Język Polski
English
Русский
Italiano
Français (France)
Deutsch
Українська
Čeština
The Three-Year Plan in the Śląskie Voivodeship. The preparations to “build the foundations of socialism”
Komunizm: system-ludzie-dokumentacja, No. 11 (2022), pages: 165-223
Publication date: 2023-06-26
https://doi.org/10.48261/2299.890X.11.2022.06
PDF (Język Polski)
Abstract
The Three-Year Plan (1947–1949) was implemented in a political and economic reality characterised by dynamic changes resulting from the intensification of the Cold War. At that time, Moscow decided to speed up the Sovietisation of political, economic and social life in the subordinated countries, announcing a reorientation of the current policy during the meeting in Szklarska Poręba in September 1947. The Western states were unequivocally declared hostile and the satellite states of the USSR, including Poland, were to become similar to the Soviet Union not only in economic but also social terms. In the years 1947–1949, a post-war reconstruction of the economy and an increase in the level of consumption were planned in Poland, and the region of the Śląskie Voivodeship was assigned the role of a raw material and energy base. The local mines, steelworks and power plants met the standards imposed on them, and the mining and steel industries announced this even before the deadline. Equally important were the political and social assumptions, according to which Poland was to follow the Soviet path towards building a “new type of state”. The Polish Workers’ Party (the PPR) officially admitted that it was guided by Marxist-Leninist ideology, and in December 1948, at the time of the establishment of the Polish United Workers’ Party (the PZPR), its leaders, mainly from the PPR, announced that Poland would become a socialist country based on the models applied in the USSR and would function according to the Stalinist Rule. The construction of socialism was led by the communist party, which was the “vanguard of the proletariat” and exercised power on behalf, and in the interests, of the workers. Therefore, the Śląskie Voivodeship, the area with the highest concentration of workers in Poland, became an object of propaganda and sociological operations designed to demonstrate the working-class nature of the PZPR’s power and make the citizens accept the policy of the party. “Class consciousness” was promoted among the workers and the workplace competition as an economic and educational undertaking was supported. Many of those already “class conscious” were granted leadership positions in administration and industry, and the involvement of the communist party in social programmes dedicated to improving the fate of the “masses” was promoted. The residents of rural areas were persuaded to join collective farms, which was supposed to improve their living standard and, over time, bring their status and state of mind even closer to that of workers. In Silesia and the Dąbrowa Coal Basin, the decreed “cultural revolution” meant educational activities to raise the civilisation level of the local, mainly the working-class population and to effectively indoctrinate that population. Workers were to become the main creators and recipients of culture, which was facilitated by cultural and entertainment events addressed to them: meetings and lectures, educational activities, concerts, theatre performances. Such activities prepared the society for the intensive industrialisation in the years 1950–1955, planned as “building the foundations of socialism”.
References
Bierut B., Zwycięski wódz nowej epoki, „Nowe Drogi” 1949, nr 6.
Bolesta-Kukułka K., Gra o władzę a gospodarka. Polska 1944–1991, Warszawa 1992.
Budnik M., Walka z analfabetyzmem w Polsce Ludowej, „Acta Universitatis Lodzensis. Folia Litteraria Polonica” 2013.
Chumiński J., „Kadry decydują o wszystkim”. Nowa inteligencja w przemyśle polskim (1945–1946), Wrocław 2021.
Chumiński J., Przemysł w PRL – niewykorzystana szansa modernizacji [w:] Modernizacja czy pozorna modernizacja. Społeczno-ekonomiczny bilans PRL 1944–1989, red. J. Chumiński, Wrocław 2010.
Chumiński J., Wpływ socjalistycznego współzawodnictwa pracy na stosunek środowiska robotniczego do obowiązków pracowniczych 1945–1956 [w:] Współzawodnictwo pracy w życiu gospodarczym, społeczno-politycznym i propagandzie PRL, red. B. Tracz, Katowice 2008.
