Język Polski
English
Organizacja i system zabezpieczenia granicy przez organa Zwiadu i Kontroli Ruchu Granicznego WOP – notatka oficerów Zarządu II Dowództwa WOP z 1960 roku
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Nr 19 (2021), strony: 88-131
Data publikacji: 2023-03-29
https://doi.org/10.48261/ARPRL211904
PDF
Abstrakt
Reformy w resorcie bezpieczeństwa publicznego z lat 1954–1956 oraz Dekret Rady Państwa o naczelnych organach administracji państwowej w zakresie spraw wewnętrznych i bezpieczeństwa publicznego z 7 grudnia 1954 r. doprowadziły do instytucjonalnej zmiany podległości Wojsk Ochrony Pogranicza wraz z ich jednostkami terenowymi. Powołanie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz umieszczenie WOP w jego strukturach spowodowały, że resort ten przejął odpowiedzialność za zabezpieczenie przejść granicznych i kontrwywiadowczą ochronę granic. Współpracę z Zarządem VII Zwiadowczym WOP (oraz po kolejnych reorganizacjach w WOP: Zarządem II Zwiadowczym, Zarządem II Zwiadu WOP oraz Zarządem Zwiadu WOP) kontynuowały w latach 1956–1965 piony operacyjne MSW. Wzajemną wymianę informacji prowadzono zarówno na szczeblu centralnym, jak i terenowym. Załączona do artykułu edycja źródłowa ma na celu przybliżenie informacji o zmianach, jakie zaszły w latach 1956–1963 w organizacji i zakresie działań operacyjnych prowadzonych przez Zwiad WOP. Cechą charakterystyczną tego okresu jest wyraźna ewolucja metod pracy, które wykorzystywano w kontaktach z posiadaną siecią agenturalną. Ponadto w prezentowanym opracowaniu omówiona została kwestia włączenia pionu Kontroli Ruchu Granicznego do Zarządu II Zwiadu WOP.
Bibliografia
Archiwum IPN w Warszawie (AIPN)
Biuletyny Komitetu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego grudzień 1954 – listopad 1956, wstęp M. Filipiak, oprac. W. Chudzik, M. Filipiak, J. Gołębiewski, Warszawa 2009
Dekret z dnia 7 XII 1954 r. o naczelnych organach administracji państwowej w zakresie spraw wewnętrznych i bezpieczeństwa publicznego [w:] Historycznoprawna analiza struktur organów bezpieczeństwa państwa w Polsce Ludowej (1944–1990). Zbiór studiów, red. A. Jusupović, R. Leśkiewicz, Warszawa 2013
Instrukcja nr 03/60 z dnia 2 lipca 1960 r. o podstawowych środkach i formach pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa [w:] Instrukcje pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa (1945–1989). Materiały pomocnicze Biura Edukacji Publicznej IPN, oprac. i wstęp T. Ruzikowski, Warszawa 2005
Instrukcje pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa (1945–1989). Materiały pomocnicze Biura Edukacji Publicznej IPN, oprac. i wstęp T. Ruzikowski, Warszawa 2005
Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 1: 1944–1956, red. K. Szwagrzyk, Warszawa 2005
Bednarek J., Przestępczość wśród funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa w latach 1946–1950 w ocenie Biura do Spraw Funkcjonariuszy MBP, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2008, t. 1
Bołcun G., Wojsko i obronność w pracach Sejmu Ustawodawczego Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1947–1952, Warszawa 2006
Dominiczak H., Powstanie i rozwój organizacyjny Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1945–1983, Warszawa 1984 („Studia z Dziejów Organów Resortu Spraw Wewnętrznych”, z. 5)
Goryński G., Organizacja treści szkolenia żołnierzy Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1945–1965, „Problemy Ochrony Granic. Biuletyn” 2000, nr 13
Goryński G., Pułkownik Stefan Sobczak (Sobczuk) w służbie komunistycznego aparatu represji [w:] Studia nad wywiadem i kontrwywiadem Polski w XX wieku, red. W. Skóra, P. Skubisz, Szczecin 2015
Goryński G., Rola, miejsce i zadania Wojsk Ochrony Pogranicza w strukturze Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (1949–1954) i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (1955–1965), cz. II, „Problemy Ochrony Granic. Biuletyn” 2000, nr 12
Goryński G., Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945–1965. Próba oceny, cz. II, „Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej” 2011, nr 2
Goryński G., Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza widziany oczami jego szefa, płk. Stefana Sobczaka. Ocena zaprezentowana na odprawie kadry kierowniczej tej formacji na początku 1955 r., „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2012, nr 1(10)
Grabowski Ł., Hipolit Władysław Sławiński – żołnierz Polskiego Batalionu Specjalnego, oficer Zarządu Informacji KBW i zastępca szefa Zarządu Zwiadu WOP, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2018, nr 1(16)
Grabowski Ł., Maruszak M., Zarys struktur oraz zadania Zwiadu Wojsk Ochrony Pogranicza i Kontroli Ruchu Granicznego w latach 1945–1991, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2012, nr 2
Jackiewicz Z., Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny, Kętrzyn 1998
Jusupović A., Organy bezpieczeństwa państwa w dokumentach MSW. Próba systematyki [w:] Historyczno-prawna analiza struktur organów bezpieczeństwa państwa w Polsce Ludowej (1944–1990). Zbiór studiów, red. A. Jusupovič i R. Leśkiewicz, Warszawa 2013
Kamuda D., Trybus M., Straż Graniczna i jej zadania w zakresie ochrony bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej – zarys problematyki, „Humanities and Social Sciences” 2013, vol. 18, t. 20, nr 3
Kłodziński M., Kontrola operacyjna rybołówstwa morskiego przez Wydział II Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza (Wybrane zagadnienia), „Problemy Ochrony Granic. Biuletyn” 2010, nr 45
Komaniecka M., Organizacja i funkcjonowanie kartotek ogólnoinformacyjnej i zagadnieniowej aparatu bezpieczeństwa [w:] Wokół teczek bezpieki – zagadnienia metodologiczno-źródłoznawcze, red. F. Musiał, Kraków 2006
Pawlikowicz L., Niektóre funkcje terenowego kontrwywiadu realizowane wobec obywateli polskich i obcokrajowców oraz zadania w zakresie zwalczania przemytu i ochrony transportu w latach 1956–1964 na przykładzie Wydziału II Komendy Wojewódzkiej MO w Rzeszowie, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza” 2010, z. 64
Prochwicz J.R., Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Wybrane problemy, Piotrków Trybunalski 2011
Stefaniak M., Działalność aparatu represji na zachodnim pograniczu Polski w latach 1945–1950, Szczecin 2008
Wygoda J., Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza jako organ bezpieczeństwa państwa w rozumieniu ustawy lustracyjnej, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2011, nr 1(8–9)
Zaremba G., Wpływ przemian politycznych w Polsce po 1956 roku na strukturę organizacyjną WOP oraz uchwalenie Dekretu o ochronie granic 23 marca 1956 r., „Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej” 2008, nr 4
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
