View Vol. 43 No. 1 (2024)

Vol. 43 No. 1 (2024)

ISSN:
1427-7476

Section: Varia

The Propaganda Role of the Trials against the Members of Youth Underground Organisations, 1948–1956

Jacek Wołoszyn

https://orcid.org/0000-0002-5563-8074

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II; IPN Oddział Lublin

Remembrance and Justice, Vol. 43 No. 1 (2024), pages: 243-263

Publication date: 2024-08-09

https://doi.org/10.48261/PIS244312

Abstract

The trials against the members of the youth underground organisations besides their repressive function, achieved also propaganda objectives. The contents of indictments, prosecutor’s speeches, reasons for judgment and press coverage of trials perform all of the functions attributed to political propaganda. They were used to slander members of the underground. They should convince society of the advisability of sentences in respect of the convicted as well as the severity of the punishments. The effectiveness of the employees of the repression apparatus in combating anti-system activity was also emphasised. In effect, public opinion, especially that of young people, should denounce the young conspirators as a direct threat to their security. The goal of this article is to analyse the propaganda language and strategies used during the trials against the people mentioned in the title of the article. The basic hypothesis was verified: the trials of members of underground youth organisations between 1948 and 1956 served not only to eliminate them temporarily from society, but also to depreciate their image and consequently to remove them from social memory.


Archiwum IPN w Lublinie, Akta administracyjne WUBP i WUdsBP w Lublinie;

Archiwum IPN w Lublinie, Akta kontrolno-śledcze WUBP i WUdsBP w Lublinie;

Archiwum IPN w Lublinie, Akta WSR w Lublinie.

Archiwum IPN w Warszawie, Akta administracyjne MBP, KdsBP w Warszawie;

Archiwum IPN w Warszawie, Akta kontrolno-śledcze MBP, KdsBP w Warszawie.

Księga bezprawia. Akty normatywne kierownictwa resortu bezpieczeństwa publicznego (1944–1956), wybór i oprac. B. Kopka, Warszawa 2011.

Wolbrom. Proces krakowski 16 I – 22 I 1951 r., Warszawa 1951.

Nie pozwolimy deprawować naszej młodzieży. (Na marginesie procesu studentek KUL), „Sztandar Ludu”, 29 IV1952.

Rudzki J., Nauki z krakowskiego procesu, „Miesięcznik Instrukcyjny ZMP” 1951, nr 2.

Arendt H., Korzenie totalitaryzmu, Warszawa 2012.

Biegalski B., Organizacje podziemne na Środkowym Nadodrzu w latach 1945–1956, Zielona Góra 1999.

Bień-Orlicz K., O sprawiedliwy wymiar kary. Losy organizacji Ludwika Machalskiego ps. „Mnich”, Kraków 2012.

Bukowski K., Antykomunistyczne organizacje niepodległościowe działające na terenie Lęborka w okresie od 1949 do 1954 roku, „Rocznik Koszaliński” 2003, nr 31.

Bykowska M., Związek Białej Tarczy w Łodzi (1949–1950) [w:] „Śmierć komunistom!” Młodzieżowe organizacje niepodległościowe na ziemi łódzkiej (1948–1953), red. D. Rogut, Zelów 2012.

Chańko J., Onufrzak Z., Z dziejów konspiracji młodzieżowych w Łodzi 1948–1953, Łódź 2005.

Choma-Jusińska M., Środowiska opozycyjne na Lubelszczyźnie 1975–1980, Warszawa–Lublin 2009.

Ciszewska W.A., Prasa narzędziem partyjnego kierowania masami. Socjalistyczna wizja redakcji prasowej [w:] Nie po myśli władzy. Studia nad cenzurą i zakresem wolności na ziemiach polskich od wieku XIX do czasów współczesnych, red. D. Degen, M. Żynda, Toruń 2012.

Czyżniewski M., Propaganda polityczna władzy ludowej w Polsce 1944–1956, Toruń 2005.

Dobek-Ostrowska B., Fras J., Ociepka B., Teoria i praktyka propagandy, Wrocław 1999.

Hausner W., Kapusta M., współpraca Konieczna M., Epizody harcerskiej konspiracji niepodległościowej na ziemi krakowskiej 1944–1953, Kraków 2014.

Kachnicz Z., Młodzież w konspiracji antykomunistycznej na Pomorzu Zachodnim 1945–1956, Koszalin 2010.

Kamińska-Szmaj I., Propaganda, perswazja, manipulacja – próba uporządkowania pojęć [w:] Manipulacja w języku, red. P. Krzyżanowski, P. Nowak, Lublin 2004.

Kamiński Ł., Struktura propagandy PRL [w:] Propaganda PRL. Wybrane zagadnienia, red. P. Semków, Gdańsk 2004.

Kazberuk W.W., Żeby nie płakać, trzeba było się śmiać. Z pokazowego procesu Harcerskiej Organizacji Podziemnej „Iskra”, „Jaworzniacy” 1999, nr 5.