Cichocki B., Jóźwiak K., Najważniejsze są kadry. Centralna Szkoła Partyjna PPR/PZPR, Warszawa 2005.
Drabik S., Krakowska organizacja PZPR (1948–1990). Struktury – członkowie – działalność, Kraków 2021.
Dziuba A., Inspektorat Ochrony Przemysłu a polityka UB wobec górnictwa w 1949 r., „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2006, nr 2 (4).
Dziuba A., Jeden z frontów walki o plan sześcioletni. O działalności Referatów Ochrony Przemysłu w Gliwicach [w:] Władza, polityka i społeczeństwo w Gliwicach w latach 1939–1989, red. B. Tracz, Katowice–Gliwice 2010
Dziuba A., Totalitaryzacja. Polska Partia Robotnicza na scenie politycznej województwa śląskiego (1945–1948), Katowice 2016.
Dziuba A., Tychy w powiecie pszczyńskim 1945–1954 [w:] Tychy. Monografia historyczna, red. R. Kaczmarek, Tychy 2011.
Dziuba A., Drozdowski A., Walka aparatu bezpieczeństwa ze zjawiskiem sabotażu przemysłowego w województwie śląskim w 1949 r. (casus Marii Kandzi), „Studia Śląskie” 2006, t. 65.
Dziuba A., Misiak B., Wobec wsi i rolnictwa [w:] Fundament systemu zniewolenia. Z działalności wojewódzkich struktur Urzędu Bezpieczeństwa w Katowicach 1945–1956, red. A. Dziurok, A. Dziuba, Katowice 2009.
Dziurok Adam, Kruchtoizacja. Polityka władz partyjno-państwowych wobec Kościoła katolickiego w latach 1945–1956 w województwie śląskim/katowickim, Katowice 2012.
Eisler J., Czterdzieści pięć lat, które wstrząsnęły Polską. Historia polityczna 1944–1989, Warszawa 2018.
Fitzpatrick S., Rewolucja rosyjska, Warszawa 2017.
Friedrich C., Brzeziński Z., Dyktatura totalitarna i autokracja, Warszawa 2021.
Friszke A., Polska. Losy państwa i narodu 1939–1989, Warszawa 2003.
Frużyński A., Powstanie i rozwój socjalistycznego współzawodnictwa pracy w przemyśle węglowym w latach 1947–1956 [w:] Współzawodnictwo pracy w życiu gospodarczym, społeczno-politycznym i propagandzie PRL, red. B. Tracz, Katowice 2008.
Gaddis J.L., Zimna wojna. Historia podzielonego świata, Kraków 2007.
Goban-Klas T., Niepokorna orkiestra medialna. Dyrygenci i wykonawcy polityki informacyjnej w Polsce po 1944 r., Warszawa 2004.
Grajewski A., Wygnanie. Diecezja katowicka w czasach stalinowskich, Katowice 2002.
Gryciuk F., Kolektywizacja wsi polskiej [w:] Represje wobec wsi i ruchu ludowego (1944–1956). Materiały z konferencji naukowej 5–6 grudnia 2002 r. w Rzeszowie, t. 1, red. J. Gmitruk, Z. Nawrocki, Warszawa 2003.
Habielski R., Polityczna historia mediów w Polsce w XX wieku, Warszawa 2009.
Historia Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików). Krótki kurs, red. Komisja KC WKP(b), Moskwa 1938 (7 wyd. polskie Warszawa 1954).
Holzer J., Europa zimnej wojny, Kraków 2012.
Jezierski A., Petz B., Historia gospodarcza Polski Ludowej 1944–1985, Warszawa 1988.
Jiràsek Z., Małkiewicz A., Polska i Czechosłowacja w dobie stalinizmu (1948–1956). Studium porównawcze, Warszawa 2005.
Kaliński J., Gospodarka w PRL, Warszawa 2012.
Kamiński Ł., Polacy wobec nowej rzeczywistości 1944–1948. Formy pozainstytucjonalnego żywiołowego oporu społecznego, Toruń 2000.
