Uwarunkowania prawne procesu księdza Jana Machy przed Wyższym Sądem Krajowym w Katowicach w 1942 r.

Konrad Graczyk

doi:10.48261/pis213723

Vol. 37 No. 1 (2021)

ISSN:

1427-7476

Section: Varia

The Legal Circumstances of the Trial of Father Jan Macha before the National High Court in Katowice in 1942

Konrad Graczyk

https://orcid.org/0000-0002-0991-2036

Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie

Remembrance and Justice, Vol. 37 No. 1 (2021), pages: 501-522

Publication date: 2021-06-30

https://doi.org/10.48261/pis213723

PDF (Język Polski)

Abstract

This study is devoted to the legal circumstances of the trial of Father Jan Macha and his associates before the National High Court in 1942 as a result of which the Polish clergyman and two other accused were sentenced to death and executed. The leading figure in this study is Father Macha due to his leadership role; thus, it includes a discus-sion of his life, establishing his indictment and the legal rationale adopted in it, as well as the sentence itself and its execution. Through the use of the historical and formal--dogmatic methods, an analysis of the legal qualification of the act of high treason has been undertaken. The court made use of the jurisdiction of the People’s Court in Berlin, which made it possible to refer this case back to a series of similar verdicts. It led to the conclusion that the courts of the Third Reich treated every kind of meeting and association outside of the Nazi Party and its subordinate structures as preparation for high treason. From this point of view, it did not matter that the conspirator was focused on charitable activity.

Keywords

Sądy III Rzeszy • Trybunał Ludowy • kara śmierci • zdrada stanu • ksiądz the courts of the Third Reich • the People’s Court • capital punishment • high treason • priest

References

Ruch oporu w rejencji katowickiej 1939-1945. Wybór dokumentów, oprac. Z. Boda-Krężel i in., Warszawa 1972.

Żyłem krótko, lecz cel swój osiągnąłem. Jan Macha (1914-1942), wybór i oprac. D. Bednarski, Katowice 2014.

Banaś K., Dziurok A., Represje wobec duchowieństwa śląskiego w latach 1939-1956, „Biuletyn IPN” 2001, nr 3.

Bednarski D., Ks. Jan Macha (1914-1942). Życie z sercem na dłoni, Katowice-Chorzów 2015.

Broszat M., Zweihundert Jahre deutsche Polenpolitik, Frankfurt am Main 1972.

Cofałka J., Księga Ślązaków, Warszawa 2009.

Cofałka J., Ślązacy w Warszawie, Warszawa 2008.

Dress H., Die Rolle der Straufjstiz im Rahmen des Faschistischen Terrorapparates, „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi” 1977, t. 3.

Graczyk K., Das Sondergericht Kattowitz 1939-1945, Organisation und Besetzung, „Zeitschrift der Savigny-Stiuftng fur Rechtsgeschichte, Germanistische Abteilung” 2020, t. 137.

Graczyk K., Operacja „Reichswehrministerium”. Misja majora Jerzego Sosnowskiego. Niemiecki i polski proces karny, Warszawa 2017.

Gruchmann L., Justiz im Dritten Reich 1933-1940. Anpassung und Unterwerfung in der Ära Gürtner, München 2001.

Janke Z.W., Podziemny Śląsk. Początki konspiracji na Śląsku 1939-1941, Warszawa 1968.

Köckritz M., Die deutschen Oberlandesgerichtspräsidenten im Nationalsozialismus (1933-1945), Frankfurt am Main 2011.

Konieczny A., Organizacja wymiaru sprawiedliwości na Śląsku w latach II wojny światowej [w:] Studia historycznoprawne, Wrocław 1996 („Acta Universitatis Wratislaviensis”, t. 249).

Konieczny A., Pod rządami wojennego prawa karnego Trzeciej Rzeszy. Górny Śląsk 1939-1945, Warszawa-Wrocław 1972.

Kulesza W., Crimen laesae iustitiae. Odpowiedzialność karna sędziów i prokuratorów za zbrodnie sądowe według prawa norymberskiego, niemieckiego, austriackiego i polskiego, Łódź 2013.

Lewandowski J., Macha Jan Franciszek [w:] Słownik biogracfizny katolickiego duchowieństwa ślą- skiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996.

Matl K., Die Entwicklung der strafrechtlichen Bestimmungen über den Landesverrat seit 1870, Gießen 1937.

Michelberger H., Berichte aus der Justiz des Dritten Reiches. Die Lageberichte der Oberlandesgerichtspräsidenten von 1940-45 unter vergleichender Heranziehung der Lageberichte der Generalstaatsanwälte, Pfaefnweiler 1989.

Myszor J., Historia diecezji katowickiej, Katowice 1999.

Myszor J., Stosunki Kościół - państwo okupacyjne w diecezji katowickiej 1939-1945, Katowice 1992.

Niekrasz J., Z dziejów AK na Śląsku, Katowice 1993.

Rüdorf H., Strafgesetzbuch für das Deutsche Reich. Text-Ausgabe mit Anmerkungen und Sachregister, Berlin 1910.

Ryszka F., Państwo stanu wyjątkowego. Rzecz o systemie państwa i prawa Trzeciej Rzeszy, Wrocław 1985.

Schönke A., Strafgesetzbuch für das Deutsche Reich. Kommentar, München-Berlin 1944.

Słownik biogracfizny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996.

Starczewski M., Ruch oporu na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1939-1945, Katowice 1988.

Werle G., Justiz-Strafrecht und polizeiliche Verbrechensbekämpfung im Dritten Reich, Berlin-New York 1989.

Wiek XX - czas męczenników. W 100. rocznicę urodzin ks. Jana Machy, red. D. Bednarski, Katowice 2014.

Wojskowa służba śląskich duchownych w latach 1918-1980, red. Z. Kapała, J. Myszor, Katowice 1999.

Zarusky J., Mehringer H., Widerstand als „Hochverrat” 1933-1945. Die Verfahren gegen deutsche Reichsangehörige vor dem Reichsgericht, München 1998.

License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0

Citation rules

Graczyk, K. (2021). The Legal Circumstances of the Trial of Father Jan Macha before the National High Court in Katowice in 1942. Remembrance and Justice, 37(1), 501–522. https://doi.org/10.48261/pis213723

Statistics

Downloads

Download data is not yet available.

Share it