Koblewska J., Propaganda i wychowanie. Szkice o środkach masowego oddziaływania, Warszawa 1974.

Leśna A., Grupa Stanisława Siergieja (1952–1953) [w:] „Śmierć komunistom!” Młodzieżowe organizacje niepodległościowe na ziemi łódzkiej (1948–1953), red. D. Rogut, Zelów 2012.

Mazur M., Propagandowy obraz świata. Polityczne kampanie prasowe w PRL 1956–1980, Warszawa 2003.

Mróz T., Młodzi, wielcy, niepokorni. Antykomunistyczne młodzieżowe organizacje niepodległościowe w latach 1948–1955, Wrocław 2012.

Musiał F., Polityka czy sprawiedliwość? Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie (1946–1955), Kraków 2005.

Niwiński P., Od „bandytów” do „kontrowersyjności”. Pamięć żołnierzy podziemia niepodległościowego w latach powojennych [w:] „Damnatio memoriae” w europejskiej kulturze politycznej, red. R. Gałaj-Dempniak, D. Okoń, M. Semczyszyn, Szczecin 2011.

Noszczak B., Etos gniewu. Antykomunistyczne organizacje młodzieżowe w Warszawie (1944–1989), Warszawa 2015.

Pająk H., Konspiracja młodzieży szkolnej 1945–1956, Lublin 1994.

Puliński A.J., Konspiracyjne organizacje młodzieżowe w województwie białostockim na tle prawno-instytucjonalnej rzeczywistości Polski Ludowej w latach 1947–1956, Białystok 2018.

Rogut D., Tajna Organizacja Młodzieżowa z Ksawerowa i Łodzi (1951–1953) – działalność i rozbicie [w:] „Precz z komuną!!” Niepodległościowe organizacje młodzieżowe na ziemi łódzkiej w latach 1945–1956, red. D. Rogut, Zelów 2011.

Rzeczkowska E., Bogu, Polsce, bliźnim. Tajne organizacje harcerskie w Polsce w latach 1944–1956, Lublin 2014.

Sławińska A., Więźniarki polityczne z Bojanowa. Łagier dla dziewcząt w latach 1952–1956, Warszawa 2017.

Szczypka A., Młodzieżowe organizacje niepodległościowe na Górnym Śląsku i Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1945–1956, Toruń 2010.

Szerer M., Komisja do Badania Odpowiedzialności za Łamanie Praworządności w Sądownictwie Wojskowym, Warszawa, 10 VI 1957 r., „Zeszyty Historyczne” 1979, z. 49.

Szulkiewicz M., Propaganda polityczna: pojęcia – funkcje – problemy, Warszawa 1971.

Świda-Ziemba H., Młodzież PRL. Portrety pokoleń w kontekście historii, Warszawa 2010.

Theiss W., Zniewolone dzieciństwo. Socjalizacja w skrajnych warunkach społeczno-politycznych, Warszawa 1996.

Wierzbicki M., Ostatni bunt. Młodzieżowa opozycja polityczna u schyłku PRL 1980–1990. Fakty, konteksty, interpretacje, Lublin-Warszawa 2013.

Wierzbicki M., Związek Młodzieży Polskiej i jego członkowie. Studium z dziejów funkcjonowania stalinowskiej organizacji młodzieżowej, Warszawa 2006.

Wołoszyn J., Chronić i kontrolować. UB wobec środowisk i organizacji konspiracyjnych młodzieży na Lubelszczyźnie (1944–1956), Warszawa 2007.

Wołoszyn J., Niepodległościowa konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944/45–1956, Lublin–Warszawa 2019.

Wołoszyn J., Represje sądowe na przykładzie procesów członków konspiracji młodzieżowej w latach

/45–1956, artykuł przesłany do publikacji w czasopiśmie „Copernicus. Czasy Nowożytne i Współczesne”.

Wróbel J., Procesy członków niepodległościowych organizacji młodzieżowych przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Łodzi [w:] Wojskowy Sąd Rejonowy w Łodzi, red. J. Wróbel, J. Żelazko, Warszawa 2004.

Zaborski M., Zadania sądów wojskowych w Polsce w latach 1944–1956, „Palestra” 2004, z. 7–8.

Żychowska M., Konspiracyjne organizacje młodzieżowe w Tarnowskiem 1945–1956, Tarnów 2001.

Słownik wiedzy obywatelskiej, red. A. Łopatka i in., Warszawa 1970.

Atlas polskiego podziemia niepodległościowego (1944–1956), red. R. Wnuk, S. Poleszak, A. Jaczyńska, M. Śladecka, Warszawa 2020.

Most read articles by the same author(s)

                            View Vol. 43 No. 1 (2024)

Vol. 43 No. 1 (2024)

ISSN:
1427-7476

Data publikacji:
2024-08-09

Dział: Varia