Język Polski
English
Русский
Italiano
Français (France)
Deutsch
Українська
Čeština
„Projekt Prawda” przeciw „judaszowym srebrnikom”. Ucieczki Romualda Spasowskiego i Zdzisława Rurarza w propagandzie PRL i USA – kampanie medialne w cieniu stanu wojennego
Patryk Pleskot
https://orcid.org/0000-0001-5627-8325
Instytut Pamięci Narodowej, Uniwersytet Rzeszowski
Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja, Nr 12 (2023), strony: 161-186
Data publikacji: 2024-02-06
https://doi.org/10.48261/2299.890X.12.2023.07
PDF
Abstrakt
Wprowadzenie stanu wojennego w PRL miało przynajmniej jedną niespodziewaną dla ekipy gen. Jaruzelskiego konsekwencję: 19 grudnia 1981 r. o azyl polityczny w USA poprosił Romuald Spasowski, polski ambasador w Waszyngtonie. Cztery dni później na podobny krok zdecydował się Zdzisław Rurarz, przedstawiciel PRL w Tokio. Obie ucieczki były dotkliwym ciosem wizerunkowym dla władz wojskowych. Nie może dziwić, że administracja Ronalda Reagana postanowiła skorzystać z okazji i użyć postaci obu ambasadorów (zwłaszcza Spasowskiego) do kampanii medialnej, której głównym celem stało się zademonstrowanie wsparcia dla Solidarności i potępienia stanu wojennego. Również władze PRL postanowiły zminimalizować straty wizerunkowe, nakręcając dość ograniczoną, ale jednak widoczną nagonkę medialną na obu zbiegłych dyplomatów, zarzucając im zdradę, niewdzięczność, kierowanie się najniższymi pobudkami czy wręcz problemy psychiczne. Szczyt obu kampanii przypadł na pierwsze tygodnie po ucieczce, pewne jej elementy można jednak dostrzec również w kolejnych latach. W artykule autor postarał się scharakteryzować obie narracje propagandowe.
Bibliografia
Archiwum CIA, Freedom of Information Act.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, varia.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych, varia.
Archiwum Państwowe w Szczecinie, Zbiór plakatów i afiszy.
Hoover Library & Archives, Romuald Spasowski Papers.
Polish Institute of Arts and Sciences of America, Radio Free Europe Sound Archives.
Ronald Reagan Library, The Public Papers of the President Ronald Reagan 1981–1989.
Ambasador Spasowski (film dokumentalny), reż. Tadeusz Śmiarowski, Polska 2009.
Kariera i sumienie (film dokumentalny), reż. Wincenty Ronisz, Polska 2003.
„Dziennik Telewizyjny”, Telewizja Polska 1981–1982.
Program telewizyjny Let Poland Be Poland, USA 1982 (różne wersje).
„CSCE Digest”
„Głos Wybrzeża”
„La Libre Belgique”
„Neue Zürcher Zeitung”
„Philadelphia Inquirer”
„The Christian Science Monitor”
„The New York Times”
„The Washington Post”
„Time”
„Trybuna Ludu”
„W Służbie Narodu”
„Washington Inquirer”
„Z Dnia na Dzień”
Głowiński M., Mowa w stanie oblężenia, 1982–1985, Warszawa 1986.
Ośrodek „Karta”, Archiwum opozycji – katalog. Kolekcje osobiste, tematyczne i środowiskowe, Warszawa 2007.
Spasowski R., Spowiedź ambasadora, oprac. M.M. Bymora, Warszawa 2022.
Spasowski R., The Liberation of One, San Diego 1986.
U.S. International Communication Agency’s overseas programs, some more useful than others: report to the Director, U.S. International Communication Agency, Washington 1982.
Urban G.R., Radio Wolna Europa i walka o demokrację. Moja wojna w czasach zimnej wojny, Warszawa 2000.
USICA, Afghanistan. The Struggle to Regain Freedom, Washington 1982.
USICA, Poland. A Season of Light, and of Darkness, Washington 1982.
The Madrid CSCE Review Meeting, Washington 1983.
