Opozycja polityczna w systemie niedemokratycznym w Polsce – wybrane problemy teoretyczne i metodologiczne
Pamięć i Sprawiedliwość, Том 35 № 1 (2020), pages: 15-30
Publication date: 2020-06-30
Аннотация
W tekście przedstawiono przede wszystkim trudności z definiowaniem opozycji w polskim systemie politycznym ukształtowanym w okresie powojennym. Nie ma zgody nawet odnośnie do tego, jakim terminem (terminami) nazywać ówczesne zjawiska wyrażające negację w stosunku do ówczesnej władzy politycznej. Problemy te są spowodowane wieloma czynnikami, głównie znacznym zróżnicowaniem sposobów manifestowania sprzeciwu wobec istniejącej sytuacji. Prócz tego w tekście przytoczono kilka obecnych w literaturze typologii opozycji, które przynajmniej w pewnym zakresie pokazują to zróżnicowanie. Przedstawiono funkcje pełnione przez tę opozycję, w części tożsame z pełnionymi przez opozycję w systemach demokratycznych, w części specyficzne.
Библиографические ссылки
Apel KSS „KOR” do społeczeństwa w sprawie sytuacji gospodarczej, społecznej i moralnej w PRL [w:] Z. Hemmerling, M. Nadolski, Opozycja demokratyczna w Polsce 1976–1980. Wybór dokumentów, Warszawa 1994.
Moczulski L. Rewolucja bez rewolucji [w:] Z. Hemmerling, M. Nadolski, Opozycja demokratyczna w Polsce 1976–1980. Wybór dokumentów, Warszawa 1994.
Linz J.J., Kryzys, załamanie i powrót do równowagi [w:] Władza i społeczeństwo 2, wybór i oprac. J. Szczupaczyński, Warszawa 1998.
Raport Konwersatorium „Doświadczenie i Przyszłość” o stanie Rzeczypospolitej i drogach wiodących do jej naprawy [w:] Z. Hemmerling, M. Nadolski, Opozycja demokratyczna w Polsce 1976–1980. Wybór dokumentów, Warszawa 1994.
A Dictionary of the Social Sciences, red. J. Gould, W.L. Kolb, New York 1964.
Aleksiejewa L., Myśl niezależna w ZSRR (próba analizy statystycznej) [w:] Dysydenci w ZSRR, „Zeszyty Edukacji Narodowej” [Warszawa] 1987.
Backer R., Opozycja a totalitaryzm. Problemy klasyfikacyjne [w:] Opozycja w systemach demokratycznych i niedemokratycznych, red. K. Łabędź, M. Mikołajczyk, Kraków 2001.
Cecuda D., Leksykon opozycji politycznej 1976–1989, Warszawa 1989.
Co nam zostało z tych lat, red. J. Eisler, Warszawa 2003.
Dudek A., Sprzeciw, opozycja, opór w PRL – ankieta historyczna, „Arcana” 2001, nr 38.
Dudek A., Ślady PeeReLu. Ludzie, wydarzenia, mechanizmy, Kraków 2000.
Eisler J., Sprzeciw, opozycja, opór w PRL – ankieta historyczna, „Arcana” 2001, nr 38.
Friszke A., Opozycja polityczna w PRL 1945–1980, Londyn 1994.
Kubát M., Teoria opozycji politycznej, Kraków 2010.
Legitymizacja. Klasyczne teorie i polskie doświadczenia, red. A. Rychard, A. Sułek, Warszawa 1988.
Łabędź K., Opozycja polityczna w Polsce w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku na tle działalności opozycyjnej w innych krajach bloku wschodniego [w:] Opozycja antykomunistyczna w krajach bloku wschodniego w latach 1945–1989, red. K. Łabędź, M. Świder, Kraków 2014.
Machelski Z., Opozycja polityczna w Europie. Ujęcie porównawcze, Warszawa 2016.
Majka J., Kościół jako opozycja moralna, „Znaki Czasu” 1986, nr 3.
Maleszka L., Opozycja: rozważania o metodzie, „Arka” 1987, nr 20.
Opozycja polityczna [w:] Leksykon politologii, red. A. Antoszewski, R. Herbut, Wrocław 1995.
Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–1989, t. 1, red. J. Skórzyński, Warszawa 2000.
Ostatnie posiedzenie KK, „Arka” 1983, nr 1.
Political Oppositions in Western Democracies, red. R.A. Dahl, New Haven–London 1966.
Powstań Polsko! Zarys myśli programowej nowej prawicy polskiej, Warszawa 1987.
Skilling G., Background to the Study of Opposition in Communist Eastern Europe, „Government and Opposition” 1968, t. 3, nr 3.
Skórzyński J., Rewolucja Okrągłego Stołu, Kraków 2009.
Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/sjp/dysydent;2555839.html
Strzembosz T., Polacy w PRL: sprzeciw, opozycja, opór (Zachowania opozycyjne w systemie totalitarnym), „Arcana” 2001, nr 35.
Strzembosz T., W odpowiedzi p. doc. Andrzejowi Friszke, „Arcana” 2001, nr 38.
Wiatr J.J., Opozycja polityczna w Polsce. Problemy teoretyczne i metodologiczne, „Edukacja Polityczna” 1987, t. 10.
Wichrzyciel A. [Targalski J.], Panorama polityczna opozycji polskiej, „Niepodległość” 1984, nr 25.
Wierzbicki P., Myśli staroświeckiego Polaka, Warszawa 1986.