View No. 11 (2022)

No. 11 (2022)

ISSN:
2545-3424

eISSN:
2299-890X
Section: Studia

The prosecutor’s office accuses, the court passes judgment, the party rules. A few contributions to the history of the communist judicial system

Arkadiusz Kutkowski

Instytut Pamięci Narodowej Delegatura w Radomiu

Komunizm: system-ludzie-dokumentacja, No. 11 (2022), pages: 301-325

Publication date: 2023-06-26

https://doi.org/10.48261/2299.890X.11.2022.10

Abstract

The article is an attempt to describe the practice of the leading role of the communist Polish state in the administration of justice. Referring to examples of specific criminal proceedings, the author proves that this practice – resulting from the core of communist ideology – took various forms but always boiled down to actions depriving the courts and prosecution offices of independence. Actions that meant de facto replacing legal procedures with political decision-making procedures. Consequently, in the system of justice of the PRL, the application of the law was a reflection not of the efforts of the judicature but of the priorities of the penal policy developed in the party offices and subjected to constant changes, which required the prosecution of the “reactionary” officers of the Polish Army at one time, their rehabilitation at another time, and, at the next of the political twists and turns – the punishment of hooligans, speculators or “hooligan element” in Radom. There was only one sovereign in the relations described above, and it was always the party decision-maker, who was – as one of the lawyers in Warsaw accurately stated – a super-judge, a super-prosecutor and a super-security officer.


Bierut B., Zadania Partii w walce o czujność rewolucyjną na tle sytuacji obecnej. Referat wygłoszony na III Plenum KC PZPR dnia 11 listopada 1949 roku, „Nowe Drogi” 1949.

Czerwiec 1976 w materiałach archiwalnych, wybór, wstęp i oprac. J. Eisler, Warszawa 2001.

Drogoń A., Modele prokuratury w systemie władzy publicznej w Polsce w latach 1944–1956, Katowice 2005 (seria „Z Dziejów Prawa”, cz. 7).

Frazik W., Musiał F., Wenklar M., Pod czerwonym pręgierzem. Proces krakowski WiN i PSL w 1947 roku, Kraków 2017.

Graniszewski L., Prokuratura – między prawem i polityką, „Studia z Polityki Publicznej” 2015, nr 1.

Jawnie. Z profesorem Andrzejem Burdą rozmawia Ewa Berberyusz, „Tygodnik Powszechny” 1981, nr 26.

Korejwo M., Oddziaływanie PZPR na aparat administracji państwowej [w:] partia komunistyczna w Polsce. Struktury – ludzie – dokumentacja, red. D. Magier, Lublin – Radzyń Podlaski 2012.

Kozłowski T., Polityczne sterowanie systemem wymiaru sprawiedliwości PRL po 1956 r. Casus funkcjonowania „zespołów” do spraw procesów politycznych w latach 1964–1982, „Dzieje Najnowsze” 2015, nr 4.

Kusiak Z., Zarako-Zarakowski Stanisław (biogram) [w:] Encyklopedia białych plam, Radom 2006.

Kutkowski A., Była zbrodnia, była kara. Przyczynek do dziejów Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Kozienicach, „Ziemia Kozienicka” 2020, z. 38.

Kutkowski A., Polskie rehabilitacje. Wybrane zagadnienia polityki karnej władz PRL w latach 1953–1957, Lublin–Radom 2021.

Lipski J.J., KOR. Komitet Obrony Robotników, Komitet Samoobrony Społecznej, wstęp A. Friszke, oprac. G. Waligóra, Warszawa 2006.

Łopatka A., Kierownicza roli partii komunistycznej w stosunku do państwa, Poznań 1963.

Łopatka A., Kierownicza rola partii marksistowsko-leninowskiej w systemie demokracji socjalistycznej, „Nowe Drogi” 1970, nr 2.

Maksimiuk D., Nie chcemy sędziego apolitycznego [w:] Partia. Państwo. Społeczeństwo, red. K. Rokicki, Warszawa 2016.

Niewiński K., PZPR a sądownictwo w latach 1980–1985. Próby powstrzymania „solidarnościowej” rewolucji, Białystok 2016.

PKWN. Próba oceny. Dyskusja, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2005, nr 2.

Pleskot P., Sądy bezprawia. Wokół pokazowych procesów politycznych organizowanych w Warszawie (1944–1989), Warszawa 2020.

Poksiński J., „TUN”. Tatar–Utnik–Nowicki, Warszawa 1992.

Poksiński J., „Spisek w wojsku” – Victis Honos, Warszawa 1994.

Proces Romana Romkowskiego, Józefa Różańskiego i Anatola Fejgina, cz. 2, oprac. M. Jabłonowski, W. Janowski, Warszawa 2011.

Rek T., O roli i zadaniach sądów powszechnych w walce o utrwalenie ludowej praworządności, „Nowe Państwo” 1951, nr 9.

Romanowska E., Karzące ramię sprawiedliwości ludowej. Prokuratura wojskowa w Polsce w latach 1944–1955, Warszawa 2012.

Rusek M., Nietykalna? Działacze KOR oskarżają radomskiego sędziego, „Słowo Ludu”, 15 XII 2000.

Rzepliński A., Przystosowanie ustroju sądownictwa do potrzeb państwa totalitarnego w Polsce w latach 1944–1956 [w:] Przestępstwa sędziów i prokuratorów lat 1944–1956, red. W. Kulesza, A. Rzepliński, Warszawa 2000.

Rzepliński A., Sądownictwo w PRL, Warszawa 1989.

Sasanka P., Czerwiec 1976. Geneza. Przebieg. Konsekwencje, Warszawa 2006.

Skrzypek A., Mechanizmy uzależnienia. Stosunki polsko-radzieckie 1944–1957, Pułtusk 2002.

Staniszkis J., Ontologia socjalizmu, Kraków–Nowy Sącz 1993.

Stola D., Wstęp [w:] PZPR jako machina władzy, red. D. Stola, K. Persak, Warszawa 2012.

Szwagrzyk K., Prawnicy czasu bezprawie. Sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944–1956, Kraków–Wrocław 2005.

Świątkowski H., Sądownictwo w PRL w walce o umocnienie praworządności ludowej, „Nowe Drogi” 1955, nr 5.

Tusiński P.A., Skazani sądownie uczestnicy radomskiego Czerwca ’76. Próba portretu zbiorowego [w:] Miasta buntu w imperium sowieckim. Konteksty radomskiego Czerwca 1976 roku, red. A. Kutkowski, S. Piątkowski, Lublin–Warszawa 2020.

Walczak R., Sprawowanie kierowniczej roli partii w sądach i prokuraturze w Polsce Ludowej. Studium politologiczne, Warszawa 1987.

Wieczorkiewicz P., Historia polityczna Polski 1935–1945, Poznań 2014.

Wójcik L., Mówi Stanisław Zarakowski. Krwawy pajac to ja, „Życie Warszawy”, 27 V 1994.

Wyszynski A., Teoria dowodów sądowych w prawie radzieckim, Warszawa 1949.

License

Copyright (c) 2023 Komunizm: system-ludzie-dokumentacja

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl

Kutkowski, A. (2023). The prosecutor’s office accuses, the court passes judgment, the party rules. A few contributions to the history of the communist judicial system. Komunizm: System-Ludzie-Dokumentacja, (11), 301–325. https://doi.org/10.48261/2299.890X.11.2022.10

Statistics

Downloads

Download data is not yet available.

Share it


                            View No. 11 (2022)

No. 11 (2022)

ISSN:
2545-3424
eISSN:
2299-890X

Data publikacji:
2023-06-26

Dział: Studia