Anderson Tre’vell, Marty Pasetta dies at 82; directed 17 Oscar shows, Elvis satellite concert, https://www.latimes.com/local/obituaries/la-me-marty-pasetta-20150524-story.html (dostęp 27 III 2023 r.).
Binder D., Romuald Spasowski, 74, Dies; Polish Envoy Defected to U.S., „The New York Times”, 12 VIII 1995.
Cull N.J., The Cold War and the United States Information Agency. American Propaganda and Public Diplomacy, 1945–1989, Cambridge 2008.
Domber G.F., Empowering Revolution: America, Poland, and the End of the Cold War, Chapel Hill 2014.
Kengor P., Ronald Reagan i obalenie komunizmu – zbliżenie na Polskę, Warszawa 2007.
Kochański A., Romuald Franciszek Spasowski [w:] Polski słownik biograficzny, t. 41, Kraków 2002.
Leszczyński A., Ambasadorowie wybierają wolność, „Gazeta Wyborcza”, 3 II 2014 (dodatek „Ale Historia”).
Machcewicz P., „Monachijska menażeria”. Walka z Radiem Wolna Europa 1950–1989, Warszawa 2007.
Majchrzak G., Hity z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, „Biuletyn IPN” 2002, nr 10.
Majchrzak G., Made in MSW, przystanekhistoria.pl (dostęp 27 VII 2022).
Majchrzak G., Zapomniane kary śmierci, www.13grudnia.org.pl (dostęp 27 III 2023 r.).
Mazurkiewicz A., Dyplomacja Stanów Zjednoczonych wobec wyborów w Polsce w latach 1947–1989, Warszawa 2007.
Mérétik G., Noc generała, Warszawa 1989.
Olaszek J., „Nieliczni ekstremiści”. Podziemna Solidarność w propagandzie stanu wojennego, Gdańsk 2010.
Pleskot P., Kłopotliwa panna „S”. Postawy polityczne Zachodu wobec „Solidarności” na tle stosunków z PRL (1980–1989), Warszawa 2013.
Pleskot P., Rurarz, Spasowski – żywoty równoległe. Wokół ucieczek ambasadorów PRL w grudniu 1981 r., t. 2: 1981–2007, Warszawa 2023.
Pleskot P., Sądy bezprawia. Wokół pokazowych procesów politycznych organizowanych w Warszawie (1944–1989), Warszawa 2020.
Reszka P., Zdrajcy są bezdomni, „Rzeczpospolita”, 9 I 1998.
Szarek J., Zachód wobec stanu wojennego [w:] Droga do niepodległości. „Solidarność” 1980–2005, red. A. Borowski, Warszawa 2005.
Tyszkiewicz J., Rozbijanie monolitu. Polityka Stanów Zjednoczonych wobec Polski 1945–1988, Warszawa 2015.
Wiergowska D., Skończyłem ze zdradą i fałszem, „Życie Warszawy” 1995, nr 253 (dodatek niedzielny).
Zapert T.Z., Zawrócony przez Pana Boga, „Rzeczpospolita. Plus Minus”, 31 XII 2009 – 1 I 2010.
Zimmerman M., Trzy tragiczne twarze Polski, www.onet.pl (dostęp 2 VI 2020 r.).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl
Inne teksty tego samego autora
- Patryk Pleskot, O wojnie i Polsce na Wyspie Świętego Ludwika. Konferencja „Wkład Polaków w walkę z dwoma totalitaryzmami w Polsce i na Zachodzie” (Paryż, 16–17 listopada 2021 r.) , Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja: Nr 10 (2021)
- Patryk Pleskot, Kontrwywiadowcza ochrona kapitalizmu. Rozpracowanie Oddziału Warszawskiego „Interpolcomu” w latach 1983–1990 , Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja: Nr 8 (2019)
- Patryk Pleskot, Oskarżyć i potępić. Przebieg rozprawy przeciw Zygmuntowi Augustyńskiemu (i innym) z 1947 r. jako przykład procesu politycznego z okresu początków stalinizmu w Polsce , Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja: Nr 7 (2018)