Kantyka S., W okresie socjalistycznej industrializacji kraju [w:] Dzieje górniczego ruchu zawodowego w Polsce 1945–1987, t. 3, red. J. Kantyka, Katowice 1990.
Karpiński A., 40 lat planowania w Polsce. Problemy, ludzie, refleksje, Warszawa 1986.
Khlevniuk O., Stalin. Nowa biografia, Kraków 2016.
Krawczak T., Kościół w Polsce w 1948 roku [w:] Zwrot polityczny w Polsce ’48. Między polską drogą a projektem uniwersalnym, cz. 2, red. W. Jakubowski, M. Jabłonowski, T. Krawczak, Warszawa 2013.
Kuroczka K., Literatura światów planowanych. O prozie socrealistycznej na Górnym Śląsku, Cieszyn 2017.
Marecki J., Stosunki państwo–Kościół w okresie stalinowskich represji [w:] Stosunki państwo–Kościół w Polsce 1944–2010. Studia i materiały, red. R. Łatka, Kraków 2013.
Mazur M., Komunizm czy socjalizm? Kontrowersje definicyjne i terminologiczne [w:] PRL czyli Polska w drugiej połowie XX wieku. Studia i szkice naukowe oraz studia źródłowe. Praca zbiorowa, red. E. Maj, J. Gryz, E. Kirwel, M. Wichmanowski, Lublin 2013.
Minc H., Charakter i tendencje rozwojowe naszego przemysłu, „Nowe Drogi” 1947, nr 3.
Minc H., Niektóre zagadnienia demokracji ludowej w świetle leninowsko-stalinowskiej nauki o dyktaturze proletariatu, „Nowe Drogi. Czasopismo społeczno-polityczne” 1949, nr 6.
Minc H., O właściwe metody planowania w Polsce, „Nowe Drogi”, 1948, nr 8.
Paczkowski A., Wstęp [w:] Aparat bezpieczeństwa w latach 1944–1956. Taktyka, strategia, metody, cz. 2: Lata 1948–1949, red. A. Paczkowski, Warszawa 1996.
Palska H.T., Nowa inteligencja w Polsce Ludowej. Świat przedstawień i elementy rzeczywistości, Warszawa 1994.
Rola H., Awans społeczny górników i hutników w latach 1945–1949 [w:] Studia i materiały z dziejów województwa katowickiego w Polsce Ludowej, t. 6, red. H. Rechowicz, Katowice 1972.
Rola H., Miejsce i rola przemysłu województwa katowickiego w rozwoju gospodarczym Polski Ludowej w latach 1945–1970 [w:] Studia i materiały z dziejów województwa katowickiego w Polsce Ludowej, t. 6, red. H. Rechowicz, Katowice 1972.
Skrzypek A., Mechanizmy uzależnienia. Stosunki polsko-radzieckie 1945–1947, Pułtusk 2002.
Steil B., Plan Marshalla. Postawić świat na nogi, Kraków 2021.
Wilk H., „Kto wyrąbie więcej ode mnie?”, Warszawa 2011.
Wrona J., Kompetencje i hierarchia urzędów. Formalna a rzeczywista pozycja polityczna marszałka Sejmu, przewodniczącego Rady Państwa, prezesa Rady Ministrów [w:]
Władza w PRL. Ludzie i mechanizmy, red. K. Rokicki, R. Spałek, Warszawa 2011.
Żaryn J., Kościół w PRL, Warszawa 2004.
License
Copyright (c) 2023 Komunizm: system-ludzie-dokumentacja
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl
Most read articles by the same author(s)
- Adam Dziuba, Managing the cadres, ideology and production plan. The basic party organisations of the Polish United Workers’ Party at the Jankowice coal mine in Boguszowice and the railway hub in Rybnik in the years 1951–1975 (in the light of documents) , Komunizm: system-ludzie-dokumentacja: No. 11 (2022)
- Adam Dziuba, Wstęp , Komunizm: system-ludzie-dokumentacja: No. 12 (2023)
