Język Polski
English
Jerzy Szerszeń (1919–1973), pułkownik, oficer Armii Czerwonej, szef Okręgowego Zarządu Informacji nr 8, nadzorca śledztw prowadzonych przez Informację Wojskową, m.in. w sprawie tzw. spisku komandorów
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 1(12) (2014), strony: 329-340
Data publikacji: 2023-03-28
PDF
Abstrakt
Główny Zarząd Informacji Wojska Polskiego powstał 15 maja 1943 pod ścisłym nadzorem kontrwywiadu wojskowego SMIERSZ. Pomimo udowodnienia oczywistego faktu zbrodniczej działalności tej instytucji, przez lata żaden oficer śledczy ani funkcjonariusz Informacji Wojskowej nie został skazany przez Polski wymiar sprawiedliwości. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie życia i działalności jednego z najniebezpieczniejszych oficerów śledczych oraz wieloletniego szefa Okręgowego Zarządu Informacji nr 8, a więc Informacji Marynarki Wojennej. Brał czynny udział w rozpracowaniu oraz przesłuchaniu oficerów Marynarki Wojennej w słynnym „Spisku Komandorów”. Jerzy Szerszeń urodził się 1 listopada 1919 r. w Brodach w woj. lwowskim. Był synem Łukasza – pracownika Polskich Kolei Państwowych oraz Katarzyny. Był oficerem Armii Czerwonej w latach 1941–1943. W szeregach 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki brał udział w walkach o Berlin. W Informacji Wojskowej służył od 1947 do 1956 roku. Jako wieloletni szef kilku ważnych placówek Informacji, nadzorował śledztwa w najważniejszych sprawach komunistycznego aparatu terroru m.in. w sprawie „Tatar – Utnik – Nowicki”. Po zakończeniu służby, został doceniony przez Związek Sowiecki. W 1964 r. został absolwentem Wyższego Kursu Akademickiego Wojskowej Akademii Logistyki i Transportu w Leningradzie. Nigdy nie stanął przed wymiarem sprawiedliwości, nawet tym komunistycznym. Choć „Raport Mazura” z 1957 r., był dla Szerszenia miażdżący, zmarł w 1973 r. nie nękany przez nikogo.
Bibliografia
AIPN, 2174/8284, Akta osobowe Jerzego Szerszenia, k. 3–7, 9, 10, 16, 25–33, 35, 86, 87, 89–91, 94
AIPN, 835/186, Pismo GZI do płk. Szerszenia, 12 IX 1953 r., k. 49
AIPN, 836/83, Notatka służbowa dotycząca mjr. Gajdzika i stosunków w OZI nr 8, 18 III 1953 r., k. 63–65
ibidem, Rozkaz szefa OZI nr 8, 31 III 1953 r., k. 73–75
AIPN, 836/85, Informacja dotycząca pracy kierownictwa OZI nr 8 wg stanu na 30 X 1953 r., k. 10–14
AIPN, 0874/1, t. 5, Sprawozdanie komisji dla zbadania odpowiedzialności byłych pracowników Głównego Zarządu Informacji, Naczelnej Prokuratury Wojskowej i Najwyższego Sądu Wojskowego, k. 110
AOK, KJP, t. 263, Meldunek o wykonanych wyrokach, 4 XII 1952 r., b.p.
Rozkaz nr 079 szefa GZI MON, 5 IV 1949 r. (kopia w zbiorach Piotra Semkowa)
Notatka z rozmowy telefonicznej z Henrykiem Haponiukiem z 17 XII 2010 r. (w zbiorach autora)
J. Kuropieska, Nieprzewidziane przygody, Kraków 1988, s. 72–74, 364
E. Obertyński, Noc komandorów, Gdynia 1994, s. 45, 112, 113
P. Semków, Informacja Marynarki Wojennej w latach 1945–1957, Warszawa 2006, s. 46, 79, 80, 92, 95, 114, 126, 138, 168, 177, 187, 188, 190–192
W. Tkaczew, Organa Informacji Wojska Polskiego 1943–1956. Kontrwywiad Wojskowy, Warszawa 2007, s. 22, 71, 73, 78, 80
J. Szerszeń, Przez ogień i wodę, Warszawa 1984, s. 25–28, 153–178, 187–196, 204–235
Raport komisji Mazura, http://wyborcza.pl/1,76842,7603376,Raport_komisji_Mazura.html [dostęp 26 II 2010]
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Krzysztof Dziadziuszko, Eugeniusz Niedzielin (1916–1973), pułkownik, szef Sekcji Śledczej Okręgowego Zarządu Informacji nr 8 w Gdyni, oprawca komandorów w tzw. spisku komandorów , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(12) (2014)
- Krzysztof Dziadziuszko, Kazimierz Jankowski (1921–1975), generał brygady, sędzia WSR w Gdańsku i Koszalinie, prezes Izby Wojskowej Sądu Najwyższego , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 1(10) (2012)
