Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Polacy w secesji Katangi i wojnie w Kongu w latach 1960–1967
Andrzej Olejniczak
https://orcid.org/0000-0002-6724-7927
Instytut Pamięci Narodowej Oddział we Wrocławiu, Akademia Wojsk Lądowych im. gen. Tadeusza Kościuszki we Wrocławiu
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 40 Nr 2 (2022), strony: 409-431
Data publikacji: 2023-06-22
https://doi.org/10.48261/pis224020
PDF
Abstrakt
Secesja Katangi, jednej z prowincji w Kongu, i udział polskich najemników w walkach z siłami ONZ (ONUC) i rebelią ludu Baluba są w Polsce mało znane. Nieco światła na ten zapomniany okres rzucają opublikowane wspomnienia Jana Zumbacha i Rafała Gana-Ganowicza. Istnieją jednak materiały archiwalne, które pozwalają zdecydowanie szczegółowiej zapoznać się z liczbą Polaków uczestniczących w wydarzeniach w Kongu. Takimi źródłami do okresu rebelii Simbów już nie dysponujemy, informacje na ten temat można zaczerpnąć tylko z pamiętników wspomnianych polskich najemników. Ciekawostką jest, że pierwszy z nich, Jan Zumbach, postarał się o pewną dezinformację co do personaliów swoich polskich kolegów uczestniczących w wydarzeniach. Mimo trudności w badaniach udział byłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w walkach w Katandze i później w Kongu z komunistyczną rebelią zasługuje na uwagę historyków.
Słowa kluczowe
Katanga • najemnicy • Moise Tshombe • operacja Rumpunch • wojna w Kongu • Mike Hoare • rebelia Simbów • Mobutu • Jean Schramme • bunt najemników Katanga • mercenaries • Moise Tshombe • Operation Rumpunch • Congo War • Mike Hoare • Simba rebellion • Mobutu • Jean Schramme • mercenary rebellion • Congo
Bibliografia
United Nations Archives, S-5053-Add.12-E; S-0730-0011-01-00003; S-0730-0011-01-00004; S-0793-0019-45-00001; S-0805-
-05-00001; S-0805-0008-06-00001; S-0805-0008-06-00002; S-0805-0008-07-00001; S-0805-0008-08-00001; S-0888-0005-07-00001.
Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne, Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w Rejonowych Komendach Uzupełnień 1945–1947, II.56.6310, Topor-Staszak Kazimierz Józef.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie, AIPN Sz, 0013/13/1, AIPN Sz, 0013/13/2.
Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, R. 23, 10. Pułk Strzelców Konnych. Rozkazy dzienne 1940 r.
Gan-Ganowicz R., Kondotierzy, wyd. czwarte, Warszawa 2014.
Hoare M., Droga do Kalamaty, tłum. B. Zborski, Warszawa 1993.
Hoare M., Piąte Komando, tłum. L. Mysak, Warszawa 1994.
Hoare M., Wojownicy z Konga, tłum. K. Puławski, Warszawa 1994.
Schramme J., Le Bataillon Léopard. Souvenirs d’un Africain blanc, Paris 1969.
Zumbach J., Ostatnia walka, wyd. pol. czwarte, b.m.w., b.r.w. [2007].
Anderson A., Head V., Williams A., Rzezie, masakry i zbrodnie wojenne od starożytności do współczesności, Warszawa 2009.
Hempston S., Rebels, Mercenaries, and dividends. The Katanga story, New York 1962.
Hochschild A., Duch króla Leopolda. Opowieść o chciwości, terrorze i bohaterstwie w kolonialnej Afryce, Warszawa 2012.
Honorin M., La fin des mercenaires. Bukavu, novembre 1967, Paris 1970.
Hudson A., Congo unravelled. Military operations from independence to the mercenary revolt 1960–68, Warwick 2019.
Jaremczuk E.J., Konflikt kongijski, Toruń 2006.
Jaremczuk E.J., Przemiany polityczne w Kongu. Od kolonii po współczesne państwo (1885–2020), Chomęcice 2020.
Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty, 5 czerwiec 1935, Warszawa 1935.
Los Polaków w Kongu, „Wiarus Polski Niezależny” 1960, nr 39 (172).
Mockler A., The New Mercenaries: The History of the Hired Soldier from the Congo to the Seychelles, London 1987.
Othen Ch., Katanga 1960–1963. Mercenaries, spies and the African nation that waged war on the world, wyd. drugie, Gloucestershire 2018.
Położyński A., Krasicki S., Na froncie zachodnim 1944, Londyn 1946.
Rapiński P., Wykorzystanie sił powietrznych w Kongu Belgijskim w latach sześćdziesiątych XX wieku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 2018, nr 100.
Telepneva N., Cold War on the Cheap. Soviet and Czechoslovak Intelligence in the Congo, 1960–[196]3 [w:] Warsaw Pact Intervention in the Third World. Aid and Influence in the Cold War, red. P. Muehlenbeck, N. Telepneva, London – New York 2018, s. 125–147.
Tochman K.A., Cichociemni na Bałkanach, we Włoszech i Francji. Słownik biograficzny, Zwierzyniec–Rzeszów 2016.
Trzecia Dywizja Strzelców Karpackich 1942–1987, red. W. Maciejczyk, t. 2, Londyn 1991.
Weiner T., Szaleństwo i chwała. Wojna polityczna pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Rosją 1945–2020, Poznań 2020.
http://www.mercenary-wars.net/biography/jean-schamme.html
http://kosubaawate.blogspot.com/2014/07/leopoldville-1924-photo-zagourski-opens.html
https://www.albertville.be/kasongo-nyembo-01.html
https://forum.axishistory.com/viewtopic.php?t=179878&start=30
https://kresy-siberia.org/hom/element/count-krasicki-family/count-stanislaw-krasicki/?lang=pl
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Andrzej Olejniczak, Wojna w buszu. Rodezyjskie siły bezpieczeństwa w starciu z terroryzmem komunistycznym (1965–1980) , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 34 Nr 2 (2019)
