Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
The Polish Ecumenical Council and the Attitude of Member Churches Towards the Roman Catholic Church in 1945–1989
Konrad Białecki
https://orcid.org/0000-0002-4532-8873
Wydział Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Oddziałowe Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu
Remembrance and Justice, Vol. 37 No. 1 (2021), pages: 47-78
Publication date: 2021-06-30
https://doi.org/10.48261/pis213703
PDF (Język Polski)
Abstract
The attitude of minority Christian churches that were members of the Polish Ecumenical Council towards the Roman Catholic Church in communist Poland resulted from both earlier, often difficult, relations as well as the new socio-political situation that resulted from
such factors as: changes in the demographics of denominations after 1945, the significant impact of the ruling regime on the scope and shape of contacts between denominations, the ecumenical openness of the Roman Catholic Church resulting from the Second Vatican Council, and the insurmountable quarrels resulting from such issues as the education of children in mixed marriages (with respect to denomination) or the fate of ecclesiastical buildings that had once belonged to the Lutheran and Greek Catholic Churches. Despite membership in the structure of the Polish Ecumenical Council, individual member churches presented diverse attitudes towards the Roman Catholic Church. Furthermore, their attitudes evolved over the course of various decades. Despite the generally
positive direction of those changes and the efforts of part of the Roman Catholic clergy, not all grievances and lesser or greater conflicts of interest could be successfully overcome until the end of the existence of the Polish People’s Republic. Nonetheless, it is impossible not to notice that in 1989 the attitude of minority churches towards the Roman Catholic Church was much more positive
than in the immediate postwar era. It is worth mentioning that this topic has been much better researched at the level of the leadership of individual churches than at that of specific parishes.
Keywords
Polska Rada Ekumeniczna • ekumenizm • relacje międzywyznaniowe • PRL • protestanci • prawosławni • mariawici • polskokatoliccy Polish Ecumenical Council • ecumenism • relations between denominations • the Polish People’s Republic • Protestants • Orthodox Christians • Mariavite Church • Polish National Catholic Church
References
Archiwum Akt Nowych w Warszawie
Archiwum Państwowe w Poznaniu
„Informacyjny Biuletyn Ekumeniczny” 1966, nr 1, 5; 1967 nr 7, 23, 30.
List otwarty Do Jego Eminencji Księdza kardynała dr Stefana Wyszyńskiego, przewodniczącego Episkopatu Polski i Prymasa Kościoła Rzymskokatolickiego w Polsce, „Rodzina” 1966, nr 11.
Odezwa Synodu Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w sprawie Tysiąclecia Państwa Polskiego, „Jednota” 1966, nr 1.
Plany pracy Departamentu IV MSW na lata 1972–1979, red. M. Biełaszko, A. Piekarska, P. Tomasik, C. Wilanowski, Warszawa 2007.
Tajne dokumenty Państwo – Kościół 1960–1980, Londyn 1996.
Białecki K., Chrześcijańskie Kościoły mniejszościowe wobec orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich, obchodów Milenium Chrztu Polski i Tysiąclecia Państwa Polskiego [w:] Milenium kontra Tysiąclecie, red. K. Białecki, S. Jankowiak, J. Miłosz, Poznań 2007.
Białecki K., Kościół ewangelicko-augsburski w Wielkopolsce w latach 1945–1989 [w:] Reformacja. Europa – Polska – Wielkopolska – Szamotuły, red. M. Grzywacz, Szamotuły 2017.
Białecki K., Kościół Narodowy w Polsce w latach 1944–1965, Poznań 2003.
Białecki K., Reakcje nierzymskokatolickiej prasy wyznaniowej na wybór Karola Wojtyły na papieża [w:] Człowiek, naród, państwo wobec wyzwań XX wieku, red. M. Mikołajczyk, Poznań 2016.
Cupiał D., Na drodze ewangelizacji i ekumenii. Ruch Światło-Życie w służbie jedności chrześcijan, Lublin 1996.
Dudra S., Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny w obszarze polityki wyznaniowej oraz narodowościowej Polski Ludowej i III Rzeczypospolitej, Warszawa 2019.
Karski K., Kardynał Józef Glemp, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” 2013, nr 1–2.
Karski K., Od Edynburga do Porto Alegre. Sto lat dążeń ekumenicznych, Warszawa 2007.
Karski K., Ruch ekumeniczny w Polsce w latach 1940–1960, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” 2007, nr 1–2.
Kiec O., Historia protestantyzmu w Poznaniu od XVI do XXI wieku, Poznań 2015.
Kiec O., Kościoły ewangelickie w Polsce w latach 1980–2008 [w:] Kościoły, polityka, historia, red. S. Dudra, O. Kiec, Warszawa 2009.
Ku chrześcijaństwu jutra. Wprowadzenie do ekumenizmu, red. W. Hryniewicz, J.S. Gajka, S.J. Koza, Lublin 1997.
Michalak R., Kościoły protestanckie i władze partyjno-państwowe w Polsce (1945–1956), Warszawa 2002.
Michalak R., Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w latach 1945–1989, Zielona Góra 2014.
Noszczak B., Międzynarodówka antykościelna. Współpraca polskiego Urzędu do spraw Wyznań z jego odpowiednikami w państwach komunistycznych (1954–1989) – preliminaria badawcze, Warszawa 2020.
Polak G., Biskup Zdzisław Tranda, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” 2002, nr 2.
Polak G., Ks. Bogdan Tranda. W 65 rocznicę urodzin, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” 1994, nr 2.
Polak G., Zaangażowanie ekumeniczne laikatu katolickiego, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” 1988, nr 2.
Rybak S., Mariawityzm. Dzieje i współczesność, Warszawa 2011.
Rybak S., Mariawityzm. Studium historyczne, Warszawa 1992.
Seweryn A., Na drodze dialogu. Zaangażowanie ekumeniczne Kościoła Baptystycznego jako członka Polskiej Rady Ekumenicznej w latach 1945–1989, Warszawa 2006.
Sługa Słowa Bożego i jedności chrześcijan, red. R. Witt, J. Lossow, Warszawa 2003.
To było coś więcej niż spotkanie. Rozmowa z ks. Adamem Piaseckim, baptystą. Rozmawia Grzegorz Polak, „Więź” 1987, nr 10–12.
Witt R., Ksiądz Zygmunt Michelis – w dziesiątą rocznicę śmierci, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” 1987, nr 4.
Wróblewski P., Mobilizacja i konflikt etniczny. Miejsca święte mniejszości narodowych w Polsce, Warszawa 2007.
License
Copyright (c) 2024 Remembrance and Justice
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Most read articles by the same author(s)
- Konrad Białecki, Social Resistance and the Church. A View from the Perspective of a Medium-Sized City , Remembrance and Justice: Vol. 35 No. 1 (2020)
