okladka

Bd. 39 Nr. 1 (2022)

ISSN:
1427-7476

Section: Studia

Polski rząd na uchodźstwie i Polskie Siły Zbrojne na łamach niemieckiej, polskojęzycznej prasy codziennej Generalnego Gubernatorstwa

Wojciech Grott

Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych i Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego

Pamięć i Sprawiedliwość, Bd. 39 Nr. 1 (2022), pages: 249-268

Publication date: 2022-12-30

https://doi.org/10.48261/pis223912

Abstract

Niemiecka prasa tzw. gadzinowa w języku polskim była w okresie II wojny światowej istotnym źródłem informacji dla społeczeństwa polskiego Generalnego Gubernatorstwa. Na jej łamach podejmowano m.in. sprawy dotyczące polskiej państwowości, w tym powstających na emigracji władz Rzeczypospolitej i walk polskich żołnierzy na froncie zachodnim. Niniejszy tekst ma na celu przybliżenie zakresu, sposobu narracji i celów publicystyki obrazującej działalność polskiego rządu na uchodźstwie i Polskich Sił Zbrojnych w okresie II wojny światowej, występującej w niemieckiej prasie codziennej wydawanej w języku polskim. Podstawową bazę źródłową stanowią największe dzienniki: „Goniec Krakowski” i „Nowy Kurier Warszawski”. W omawianych gazetach informowano m.in. o bieżącej działalności rządu emigracyjnego, śmierci gen. Władysława Sikorskiego oraz konfliktach zarówno z Brytyjczykami i Sowietami, jak i wewnątrz władz polskich. Pojawienie się tych publikacji nie było podyktowane troską o zaspokojenie w sposób rzetelny głodu informacji społeczeństwa polskiego w GG, lecz wiązało się z celami niemieckiej propagandy, która starała się poprzez prasę gadzinową wpłynąć na Polaków w celu przekonania ich o beznadziejności sprawy polskiej, a tym samym – o bezcelowości stawiania oporu okupacyjnym władzom niemieckim. Tego typu narracja, dotycząca rządu emigracyjnego, gościła na łamach niemieckiej prasy w języku polskim przez cały okres II wojny światowej.

„Dziennik Radomski”.

„Goniec Krakowski”.

„Kurier Częstochowski”.

„Kurier Kielecki”.

„Kurjer Radomski”.

„Nowy Głos Lubelski”.

„Nowy Kurier Warszawski”.

Borkowski H., Zdradzeni i zaprzedani. Jak oszukano naród polski. Rewelacje w świetle faktów i dokumentów, Warszawa 1940.

Goebbels J., Dzienniki, t. 3, tłum. E.C. Król, Warszawa 2014.

Landau L., Kronika lat wojny i okupacji, t. 3: (lipiec 1943 – luty 1944), Warszawa 1963.

Matuszewski I., Nie ma wolności bez wielkości. Pisma wybrane, t. 1: 1912–1942, wybór, wprowadzenie i opracowanie S. Cenckiewicz, Warszawa 2019.

Matuszewski I., O Polskę całą, wielką i wolną. Pisma wybrane, t. 2: 1943–1946, wybór i opracowanie S. Cenckiewicz, Warszawa 2019.

Sündermann H., Tagesparolen. Deutsche Pressweisungen 1939–1945. Hitlers propaganda und Kriegsführung, Leoni am Starnberger See 1973

Cytowska E., Szkice z dziejów prasy pod okupacją niemiecką (1939–1945), Warszawa–Łódź 1986.

Dobroszycki L., Reptile jorunalism. The official Polish-Language press under the Nazis, 1939–1945, Yale University 1994.

Dobroszycki L., Założenia i organizacja prasy niemieckiej w języku polskim w tzw. Generalnej Guberni w latach 1939–1945 w świetle dokumentów, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1967, nr 1.

Duraczyński E., ZSRR wobec projektów konfederacji polsko-czechosłowackiej (1940–1943), „Dzieje Najnowsze” 1997, nr 3.

