Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Home Army Soldiers and Polish Citizens in Soviet NKVD-MVD Prisoners of War and Internee Camp NO. 228 in Dzaudjikau (December 1945 – November 1947)
Dariusz Rogut
https://orcid.org/0000-0002-1023-0411
Instytut Pamięci Narodowej, Akademia Sztuki Wojennej
Remembrance and Justice, Vol. 45 No. 1 (2025), pages: 353-378
Publication date: 2025-10-15
https://doi.org/10.48261/PIS254513
PDF (Język Polski)
Abstract
Poles deported in March 1945 from Cracow to the USSR in the course of Soviet repressions, who survived their confinement in NKVD internment camps no. 516 in Krasnovodsk and no. 520 in Grozny, were transferred in December 1945 to the Nuzal sub-camp of NKVD-MVD Camp no. 228 in Dzaudzhikau (now Vladikavkaz). Originally subordinted to the Camp no. 515, Nuzal subcamp had since April 1945 held a group of Polish citizens deported from Sanok. The Soviet authorities classified them as “Class B Internees/Arrestees”. Most were suspected of various forms of collaboration with the German occupiers, but the group also included soldiers of the Home Army (AK) and the National Armed Forces (NSZ). Camps no. 228 and 520 already at that time offered relatively decent living, sanitation and working conditions, as well as food supplies, although the people imprisoned in Nuzal performed hard labour in a zinc and lead mine. They were also subject to counterintelligence investigations and propaganda indoctrination. Small groups of the 252 Polish prisoners of Nuzal were released as early as 1946. The largest and last group of 165 people was sent back to Poland at the end of October 1947.
Keywords
Polacy • Armia Krajowa • obywatele polscy • obozy sowieckie • represje sowieckie • obozy dla internowanych • aresztowani-internowani • Grupa „B” • NKWD • Nuzal Poles • Home Army (AK) • Polish citizens • Soviet camps • Soviet repressions • camps for internees • arrested-internees • B class internees • NKVD • Nuzal
References
Archiwum Akt Nowych, Prezydium Rady Ministrów.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Bydgoszczy 1983–1990.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach (1945) 1983–1990.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie, Akta śledztwa w sprawie deportacji żołnierzy AK, Kolekcja: Andrzej Kuler, Teodor Gąsiorowski, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Krakowie 1983–1990.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, Komisja Likwidacyjna byłej Armii Krajowej, Obszar Centralny, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie 1944–1990.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Noty w sprawie zwolnienia i powrotu obywateli polskich aresztowanych i internowanych w ZSRR w latach 1944–1945, korespondencja w sprawie zwolnień górników śląskich.
Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego, Kolekcja akt z archiwów rosyjskich.
Государственный архив Российской Федерации, fond 9401, Министерство внутренних дел (МВД СССР).
NKWD o Polsce i Polakach. Rekonesans archiwalny, red. W. Materski, A. Paczkowski, Warszawa 1996.
Thugutt B., Wspomnienia z internowania w ZSRR 1945–1948 [w:] Tak było… Sybiracy. Różne losy zesłańców, t. 5, red. A. Szemioth et al., Kraków 1999.
Население Северной Осетии в советских послевоенных реалиях 1945–1953 гг.: иллюзии и повседневные практики. Сборник документов, cocт. С. Хубулова, Э. Хубуловa, Владикавказ 2016.
Arkusz A., Obywatele polscy w obozie NKWD-MWD ZSRR nr 178-454 w Riazaniu w latach 1944–1947, Kraków 2010.
Gontarczyk P., PPR jako ekspozytura Kremla [w:] W drodze do władzy. Struktury komunistyczne realizujące politykę Rosji Sowieckiej i ZSRS wobec Polski (1917–1945), red. E. Kowalczyk, K. Rokicki, Warszawa 2019.
Kołakowski P., Pretorianie Stalina. Sowieckie służby bezpieczeństwa i wywiadu na ziemiach polskich 1939–1945, Warszawa 2010.
Noskowa A., Stalin i Armia Krajowa. Droga do wypracowania stanowiska sowieckiego kierownictwa [w:] Represje sowieckie wobec narodów Europy 1944–1956, red. D. Rogut, A. Adamczyk, Zelów 2005.
Obozy i więzienia sowieckie na ziemiach polskich (1944–1945). Leksykon, wstęp, oprac. i red. nauk. D. Iwaneczko, Rzeszów–Warszawa 2022.
Rogut D., „Kontrrewolucjonista i sabotażysta”. Major dr Franciszek Michał Amałowicz „Tatar” – lekarz, oficer Wojska Polskiego i Armii Krajowej w obozach sowieckich, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2023, nr 4.
Rogut D., Mechanizmy sowieckich represji. Żołnierze Armii Krajowej w obozie NKWD nr 270 w Borowiczach (1944–1946) – studium przypadku, Zelów 2017.
Rogut D., Nieznana historia. Obóz NKWD nr 515 w Północnoosetyjskiej ASRS dla internowanych obywateli polskich (kwiecień–wrzesień 1945 r.), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2022, nr 2.
Rogut D., Polacy z Wileńszczyzny w obozach sowieckich „saratowskiego szlaku” (1945–1949), Toruń 2003.
Rogut D., Wrota piekieł. Żołnierze Armii Krajowej i obywatele polscy w obozie NKWD nr 516 w Krasnowodzku [w:] Sowieckie obozy dla jeńców wojennych i internowanych 1939–1956.
Przykłady wybranych państw, red. J. Bednarek, D. Rogut, Łódź–Warszawa 2018.
Rogut D., Z pustynnego piekła do górskiego raju… Żołnierze Armii Krajowej i obywatele polscy w sowieckim obozie dla internowanych NKWD nr 520 w Groznym, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2024, nr 2.
Rokicki P., Obozowi demokraci, „Karta” 1999, nr 12.
Stanék T., Českoslovenští občané v systému GUPVI NKVD-MVD v SSSR v letech 1945–1956 a němečtí válečná zajatci v Československu v etapě 1945–1950 [w:] Perzekuce československých občanů v Sovětském svazu (1918–1956). Sborník studií, část 2: Váleční zajatci a internovaní, red. M. Borâk et al., Opava 2007.
Голик В., Мельков Д., Логачев А., К истории горнометаллургической отрасли Северной Осетии, „Горный информационно-аналитический бюллетень” 2009, № 1.
Кесаева Р., Бесолова A., О содержании немецких военнопленных на территории Северной Осетии в 1943 г. (на примере лагеря № 228 НКВД), „Вестник Северо-Осетинского государственного университета имени К.Л. Хетагурова” 2017, № 1.
Лагеря для военнопленных НКВД-МВД СССР (1939–1956). Справочник. Военнопленные в СССР 1939–1956, т. 6, peд. M. Загорулько, С. Сидоров, Е. Цунаева, Волгоград 2005.
License
Copyright (c) 2025 Remembrance and Justice
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Most read articles by the same author(s)
- Dariusz Rogut, The Unknown Story. NKVD Camp No. 515 in the North Ossetian ASSR for Polish Internees (April to September 1945) , Remembrance and Justice: Vol. 40 No. 2 (2022)
- Dariusz Rogut, “A Secretive Prisoner and Alien to the Present System” – the Communist Security Apparatus Towards Colonel Franciszek Studziński “Rawicz”, “Kotlina” (1893–1964) , Remembrance and Justice: Vol. 38 No. 2 (2021)
- Dariusz Rogut, An outline History of the Soviet Special Camp no. 4 (Stieplag) in the Years 1948–1954 , Remembrance and Justice: Vol. 16 No. 2 (2010)
