okladka

Vol. 36 No 2 (2020)

ISSN:
1427-7476

Section: Varia

Appropriation Mechanisms: the Functioning of “Nomenklatura Companies” in the Period of Economic Transformation

Pamięć i Sprawiedliwość, Vol. 36 No 2 (2020), pages: 509-529

Publication date: 2020-12-31

https://doi.org/10.48261/PIS203626

Résumé

This study analyses the issue of enfranchisement of the nomenklatura [uwłaszczenie nomenklatury] at a time of economic transformation in Poland (1989–1990). The term “enfranchisement/propertisation of nomenklatura” is used here to describe the process of Communist party members and high ranking officials gaining the right to own and manage state properties and assets (from state owned enterprises). The main tool for this appropriation of means during the transformation period was so the called nomenklatura company [spółka nomenklaturowa]. It can be defined as a company that was closely related to a state-owned enterprise, and its shareholders were the management of that enterprise as well as members of the party and state apparatus (or members of their families), connected by political party codependence, and administrative or social ties. The actual purpose of establishing and operating the nomenklatura company was for the company’s management to exploit it for personal benefits at the expense of state-owned enterprises. The key element of this study is to analyse two issues: the politics of the Communist authorities towards appropriation and the politics of the Mazowiecki government and other Solidarity cabinets regarding this problem. An analysis of how those groups made their decisions and how they chose strategies in dealing with the appropriation of means by nomenklatura shall make it evident that this phenomenon was, in principle, an unforeseen side effect of economic reforms rather than the result of planned actions.


Archives of the Chancellery of the Prime Minister (Archiwum Kancelarii Prezesa Rady Ministrów)

Archives of Instutite of National Remembrance (Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej)

Archives of the Supreme Audit Office (Archiwum Najwyższej Izby Kontroli)

Archiwum Senatu (The Senate Archives)

Biblioteka Sejmowa (The Sejm Library)

Baka W., Zmagania o reformę. Z dziennika politycznego 1980–1990 (Warsaw, 2007).

Bauman Z., “A Post-modern Revolution?” [in:] From a One-party State to Democracy. Transition in Eastern Europe, ed. I. Frentzel-Zagorska (Amsterdam, 1993).

“Drzwi obrotowe (z dr. Jackiem Tarkowskim rozmawiają Anna Bilska i Stefan Marody)”, Konfrontacje 1989, no. 7/8.

Dudek A., Od Mazowieckiego do Suchockiej. Polskie rządy w latach 1989–1993 (Cracow, 2019).

Dudek, A., Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988–1990 (Cracow, 2014).

Ehrlich S., “Nomenklatura – przykład Polski (Próba analizy normatywno-porównawczej)”, Państwo i Prawo 1991, vol. 12.

Elity w Polsce, w Rosji i na Węgrzech. Wymiana czy reprodukcja?, ed. I. Szelenyi, D. Treiman, E. Wnuk-Lipiński (Warsaw, 1995).

“From feudalism to capitalism? [An interview with Jacek Tarkowski]”, Uncaptive Minds 1989, no. 5. Golimont A., Generałowie bezpieki (Warsaw, 1992).

Górniok O., “O przestępczości gospodarczej w okresie przechodzenia do gospodarki rynkowej”, Przegląd Sądowy 1992, no. 5–6.

Grabska-Taczanowska M., “Nomenklatura pod lupą”, Tygodnik Solidarność 1991, no. 8.

Grala D., Reformy gospodarcze w PRL (1982–1989). Próba uratowania socjalizmu (Warsaw, 2005).

Hobsbawm E., Wiek skrajności. 1914–1991. Spojrzenie na krótkie XX stulecie (online publication).

Jeziorański T., “Lex Dyner – Lex Lis”, Życie Gospodarcze 1989, no. 50.

Jurczenko I., “Spółki nomenklaturowe”, Prawo i Życie 1991, no. 10.

Kępka J., “Przestępczość gospodarcza: spółki”, Przegląd Techniczny 1991, no. 10.

Kieżun W., Patologia transformacji (Warsaw, 2011).

Kozłowski T., “Spółki nomenklaturowe – patologia polskiej transformacji” [in:] Brudne wspólnoty. Przestępczość zorganizowana w PRL w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, ed. K. Nawrocki, D. Wicenty (Gdańsk–Warsaw, 2018).

Levitas A., Strzałkowski P., “What does ‘uwłaszczenie nomenklatury’ (‘propertisation’ of the nomenklatura) really mean?”, Communist Economies 1990, vol. 2, no. 3.

