopada 1956 r. János Kádár podjął próbę reorganizacji służby bezpieczeństwa państwowego i zastąpienia tych funkcjonariuszy, którzy pełnili swoje funkcje przed rewolucją. Uznał to za odpowiednie rozwiązanie pozwalające zaspokoić żądania społeczeństwa. Jego celem było jednak stworzenie nowej organizacji bezpieczeństwa państwowego, która byłaby ściśle kontrolowana i nadzorowana przez kierownictwo partii. Sytuacja Kádára pod wieloma względami była niekorzystna. Największą przeszkodą wydawało się to, że gen. Iwan Sierow, który od wybuchu rewolucji w 1956 r. do końca listopada lub początku grudnia stale przebywał na Węgrzech, jednoznacznie popierał węgierskich funkcjonariuszy bezpieczeństwa państwowego sprawujących swoje funkcje przed 23 października, Kádár zaś nie był pewien intencji Moskwy. Na początku 1957 r. wypracowano kompromis po części satysfakcjonujący obie strony. Funkcjonariusze bezpieczeństwa zachowali swoje stanowiska sprzed 23 października, ale już w ramach nowej organizacji utworzonej przez rząd Kádára. Personel został zalegalizowany, jego legitymizacja nie wynikała jednak z przeszłości sprzed 1956 r., lecz wiązała się z decyzją nowej władzy z 4 listopada 1956 r. Wydaje się, że KGB miało decydujący wpływ na politykę bezpieczeństwa państw satelickich, a jednocześnie wpływało na politykę sowieckiego kierownictwa partyjnego.
Słowa kluczowe
János Kádár • Ferenc Münnich • Imre Nagy • Ivan Serov • rewolucja węgierska 1956 r. • węgierskie służby bezpieczeństwa • KGB János Kádár • Ferenc Münnich • Imre Nagy • Ivan Serov • 1956 Hungarian Revolution • Hungarian state security • KGB
Bibliografia
A Magyar Szocialista Munkáspárt ideiglenes vezető testületeinek jegyzőkönyvei. Vol. 1: 1956. november 11. – 1957. január 14. Némethné, ed. Sándor Balogh, Vágyi Karola Némethné, and Levente Sipos. Budapest: Intera, 1993.
Andrew, Christopher, Gordievsky, Oleg. KGB. The Inside Story of Its Foreign Operations from Lenin to Gorbachev. New York: Harper Collins Publishers, 1990.
Baráth, Magdolna.“A politikai rendőrség újjászervezése 1956 után.” Történelmi Szemle 4 (2008). https://tti.abtk.hu/images/kiadvanyok/folyoiratok/tsz/tsz2008-4/535-563_barath.pdf (accessed 6 November 2025).
Baráth, Magdolna. “‘Mi igen is büszkék vagyunk az Államvédelmi Hatóság harcos munkájára’. Részletek a rendőrség forradalom utáni átszervezéséről tartott értekezlet jegyzőkönyvéből.” Betekintő 1 (2008). www.betekinto.hu/2008/12008/a (accessed 6 November 2025).
Hiányzó lapok 1956 történetéből: dokumentumok a volt SZKP KB levéltárából. Ed. Vjacseszlav Szereda and Alekszandr Sztikalin. Budapest: Zenit Kv., Zrínyi, 1993.
Huszár, Tibor. Kádár János politikai életrajza. Vol. 1: 1912–1956. Budapest: Szabad Tér, Kossuth, 2001. Huszár, Tibor. Kádár János politikai életrajza. Vol. 2: 1957. november – 1989. június. Budapest: Szabad Tér, Kossuth, 2003.
Kopácsi, Sándor. Életfogytiglan. [n.p.].
Papp, István “A BM II/8. (Vizsgálati) Osztály.” In A megtorlás szervezete: a politikai rendőrség újjásze-rvezése és működése, 1956–1962: intézménytörténeti tanulmányok, ed. Gergő Cseh and Imre Okváth. Budapest: Állambiztonsági Szolgálatok Történeti Levéltára, L’Harmattan, 2013.
Pintér, Tamás. “A megszüntetve megőrzött Államvédelmi Hatóság.” In Államvédelem a Rákosi-korszakban: tanulmányok és dokumentumok a politikai rendőrség második világháború utáni tevékenységéről, ed. György Gyarmati. Budapest, Debrecen: Történeti Hiv., Alföldi Ny., 2000.
Rainer, János M. Nagy Imre. Politikai életrajz. Első kötet, 1896–1953. Budapest: 1956-os Int., 1996.
Rainer, János M. Nagy Imre, Politikai életrajz. Vol. 2: 1953–1958. Budapest: 1956-os Int., 1999.
Rendőrségi napi jelentések. Ed. Erzsébet Kajári. Vol. 1: 1956. október 23. – December 12. Budapest: BM, 1956-os M. Forradalom Tört. Dok. és Kut. Int. Közalapítványa, 1996.
Szereda, Vjacseszlav, Tikalin, Alexandr, Vida, István. “A szovjet kapcsolat: Újabb orosz levéltári források 1956 történetének tanulmányozásához.” Rubicon 8 (1994) (appendix): 1–5.
Szerov, Ivan. A bőrönd titkai: A KGB első elnökének titkos naplói és feljegyzései. Pilisvörösvár: Időjel K., 2023.
Szakolczai, Attila. “A fegyveres erőszakszervek restaurálása 1956–1957 fordulóján.” Évkönyv. Magyarország a jelenkorban 7 (1999).
Szakolczai, Attila. “The Internal Affairs of the Reprisals Following the Hungarian Revolution of 1956.” NEB Yearbook 2 (2016–2017).
Takács, Tibor. “A BM II/5. (Belsőreakció-elhárító) Osztály.” In A megtorlás szervezete: a politi-kai rendőrség újjászervezése és működése, 1956–1962: intézménytörténeti tanulmányok, ed. Gergő Cseh and Imre Okváth. Budapest: Állambiztonsági Szolgálatok Történeti Levéltára, L’Harmattan, 2013.
The 1956 Hungarian Revolution: A history in documents. Ed. Csaba Békés, Malcolm Byrne, and János Rainer. Budapest, New York: Central European University Press, 2002.
Varga, László. A forradalom hangja. Magyarországi rádióadások, 1956. november 23 –November 9. Budapest: Századvég, Nyilvánosság Klub,1989.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