Głowiński T., O nowy porządek europejski. Ewolucja hitlerowskiej propagandy politycznej wobec Polaków w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, Wrocław 2000.

Góra B., Woźniakowski K., Bibliografia jawnych druków polskojęzycznych Generalnego Gubernatorstwa 1939–1945, Kraków 2008.

Grott W., Katastrofa na Gibraltarze w ujęciu niemieckiej, polskojęzycznej prasy codziennej Generalnego Gubernatorstwa, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2022, t. XXV, z. 65 (1).

Jockheck L., Propaganda im Generalgouvernement. Die NS-Besatzungspresse für Deutsche und Polen 1939–1945, Osnabrück 2006.

Johnsson P., Zbrodnia Stalina w Katyniu i jej następstwa od roku 1940 do dziś, Warszawa 2018.

Kamiński M.K., Edvard Beneš kontra gen. Władysław Sikorski: polityka władz czechosłowackich na emigracji wobec rządu polskiego na uchodźstwie 1939–1943, Warszawa 2005.

Kolendo I.T., Unia polsko-czechosłowacka. Projekt z lat 1940–1943. Ukochane dziecko premiera gen. Władysława Sikorskiego, Łódź 2015.

Kołtunowski P., Prasowy aparat propagandowy III Rzeszy i GG, „Zeszyty Prasoznawcze” 1987, nr 1.

Król E.C., Polska i Polacy w propagandzie narodowego socjalizmu w Niemczech 1919–1945, Warszawa 2006.

Król E.C., Propaganda i indoktrynacja narodowego socjalizmu w Niemczech 1919–1945, Warszawa 1999.

McGilvray E., Polski rząd na uchodźstwie, tłum. Z. Kaleta, Warszawa 2011.

Napora M., Gadzinowe narracje. Mechanizmy i strategie kreowania propagandowego obrazu świata w „Dzienniku Radomskim” 1940–1944, Warszawa 2017.

Piątkowski S., Okupacja i propaganda. Dystrykt radomski Generalnego Gubernatorstwa w publicystyce polskojęzycznej prasy niemieckiej (1939–1945), Lublin–Radom 2013.

Piątkowski S., Zbrodnia katyńska i jej konteksty w publicystyce polskojęzycznych dzienników niemieckich Generalnego Gubernatorstwa z lat 1943–1945 [w:] Polska pod okupacją 1939–1945, t. 3, Warszawa 2019.

Pośpieszalski K.M., Hitlerowskie „prawo” okupacyjne w Polsce, cz. 2: Generalne Gubernatorstwo, Poznań 1958.

Rećko J., Bolesław Wieniawa-Długoszowski. Pierwszy ułan II Rzeczypospolitej, „Niepodległość i Pamięć” 2009, nr 1.

Sobczak J., Polska w propagandzie i polityce III Rzeszy w latach 1939–1945, Poznań 1988.

Szarota T., Jawne wydawnictwa i prasa w okupowanej Warszawie, „Warszawa lat wojny okupacji” 1972, z. 2.

Urban T., Katyń. Zbrodnia i walka propagandowa wielkich mocarstw, Warszawa 2019.

Whiteley J., Śmierć generała Sikorskiego, tłum. K. Piotrowska-Fletcher, Warszawa 2007.

Woźniakowski K., Niemiecka, polskojęzyczna prasa „gadzinowa” czasów II wojny światowej 1939–1945 (próba syntetycznego spojrzenia), „Studia Bibliologiczne Akademii Świętokrzyskiej” t. 8, Kielce 2004.

Wójcik W., Prasa gadzinowa Generalnego Gubernatorstwa (1939–1945), Kraków 1988.

Zabiełło S., O rząd i granice: walka dyplomatyczna o sprawę polską w II wojnie światowej, Warszawa 1986.

okladka

Bd. 39 Nr. 1 (2022)

ISSN:
1427-7476

Data publikacji:
2022-12-07

Dział: Studia