Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Słowacja a zdobycie władzy przez komunistów (jesień 1947 – luty 1948)
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 36 Nr 2 (2020), strony: 118-137
Data publikacji: 2020-12-31
https://doi.org/10.48261/PIS203608
PDF (English)
Abstrakt
Artykuł opisuje rozwój wydarzeń w Czechosłowacji od wyzwolenia kraju spod władzy nazistowskiej aż po całkowite przejęcie władzy przez komunistów. Skupia się głównie na Słowacji i przedstawia spojrzenie na najważniejsze okoliczności, które zadecydowały o kształcie słowackiej sceny politycznej. Autor zwięźle opisuje kolejne ograniczenia uprawnień słowackich organów państwowych wprowadzane na podstawie trzech porozumień praskich. Ukazuje rozwój sytuacji politycznej w Słowacji oraz zmagania między Partią Demokratyczną a Komunistyczną Partią Słowacji. Artykuł skupia się na jesiennym kryzysie w Słowacji w 1947 r., który skończył się pokonaniem Partii Demokratycznej. Ważnym sposobem na ograniczenie władzy Partii Demokratycznej stał się tzw. spisek antypaństwowy sfabrykowany przez państwowe służby bezpieczeństwa z użyciem przemocy i tortur. Luty 1948 r. i ostateczne zwycięstwo komunistów w Czechosłowacji znalazły również odbicie w Słowacji. Słowaccy komuniści bezprawnie odebrali prerogatywy komisarzom z Partii Demokratycznej i przejęli władzę, choć odbyło się to w sposób bardziej pokojowy niż w Czechach.
Słowa kluczowe
Słowacja • komuniści • kryzys jesienny • Partia Demokratyczna • luty 1948 Slovakia • Communists • Autumn crisis • Democratic Party • February 1948
Bibliografia
Slovenský národný archív Bratislava
Barnovský M., “Akčné výbory – nástroj nastolenia mocenského monopolu a pofebruárovej očisty 1948” [in:] Február 1948 a Slovensko, ed. O. Podolec (Bratislava: Ústav pamäti národa, 2008).
Barnovský M., Na ceste k monopolu moci. Mocenskopolitické zápasy na Slovensku v rokoch 1945–1948 (Bratislava: Archa, 1993).
Beňa J., “Slovenská otázka v Česko-Slovensku (1944–1992). Slovenská národná štátnosť – genéza, evolúcia, dosiahnutie” [in:] Slovenské štátoprávne snahy v dvadsiatom storočí, ed. J. Bobák (Martin: Matica slovenská, 2018).
Fremal K., “Programové dokumenty slovenského hnutia odporu o postavení Slovenska v obnovenej Československej republike” [in:] Slovenské štátoprávne snahy v dvadsiatom storočí, ed. J. Bobák (Martin: Matica slovenská, 2018).
Kaplan K., Pravda o Československu 1945–1948 (Prague: Panorama, 1990).
Kaplan K., Únor 1948. Komentované dokumenty (Prague: Nakladatelství Epocha 2018).
Kinčok B., Politické procesy na Slovensku v rokoch 1948–1954 (Bratislava, 2019).
Komandera R., Denník 1945–1947 (Bratislava, 2012).
Lacko M., “Najhorlivejší pomocníci komunistov (Sväz slovenských partizánov a udalosti na Slovensku v rokoch 1945–1948)” [in:] Február 1948 a Slovensko, ed. O. Podolec (Bratislava: Ústav pamäti národa, 2008).
Letz R., “Február 1948 zo slovenskej perspektívy”, Securitas imperii 2013, no. 22.
Letz R., “Politický systém na Slovensku 1944–1948 (Charakteristika režimu, jeho základné trendy vývoja k Februáru 1948)” [in:] Február 1948 a Slovensko, ed. O. Podolec (Bratislava: Ústav pamäti národa, 2008).
Macháček M., Gustáv Husák (Prague: Vyšehrad, 2017).
Macháček M., “Přátele z bratislavských vináren? Komunisté, proces s Jozefem Tisem a kauza Alexandra Macha” [in:] Slovensko a Európa v roku 1947, ed. Marek Syrný (Banská Bystrica: Múzeum Slovenského národného povstania, 2018).
Medvecký M., “Tzv. slovenské sprisahanie a jeho vykonštruovanie pracovníkmi Povereníctva vnútra” [in:] Slovensko a Európa v roku 1947, ed. M. Syrný (Banská Bystrica: Múzeum Slovenského národného povstania, 2018).
Michálek S., “Osemnásty Bruamire Klementa Gottwalda (Postoj amerického kongresu k februáru 1948)” [in:] Február 1948 a Slovensko, ed. O. Podolec (Bratislava: Ústav pamäti národa, 2008).
Mulík P., “Slovenské špecifiká nastolenia komunizmu s analógiou v stredoeurópskom priestore a na Balkáne” [in:] Február 1948 a Slovensko, ed. O. Podolec (Bratislava: Ústav pamäti národa, 2008).
Mulík P., “Štátoprávne riešenie slovenskej otázky a postavenie Slovenskej národnej rady v rokoch 1945–1948” [in:] Slovenské štátoprávne snahy v dvadsiatom storočí, ed. J. Bobák (Martin: Matica slovenská, 2018).
Pešek J., “Priebeh februárových udalostí na Slovensku” [in:] Február 1948 a Slovensko, ed. O. Podolec (Bratislava: Ústav pamäti národa, 2008).
Petruf P., “Vývoj zahraničnopolitického postavenia ľudovodemokratického Československa v rokoch 1945–1948” [in:] Február 1948 a Slovensko, ed. O. Podolec (Bratislava: Ústav pamäti národa, 2008).
Podolec O., “Politická kríza alebo prevrat? Ústavnoprávne aspekty politických udalostí na Slovensku na jeseň 1947” [in:] Slovensko a Európa v roku 1947, ed. M. Syrný (Banská Bystrica: Múzeum Slovenského národného povstania, 2018).
Řepa T., “Přesun jednotek UPA přes Československo v kontextu počátku studené války v roce 1947” [in:] Slovensko a Európa v roku 1947, ed. M. Syrný (Banská Bystrica: Múzeum Slovenského národného povstania, 2018).
Syrný M., “Jesenná politická kríza na Slovensku v roku 1947” [in:] Február 1948 a Slovensko, ed. O. Podolec (Bratislava: Ústav pamäti národa, 2008).
Syrný M., Slovenskí demokrati ‘44–48. Kapitoly z dejín Demokratickej strany na Slovensku v rokoch 1944–1948 (Banská Bystrica: Múzeum Slovenského národného povstania, 2010).
Šmigeľ M., Syrný M., “Prechod oddielov Ukrajinskej povstaleckej armády územím Československa do Západného Nemecka v roku 1947 (z hľadiska vyšetrovania štátnobezpečnostných orgánov ČSR)” [in:] Slovensko a Európa v roku 1947, ed. M. Syrný (Banská Bystrica: Múzeum Slovenského národného povstania, 2018).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
