Język Polski
English
Русский
Italiano
Français (France)
Deutsch
Українська
Čeština
Referendum ludowe z 30 czerwca 1946 roku w Płocku i powiecie płockim
Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja, Nr 12 (2023), strony: 218-241
Data publikacji: 2024-02-06
https://doi.org/10.48261/2299.890X.12.2023.09
PDF
Abstrakt
Artykuł opisuje przygotowania do referendum ludowego i jego przebieg 30 czerwca 1946 r. w Płocku i powiecie płockim. Temat ten nie był dotychczas przedmiotem odrębnych studiów naukowych. Na podstawie niewykorzystywanych dotąd źródeł archiwalnych, przechowywanych m.in. w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej i Archiwum Państwowym w Płocku, autor omówił działalność partii politycznych na ziemi płockiej w okresie poprzedzającym głosowanie, kampanię referendalną tzw. bloku demokratycznego, któremu przewodziła Polska Partia Robotnicza, a także aktywność opozycyjnego Polskiego Stronnictwa Ludowego, która była utrudniona przez władze reżimowe. Ponadto omówił rolę aparatu represji w akcji referendalnej, w tym Urzędu Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej, a także zaprezentował dowody fałszerstw, których dopuścili się komuniści podczas głosowania ludowego – jednego z najważniejszych wydarzeń politycznych w powojennej Polsce.
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych, Biuro Generalnego Komisarza Głosowania Ludowego w Warszawie.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej w Warszawie; Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie.
Archiwum Państwowe w Płocku, Akta m. Płocka; Powiatowa Rada Narodowa i Wydział Powiatowy w Płocku; Starostwo Powiatowe w Płocku.
Archiwum Państwowe w Warszawie Oddział w Milanówku, Komitet Miejski Polskiej Partii Robotniczej w Płocku; Miejski Komitet Polskiej Partii Socjalistycznej w Płocku.
Archiwum Zakładu Historii Ruchu Ludowego w Warszawie, Polskie Stronnictwo Ludowe.
Komunikaty Polskiego Stronnictwa Ludowego 1946–1947, red. M. Adamczyk, J. Gmitruk, J. Mazurek, Warszawa 2002.
Księgi obrad Miejskiej Rady Narodowej Miasta Płocka, t. 6: 1945–1950, oprac. P. Gryszpanowicz, Płock 2022.
Powszechny sumaryczny spis ludności z dn. 14 II 1946 r., Warszawa 1947.
Referendum z 30 czerwca 1946 r. Przebieg i wyniki, oprac. A. Paczkowski, Warszawa 1993.
„Jedność Mazowiecka” 1946.
„Dziennik Ustaw” 1946.
„Monitor Polski” 1946.
Arent L.A., Mława w latach 1945–1957, Mława 2022.
Bednarski M.D., Referendum ludowe na Podlasiu – 30 czerwca 1946 r., „Radzyński Rocznik Humanistyczny” 2002, t. 2.
Bukała M., Polskie Stronnictwo Ludowe w województwie rzeszowskim 1945–1947. Geneza i działalność, Rzeszów–Warszawa 2015.
Celmer M., Władze państwowe wobec Kościoła Rzymskokatolickiego diecezji płockiej w latach 1945–1970, Kraków 2020.
Dobrosielski K., Początki władzy ludowej i walka o jej utrwalenie w województwie warszawskim w latach 1944–1947, Warszawa 1980.
Dobrosielski K., PPR województwie płockim (1942–1947), Płock 1984.
Dymek B., Pierwsze lata działalności PPR na Mazowszu Płockim, „Notatki Płockie” 1961, nr 22.
Dymek B., Pierwsze lata władzy ludowej na Mazowszu, Kurpiach i Podlasiu 1944–1948, Warszawa 1978.
Osękowski C., Referendum 30 czerwca 1946 r. w Polsce, Warszawa 2000.
Łukaszewski W., Działalność Polskiego Stronnictwa Ludowego na północnym Mazowszu – zarys problemu, „Studia Mazowieckie” 2009, nr 4.
Łukaszewski W., Nowe jarzmo. Życie społeczno-polityczne na północnym Mazowszu w latach 1945–1956, Warszawa 2019.
Łukaszewski W., „Referendum ludowe” z 1946 r. jako przykład zmasowanej akcji propagandowej [w:] Władzy raz zdobytej… Początki systemu komunistycznego w Polsce 1944–1947, red. M. Surdej, P. Fornal, Rzeszów–Warszawa 2023.
Łukaszewski W., Referendum ludowe z 30 czerwca 1946 r. na Mazowszu Północnym, „Studia Mazowieckie” 2012, nr 1.
Noszczak B., Ze wsi do miasta. Polskie Stronnictwo Ludowe w Warszawie 1945–1947–1949, Warszawa 2022.
Pawłowicz J., Ludzie płockiej bezpieki. Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Płocku 1945–1956, Warszawa 2007.
Pietrow N., Nowy ład Stalina. Sowietyzacja Europy 1945–1953, Warszawa 2015.
Referendum ludowe w 1946 r. oraz wybory do Sejmu Ustawodawczego w 1947 r. na Górnym Śląsku, red. A. Dziurok, M. Świder, Katowice–Warszawa–Opole 2017.
Romanek J., Ruch ludowy w województwie lubelskim w latach 1944–1949, Lublin 2013.
Stogowska A.M., Płock po II wojnie światowej (1945–1946), „Płocki Rocznik Historyczno-Archiwalny” 2015, t. 7.
Turkowski R., Polskie Stronnictwo Ludowe w obronie demokracji 1945–1949, Warszawa 1992.
Turkowski R., Ludowcy Mazowsza Północnego w okresie istnienia systemu komunistycznego (1945–1989) [w:] Wieś – chłopi – ruch ludowy na północnym Mazowszu w XX w., Ciechanów 1996.
Żuławnik M., Działania Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Płocku wobec Polskiego Stronnictwa Ludowego podczas wyborów do Sejmu Ustawodawczego z 1947 r., „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego” 2017, nr 9.
Żuławnik M., Działania Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Płońsku wobec ruchu ludowego w okresie referendalno-wyborczym (1946–1947), „Rocznik Historyczny Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego” 2010, nr 26.
Żuławnik M., Polskie Stronnictwo Ludowe na ziemi ciechanowskiej w latach 1945–1947 [w:] Sapere Auso. Księga jubileuszowa profesora Janusza Szczepańskiego, red. J. Załęczny, M. Milewska, Pułtusk 2022.
Żuławnik M., Udział Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Mławie w likwidacji Polskiego Stronnictwa Ludowego przed wyborami do Sejmu Ustawodawczego w 1947 r., „Ziemia Zawkrzeńska” 2012, t. 16.
Żuławnik M., Zakrwawione sztandary. Zjazd Polskiego Stronnictwa Ludowego w Płocku 18 sierpnia 1946 r., „Płocki Rocznik Historyczno-Archiwalny” 2016, t. 8.
Żuławnik M., Życie polityczne Płocka w latach 1945–1956 [w:] Dzieje Płocka. Historia miasta w latach 1945–2020, red. T. Piekarski, G. Gołębiewski, Płock 2020.