Mach B.W., Słomczyński K.M., “The Polish Experience: From Nomenklatura to Where? Occupational Trajectories of State-Socialist Managers under Conditions of Systemic Change: Poland 1988–1993” [in:] Zwischenbilanz der Wiedervereinigung. Strukturwandel und Mobilität im Transformationsprozeß, ed. M. Diewald, K.U. Mayer (Opladen, 1996).

Malia M., O Rewolucji rosyjskiej (Warsaw, 2017).

Milewska K., “Uwłaszczenie nomenklatury”, Tygodnik Kulturalny 1989, no. 38.

Modzelewski W., “Spółka równoległa”, Życie Gospodarcze 1991, no. 21.

Mujżel J., “Stop!”, Gazeta Wyborcza 13 VII 1989.

Paczkowski A., “System nomenklatury kadr w Polsce 1950–1970”, Czasy Nowożytne 2000, vol. 8 (9).

Podgórecki A., “The Communist and Post-Communist Nomenklatura”, Polish Sociological Review 1994, no. 106.

“Polowanie na spółki [dyskusja redakcyjna]”, Zarządzanie 1990, no. 2.

“Polowanie na spółki [dyskusja redakcyjna]”, Zarządzanie 1990, no. 20.

Przeperski M., “Początki uwłaszczenia nomenklatury – uwarunkowania prawne i społeczne” [in:] Brudne wspólnoty. Przestępczość zorganizowana w PRL w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, ed. K. Nawrocki, D. Wicenty (Gdańsk–Warsaw, 2018).

Staniszkis J., Ontologia socjalizmu (Warsaw, 1989).

Staniszkis J., Postkomunizm. Próba opisu (Gdańsk, 2001).

Stark D., “Privatization in Hungary: From Plan to Market or from Plan to Clan?”, East European Politics and Societies 1990, no. 4.

Stola D., Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989 (Warsaw, 2010).

“Szanuje swoje przyjaźnie [z Mieczysławem Wilczkiem rozmawia Alicja Kos]”, Zarządzanie 1990, no. 3.

Szperkowicz J., “Uwłaszczać i nie żałować”, Gazeta Wyborcza 24 IX 1989.

Szumiło M., “Elita PPR i PZPR w latach 1944–1970 – próba zdefiniowania” [in:] Elity komunistyczne w Polsce, ed. M. Szumiło, M. Żukowski (Warsaw–Lublin, 2015).

Tarkowski J., “Nomenklatura”, Gazeta Wyborcza 3 V 1991.

Tittenbrun J., Upadek socjalizmu realnego w Polsce (Poznań, 1992).

Tittenbrun J., Z deszczu pod rynnę. Meandry polskiej prywatyzacji, vol. 1–4 (Poznań, 2007).

Turowicz J., “Nowa nomenklatura”, Tygodnik Powszechny 1990, no. 19.

Wakar A., “Totalny system łupów”, Tygodnik Powszechny 1990, no. 27.

Winiecki J., Gorbachev’s Way Out? A Proposal to Ease Change in the Soviet System by Buying Out the Privileges of the Ruling Stratum (London, 1988).

Wróblewska A., “Bronię spółek”, Gazeta Wyborcza 22 X 1989.

Zawistowski A., “Kapitalizm albo śmierć? Ekonomiczne kulisy upadku władzy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w 1989 roku” [in:] Krok ku wolności. Wybory czerwcowe 1989 i ich konsekwencje, ed. K. Białecki, S. Jankowiak, R. Reczek (Poznań, 2015).

Zawłocka A., “Zmowa milczenia”, Tygodnik Solidarność 1990, no. 47.

Ziemkiewicz R., Michnikowszczyzna (Lublin, 2006).

Zybertowicz A., W uścisku tajnych służb. Upadek komunizmu i układ postnomenklaturowy (Komorów, 1993).

Licence

(c) Tous droits réservés Pamięć i Sprawiedliwość 2023

Creative Commons License

Ce travail est disponible sous licence Creative Commons Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International.

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0

Kozłowski, T. (2020). Appropriation Mechanisms: the Functioning of “Nomenklatura Companies” in the Period of Economic Transformation. Pamięć I Sprawiedliwość, 36(2), 509–529. https://doi.org/10.48261/PIS203626

Statistics

Téléchargements

Les données relatives au téléchargement ne sont pas encore disponibles.

Share it

Share |
okladka

Vol. 36 No 2 (2020)

ISSN:
1427-7476

Data publikacji:
2023-07-18

Dział: Varia