Język Polski
English
Cezary Łazarewicz, Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa, Czytelnik, Warszawa 2023, 416 s.
Cecylia Kuta
https://orcid.org/0000-0001-9485-3239
Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Krakowie, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
BiogramCecylia Kuta (ur. 1974) – historyk, doktor habilitowany nauk humanistycznych, naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Krakowie, adiunkt na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie, członek Komisji Historycznej PAN Oddział w Katowicach oraz Stowarzyszenia Profesjonalistów Informacji, członek redakcji periodyków naukowych „Pamięć i Sprawiedliwość”, „Zeszyty Historyczne WiN-u”, „Nasza Przeszłość”. Autorka wielu publikacji naukowych i popularnonaukowych poświęconych najnowszej historii Polski, m.in. książek: „Działacze” i „Pismaki”. Aparat bezpieczeństwa wobec organizacji katolików świeckich w Krakowie w latach 1957–1989 (2009); Niecenzurowane. Z dziejów drugiego obiegu wydawniczego w Krakowie w latach 1976–1990 (2019).
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 21 (2023), strony: 787-804
Data publikacji: 2024-01-10
https://doi.org/10.48261/arprl232125
PDF
Abstrakt
W artykule zrecenzowano książkę Cezarego Łazarewicza Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa. Przypomniano, kim był Pyjas, jaką rolę odgrywał w opozycji antykomunistycznej i dlaczego znalazł się w kręgu zainteresowania komunistycznego aparatu represji. Wskazano na błędy i niedociągnięcia pojawiające się w publikacji, odwołano się przy tym do jej wcześniejszych omówień. Zwrócono również uwagę na to, że rozbieżności w interpretacji wyników śledztwa prowadzonego w sprawie Pyjasa wynikają z tego, że metody badawcze historyka i prawnika różnią się od siebie. Po przeanalizowaniu dostępnych materiałów archiwalnych, publikacji oraz wyników śledztwa prowadzonego przez Instytut Pamięci Narodowej w sprawie Stanisława Pyjasa stwierdzono, że historycy mają podstawy twierdzić, że zginął on z inspiracji Służby Bezpieczeństwa.
Bibliografia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie (AIPN Kr).
Barchańska K., Emil, „Karta” 2007, nr 51.
Dr hab. Patryk Pleskot: Stanisław Pyjas nie przestraszył się pogróżek SB, https:// dzieje.pl/aktualnosci/dr-hab-patryk-pleskot-stanislaw-pyjas-nie-przestraszyl-sie-pogrozek-sb, dostęp 8 VIII 2023 r.
Dybała B., Bogusław Sonik o Pyjasie: Nikt się tej śmierci nie spodziewał, https:// plus.gazetakrakowska.pl/boguslaw-sonik-o-pyjasie-nikt-sie-tej-smierci-nie-spodziewal/ar/c1-17677957, dostęp 8 VIII 2023 r.
Graczyk o książce Łazarewicza: Ludzie, którzy nie wiedzą, czym był PRL, kierowani są na manowce, https://wiadomosci.onet.pl/opinie/graczyk-o-ksiazce-lazarewicza-na-szewskiej-sprawa-stanislawa-pyjasa/n7wbf9b, dostęp 7 VIII 2023 r.
Frazik W., Musiał F., Szpytma M., Wenklar M., Ludzie bezpieki województwa krakowskiego. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w województwie krakowskim w latach 1945–1990. Informator personalny, wyd. 2, Kraków 2009.
Komaniecka M., Pod obserwacją i na podsłuchu. Rzeczowe środki pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa w województwie krakowskim w latach 1945–1990, Kraków 2014.
Komunikat Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu dotyczący śledztwa prowadzonego przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Krakowie w sprawie śmierci Stanisława Pyjasa, https://ipn.gov.pl/pl/dla-mediow/komunikaty/186937,Komunikat-Glownej-Komisji-Scigania-Zbrodni-przeciwko-Narodowi-Polskiemu-dotyczac.html?search=9646374, dostęp 7 VII 2023 r.
Krupski J., Żrący płyn kapitana Piotrowskiego 21 stycznia 1983 r.,„Rzeczpospolita”, https://www.rp.pl/historia/art16325381-zracy-plyn-kapitana-piotrowskie- go, dostęp 11 IX 2023 r.
Litka P., Śmierć Stanisława Pyjasa i usprawiedliwianie konfidenta, https://www.polskieradio.pl/39/156/artykul/3179683,smierc-stanislawa-pyjasa-i-usprawiedliwianie-konfidenta, dostęp 9 VIII 2023 r.
Łazarewicz C., Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa, Warszawa 2023.
Milczący świadkowie, https://web.archive.org/web/20130512073550/http://www.13grudnia81.pl/portal/sw/698/Milczacy_swiadkowie.html, dostęp 11 IX 2023 r.
Musiał F., Podręcznik bezpieki. Teoria pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w świetle wydawnictw resortowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL (1970–1989), Kraków 2007.
Ofiary stanu wojennego, Warszawa 2007.
Porwanie, https://web.archive.org/web/20180901171810/http://januszkrupski.pl/?page_id=480, dostęp 11 IX 2023 r.
Premiera „Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa” Cezarego Łazarewicza, https://rynek-ksiazki.pl/aktualnosci/premiera-na-szewskiej-sprawa-stanislawa-pyjasa-cezarego-lazarewicza/, dostęp 21 VII 2023 r.
Słowniczek niektórych pojęć używanych w resorcie, https://katalog.bip.ipn.gov.pl/slownik/,dostęp 10 VIII 2023 r.
Sonik L., Stanisław Pyjas był dla SB celem idealnym, http://pressmania.pl/liliana-sonik-stanislaw-pyjas-byl-dla-sb-celem-idealnym/, dostęp 10 VIII 2023 r.
Szarek J., Wstęp [w:] Czy ktoś przebije ten mur? Sprawa Stanisława Pyjasa, wstęp i oprac. F. Pyjas, A. Roliński, J. Szarek, Kraków 2001.
Śmierć Stanisława Pyjasa, https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/143237,Ekspertyza-Smierc-Stanislawa-Pyjasa.html?search=9646374, dostęp 7 VII 2023 r.
W Wiśle ich nie potopimy. Odprawa w Departamencie III MSW na temat zwalczania KOR, oprac. P. Sasanka, A. Friszke, „Więź” 2007, nr 3.
Wildstein B., Demitologizacja, czyli mistyfikacja, „Sieci” 2023, nr 25 (dodatek specjalny Śmierć Stanisława Pyjasa).
Zając E., Głębocki H., „Ketman” i „Monika” – żywoty równoległe, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2005, nr 1.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Cecylia Kuta, The Operational Strategy of the Security Service (SB) towards the Second Circulation in the Polish People’s Republic from 1980 to 1990 , Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989: Nr 20 (2022)
