Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Statut Biura Specjalnego MBP
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 32 Nr 2 (2018), strony: 520-529
Data publikacji: 2018-12-30
PDF
Abstrakt
W Polsce między 1948 r. a 1956 r. doszło do czystek partyjnych w elitach komunistycznych (PPR–PZPR). Poszukiwania „wrogów wewnętrznych” prowadziła specjalna tajna komórka MBP, początkowo zwana grupą specjalną (1948), następnie Biurem Specjalnym (1950), w końcu Departamentem X MBP (1951–1954). Całość prac tych komórek nadzorował z polecenia kierownictwa PZPR gen. Roman Romkowski (wiceminister MBP). We wstępie artykułu nakreślono krótko historię powstania Biura Specjalnego, wskazano osoby decydujące o lokalnym zasięgu i przebiegu poszukiwań „wrogów wewnętrznych” (m.in. Bolesława Bieruta, Jakuba Bermana, Romana Romkowskego) oraz wspomniano o reprezentatywnych dla całego zagadnienia komunistach (m.in. Władysławie Gomułce, Marianie Spychalskim, Włodzimierzu Lechowiczu, Leonie Gecowie, Hermannie Fieldzie), którzy byli aresztowani, więzieni i przesłuchi wani pod fałszywymi zarzutami zdrady, współpracy z obcymi wywiadami, dążenia do przewrotu ustrojowego w Polsce Ludowej. Publikowany w dalszej części dokument ukazuje moment przemiany niesformalizowanej, tajnej grupy specjalnej MBP, działającej pod kierownictwem płk. Józefa Różańskiego, w sformalizowaną, wyposażoną w etaty, choć nadal niejawną jednostkę – Biuro Specjalne, zarządzaną przez płk. Anatola Fejgina. Struktura ta funkcjonowała niespełna dwa lata, ponieważ rozrastający się terror autoagresywny wymagał kolejnej reorganizacji tajnej struktury. Nowo powołany
Departament X MBP objął swoim zasięgiem cały kraj.
Słowa kluczowe
Bolesław Bierut • czystki • Władysław Gomułka • Biuro Specjalne • Departament X Ministerstwa Bezpieczeństwa Polska • grupa specjalna • Polska Partia Robotnicza (PPR) • Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR) • Roman Romkowski • terror Bolesław Bierut • purge • Władysław Gomułka • Special Office • Department X of the Ministry of Public Security • special group • Polish Workers’ Party (PWP) • Polish United Workers’ Party (PUWP) • Roman Romkowski • terror
Bibliografia
Paczkowski A., Utworzenie X Departamentu MBP, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 2003, z. 145.
Spałek R., Komuniści przeciwko komunistom. Poszukiwanie wroga wewnętrznego w partii komunistycznej w Polsce w latach 1948–1956, Warszawa–Poznań 2014.
Topyło J., Departament X MBP w latach 1949–1954. Geneza – struktura organizacyjna – metody pracy, Toruń 2006.
Inne teksty tego samego autora
- Robert Spałek, Jakub Berman. Portret politycznego emeryta w materiałach SB (1966–1971) , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 16 Nr 2 (2010)
- Robert Spałek, „Gracze” – Komitet Obrony Robotników w propagandzie PRL, stereotypach oraz dokumentach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 4 Nr 2 (2003)
- Robert Spałek, Władysław Gomułka i „problem niemiecki” (refleksje do biografii polityka) , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 42 Nr 2 (2023)
- Robert Spałek, [Recenzja] W odpowiedzi na recenzję Włodzimierza Domagalskiego , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 15 Nr 1 (2010)
- Robert Spałek, Włodzimierz Domagalski, [Recenzja] Robert Spałek, Warszawska ulica w stanie wojennym. Demonstracje, protesty, zamieszki, pochody w oczach opozycji i władzy 1981–1983, Wspólnota Samorządowa Województwa Mazowieckiego, Warszawa 2008 s. 266. , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 15 Nr 1 (2010)
- Robert Spałek, Założenia, przebieg i cele naukowo-edukacyjne konferencji „Sprzeczne narracje. Historia powojennej Polski”, zorganizowanej przez Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Warszawie 19–20 stycznia 2017 roku , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 30 Nr 2 (2017)
- Robert Spałek, Z dziejów komunistycznego wywiadu. Casus Bogusława Hrynkiewicza i Mariana Spychalskiego (1940–1944) , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 12 Nr 1 (2008)
- Robert Spałek, [Recenzja] W odpowiedzi Krzysztofowi Wyszkowskiemu , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 6 Nr 2 (2004)
