Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Uległy czy niezależny? Biskup Michał Klepacz w optyce aparatu bezpieczeństwa
Ewelina Ślązak
https://orcid.org/0000-0003-2281-2838
Oddziałowe Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 36 Nr 2 (2020), strony: 530-548
Data publikacji: 2020-12-31
https://doi.org/10.48261/PIS203627
PDF
Abstrakt
Biskup Michał Klepacz był jedną z najważniejszych postaci Kościoła katolickiego w okresie Polski „ludowej”. Objął diecezję łódzką, która została wyjątkowo mocno doświadczona wojenną zawieruchą. Biskup musiał się zmierzyć nie tylko z materialnymi konsekwencjami II wojny światowej, ale również kierować diecezją w latach stalinizmu. Ordynariusz łódzki był aktywnym uczestnikiem procesu układania stosunków między stroną państwową a Kościołem katolickim. Władze komunistyczne postrzegały go jako sprawnego polityka, dążącego do zawarcia kompromisu, w którego ramach zostaną poszanowane zarówno interesy Kościoła, jak i nowej, nastawionej antyklerykalnie władzy państwowej.
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej
Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Administracji Publicznej
Archiwum Akt Nowych, Urząd do Spraw Wyznań
Archiwum Archidiecezji Łódzkiej, „Wielka Nowenna”
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi
Archiwum Państwowe w Łodzi, Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej
Dąb-Kocioł J., Moje życie, praca, myśli, Warszawa 1967.
Moczar M., Notatki z 1945, późniejsze reminiscencje i zapiski, „Polityka” 1971, nr 4.
Protokoły konferencji polskich ojców soborowych. Zbiór dokumentów 1962–1965, oprac. M. Białkowski, Lublin 2019.
Wyszyński S., Pro memoria, t. 1: 1948–1952, oprac. P. Skibiński, Warszawa 2017.
Wyszyński S., Pro memoria, t. 3: 1953–1956, oprac. I. Czarcińska, A. Gałka, Warszawa 2018.
Aparat Bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 3: 1975–1990, red. P. Piotrowski, Warszawa 2008.
Banaś K., Władysław Wolski. Meandry kariery komunistycznego działacza, Łódź 2019.
Bartelski L.M., Polscy pisarze współcześni 1939–1991. Leksykon, Warszawa 1995.
Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989), Kraków 2006.
Duk J., Od Mickiewicza do Grochowiaka. Studia i szkice literackie o dawnych i współczesnych pisarzach polskich, Piotrków 2001.
Dziurok A., Wstęp [w:] Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec Kościołów i związków wyznaniowych 1945–1989, red. A. Dziurok, Warszawa 2004.
Grad S., Biskup Michał Klepacz (1893–1967) – zarys biografii, „Łódzkie Studia Teologiczne” 2007, R. 16.
Grad S., Działalność biskupa Michała Klepacza jako przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski. Omówienie źródeł z Archiwum Prymasowskiego, „Łódzkie Studia Teologiczne” 1993, R. 2.
Gruczyński K., Biskup Michał Klepacz (1893–1967), Łódź 1993.
Gryz R., Represje polityczne wobec Episkopatu katolickiego w Polsce w okresie stalinowskim, „Czasy Nowożytne” 1999, t. 6.
Jankowski W., Bezczelny atak na ks. biskupa Michała Klepacza, „Słowo Powszechne”, 12 X 1966.
Jarno W., Lesiakowski K., Obchody milenium w diecezji łódzkiej (1966–1967), Łódź 2017.
Kamiński Ł., Władze PRL i społeczeństwo polskie wobec Orędzia biskupów polskich [w:] Wokół Orędzia. Kardynał Bolesław Kominek – prekursor pojednania polsko-niemieckiego, red. W. Kucharski, G. Strauchold, Warszawa 2009.
Klechta J., Biskup Michał Klepacz w dokumentach bezpieki, Łódź 2012.
Klepacz M., Przemówienia wygłoszone w Radiu Watykańskim w czasie trwania Soboru Watykańskiego II, „Łódzkie Studia Teologiczne” 1993, R. 2.
Kuncewicz P., Agonia i nadzieja. Literatura polska po 1918 roku, t. 1–5, Warszawa 1993–1994.
Lepa A., Sygnatariusz orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich, „Łódzkie Studia Teologiczne” 1993, R. 2.
Łatka R., Episkopat Polski wobec stosunków państwo-Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970–1989, Warszawa 2019.
Marecki J., Stosunki państwo-Kościół w Polsce w okresie stalinowskich represji [w:] Stosunki państwo-Kościół w Polsce 1944–2010. Studia i materiały, red. R. Łatka, Kraków 2013.
Markiewicz S., Watykan i NRF wobec spraw polskich, Warszawa 1964.
Mołdawa T., Ludzie władzy 1944–1991, Warszawa 1991.
Noszczak B., Polityka państwa wobec Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce w okresie internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego 1953–1956, Warszawa 2008.
Prokop K.R., Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczpospolitej, Kraków 1998.
Przybysz M., Kościół rzymskokatolicki w Łodzi w latach 1945–1956, Łódź 2007.
Przybysz M., Saran M., Pasterz cierpliwego dialogu. Biskup Michał Klepacz w polskiej delegacji na Sobór Watykański II [w:] Studia Soborowe, t. 2, cz. 2: Historia i recepcja Vaticanum II, red. M. Białkowski, Toruń 2015.
Stępień M., Pozycja prawna Konferencji Episkopatu Polski. Studium prawno-historyczne, Łomża 2014.
Szwedo B., Zawsze w pierwszej linii. Kapłani odznaczeni Orderem Virtuti Militari 1914–1921, 1939–1945, Warszawa 2004.
Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944–1989), Warszawa 2003.
Żaryn J., Kościół a władza w Polsce (1945–1950), Warszawa 1997.
Żaryn J., Postawy duchowieństwa katolickiego wobec władzy państwowej w latach 1944–1956 [w:] Komunizm. Ideologia – system – ludzie, red. T. Szarota, Warszawa 2001.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Ewelina Ślązak, Biskup Michał Klepacz jako jeden z negocjatorów porozumienia między państwem a Kościołem katolickim z 14 kwietnia 1950 roku , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 42 Nr 2 (2023)
- Ewelina Ślązak, „Urząd do Spraw Wyznań. Struktury – działalność – ludzie w latach 1957–1975”. Relacja z ogólnopolskiej konferencji naukowej , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 37 Nr 1 (2021)
