Język Polski
English
Русский
Italiano
Français (France)
Deutsch
Українська
Čeština
Kolaboracja z bolszewikami podczas inwazji sowieckiej na Polskę w 1920 roku na przykładzie Białej Podlaskiej
Dariusz Magier
https://orcid.org/0000-0001-9367-7448
Siedlce University of Natural Sciences and Humanities, Poland
Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja, Nr 11 (2022), strony: 55-74
Data publikacji: 2023-06-26
https://doi.org/10.48261/2299.890X.11.2022.03
PDF
Abstrakt
Najazd bolszewicki na Polskę w 1920 r. i zetknięcie się Polaków z ideologią komunistyczną i armią sowiecką zostawiły ślady w psychice ludzkiej i życiu społeczno--politycznym na długie lata. Choć okupacja na zajętych przez bolszewików terenach centralnej Polski nie trwała długo, obfitowała w liczne spostrzeżenia i obserwacje, które wywarły duży wpływ na świadomość ludności, determinowały ich światopogląd i postrzeganie Związku Sowieckiego przez cały okres międzywojenny. Jedną z tych kwestii była współpraca z najeźdźcą indywidualnych osób lub przedstawicieli skrajnie lewicowych organizacji politycznych i społecznych. Artykuł analizuje zjawisko kolaboracji z bolszewikami w regionie bialskopodlaskim, pokrywającym się terytorialnie z bialskim okręgiem sądowym. Właśnie powojenne postępowania prokuratorskie i rozprawy sądowe przeciwko osobom wspierającym okupanta stanowią główne źródło historyczne, na którym oparty został niniejszy tekst. Autor opisuje to zjawisko, próbuje określić przyczyny, rodzaje i konsekwencje kolaboracji obywateli polskich z bolszewikami w sierpniu 1920 r.
Słowa kluczowe
bolszewicy • kolaboracja • komunizm • wojna polsko-bolszewicka • Rosja Sowiecka • Polska • Biała Podlaska Bolsheviks • collaboration • communism • the Polish-Soviet War • Soviet Russia • Poland • Biała Podlaska
Bibliografia
State Archives in Lublin, Branch in Radzyń Podlaski, District Court in Biała Podlaska (SALBRP), F. 59, 66, 77, 96, 104, 114, 121, 139, 150, 256, 260, 304, 810
State Archives in Lublin, Branch in Radzyń Podlaski, Prosecutor of the District Court in Biała Podlaska, F. 71, 74, 79, 80, 97, 99, 104, 106, 127, 128, 133, 139, 167
National Archives in Krakow, Collection of posters and posters, F. 3011
Balcerak W., Geneza i uwarunkowania wojny polsko-bolszewickiej [in:] Wojna polsko--sowiecka 1920 roku: przebieg walk i tło międzynarodowe, ed. A. Koryn, Warszawa 1991.
Bechta M., Narodowo radykalni. Obrona tradycji i ofensywa narodowa na Podlasiu w latach 1918–1939, Biała Podlaska 2004.
Borek P., 9 Dywizja Piechoty i Południowe Podlasie w wojnie polsko-sowieckiej (1919–1920), Biała Podlaska 2021.
Davies N., Orzeł biały, czerwona gwiazda, Kraków 1998.
Kawczak S., Milknące echa. Wspomnienia z wojny 1914–1920, Warszawa 1991.
Kokoulin, “Sozdanije riewolucionnych komitietow w Tomskoj gubernii (diekabr 1919 – janwar 1920 g.)”, Gumanitarnyje probliemy wojennogo dieła 2016, 3.
Krzykała S., Rady delegatów na Lubelszczyźnie 1918–1920, Lublin 1968.
Leinwand A.J., “Why During the Polish-Bolshevik War Did Soviet Propaganda Discourse Dominate European Public Opinion?”, Acta Poloniae Historica 2021, 124.
Magier D., “Co konserwatywni endecy robili w bolszewickich komitetach rewolucyjnych?”, Podlaski Kwartalnik Kulturalny 2007, 1.
Magier D., “Korespondencja Enii Edelman. Materiały do badań nad działalnością komunistyczną w zakładach karnych II Rzeczypospolitej na przykładzie Siedlec i Białej Podlaskiej”, Szkice Podlaskie 2006, 14.
Mierzwiński H., Wojna polsko-sowiecka 1919–1920 [in:] Rok 1920 na Podlasiu. Materiały z sesji popularno-naukowej zorganizowanej 10 XI 1990 r. w Białej Podlaskiej, ed. H. Mierzwiński, Biała Podlaska 1991.
Powstanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów 1866–1925, ed. H. Janowska, Warszawa 1984.
Przybylski A., Działania wstępne w wojnie polsko-rosyjskiej 1918–1920, Warszawa 1928.
Szczepański J., Społeczeństwo Polski w walce z najazdem bolszewickim 1920 roku, Warszawa–Pułtusk 2000.
Szcześniak A.L, Wojna polsko-radziecka 1918–1920, Warszawa 1989.
Zdziechowski M., W obliczu końca, Warszawa–Ząbki 1999.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl
Inne teksty tego samego autora
- Dariusz Magier, Produkcja kancelaryjna wojewódzkiej organizacji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w latach 1975-1990 , Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja: Nr 2 (2013)
- Dariusz Magier, Pracownicy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w świetle przepisów Biura Politycznego Komitetu Centralnego z 1983 r. , Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja: Nr 1 (2012)
