Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Last Stage of the Thaw. The Run-up to the PRL Parliamentary Election in January 1957
Robert Skobelski
https://orcid.org/0000-0001-7034-611X
Instytut Historii Uniwersytetu Zielonogórskiego
Remembrance and Justice, Vol. 35 No. 1 (2020), pages: 402-435
Publication date: 2020-12-15
https://doi.org/10.48261/pis203518
PDF (Język Polski)
Abstract
The parliamentary election campaign of 1957 was unlike that of 1952 or any which followed until 1989. Awakened democratically and free from the threat of repression, Polish society was counting on further reforms and was becoming a genuine participant in political struggles which the weakened party was unable to control. Emotions were particularly heated during meetings between candidates and voters. In hundreds of such occasions throughout the country, people presented their own views on many issues, often bluntly criticising the current government and asking very difficult questions. The most harshly assessed were the centralist candidates, imposed from above in many districts and frequently associated with the Stalinist period. Most candidates from the United Polish Workers’ Party (PZPR) were rejected, and even the authentic popularity of Gomułka could not offset the anti-communist and anti-party mood. Ruthless struggles took place between candidates of the United People’s Party and the United Polish Workers’ Party. Many people openly opposed the ruling party and called on others not to vote for communists, and were joined in this by some Alliance of Democrats (SD) candidates. This coincided with a rivalry within the PZPR – at times based on factional divisions, but more often resulting from a candidate’s position on their party’s list – mandated or non-mandated. The atmosphere was further heated by the anti-soviet mood that prevailed among a clear majority of voters and some candidates – including party candidates – and the picture was completed by anti-Semitic tendencies mainly resulting from the lasting popular stereotype of Jewish Communism. During the campaign, some became convinced it would be better to boycott the election. One of the most important causes of this was a lack of trust in those in power, though a reluctance to vote was also expressed by those for whom none of the candidates were worthy of support, whether they were from the centre or locals who were unpopular in their areas. This vision of a universal rejection of Communist Party parliamentary candidates and a low voter turnout sent the authorities into a panic. For the post-October party leadership, a PZPR election defeat would be a disaster whose consequences would be difficult to predict. And so, Gomułka put his authority on the line – he called for a vote without any deletions, sought the support of the Church, and engaged the army in the propaganda campaign. Also important was people’s awareness of the Soviet threat in the event of a defeat of the communists, as exemplified by Hungary. All these factors culminated in a high voter turnout and a massive return of blank ballots. The PZPR emerged unscathed from the turmoil of the campaign, and its leader managed to achieve most of the political goals he had set.
Keywords
wybory • Sejm PRL • kampania wyborcza • nastroje społeczne • Election parliament of the PRL • election campaign • social mood
References
Monitor Polski 1957, nr 5, poz. 30, Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 22 stycznia 1957 r. o wynikach wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych dnia 20 stycznia 1957 r.
Dziennik Ustaw 1956, nr 47, poz. 210, Ustawa z dnia 24 października 1956 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
Centrum władzy. Protokoły posiedzeń kierownictwa PZPR. Wybór z lat 1949–1970, oprac. A. Dudek, A. Kochański, K. Persak, Warszawa 2000.
Gomułka W., Przemówienia październik 1956 – wrzesień 1957, Warszawa 1957.
Kampania wyborcza i wybory do Sejmu 20 stycznia 1957, wybór, wstęp i oprac. P. Machcewicz, Warszawa 2000.
Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945–1989, t. 1: Lata 1945–1959, oprac. P. Raina, Poznań 1994.
Kuropieska J., Od października do marca, cz. 1, Warszawa 1992.
Leszczyński J., Takie hobby potem miałem, żeby mieć drukarnię, oprac. E. Sowińska, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej” 2017, R. 7.
Danilecki T., Formy oporu społecznego związanego z wyborami powszechnymi w okresie „małej stabilizacji” na przykładzie Polski północno-wschodniej [w:] Wybory i referenda w PRL, red. S. Ligarski, M. Siedziako, Szczecin 2014.
Danilecki T., Wybory z 20 stycznia 1957 r. w województwie białostockim – przygotowania, przebieg, wyniki [w:] „Mała stabilizacja” w województwie białostockim 1956–1970, red. M. Markiewicz, Białystok 2012.
Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL 1944–1990, Warszawa 1997.
Drabik S., Wojewódzka organizacja partyjna PZPR Krakowie w Październiku 1956 i w okresie wyborów w styczniu 1957 r., „Pamięć i Sprawiedliwość” 2011, nr 1.
Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989), Kraków 2003.
Fijałkowska B., Partia wobec religii i Kościoła w PRL, t. 2, cz. 1: 1956–1963, Olsztyn 2000.
Gryz R., Państwo a Kościół w Polsce 1945–1956. Na przykładzie województwa kieleckiego, Kraków 1999.
Kaczorowska K., Jak studenci wybrali posła w 1957 roku, „Głos Uczelni”, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, http://www.glos.upwr.edu.pl/aktualnosci/50203/jak_studenci_wybrali_posla_w_1957_roku.html
Kozłowski K., Od Października ’56 do Grudnia ’70. Ewolucja stosunków społeczno-politycznych na Wybrzeżu (1956–1970), Szczecin 2002.
Kraczkowski R., Sejm w okresie PRL [w:] Dzieje Sejmu Polskiego, red. J. Bardach, Warszawa 2011.
Kwiek J., Przebieg wyborów w styczniu 1957 r. w województwie krakowskim, „Studia Historyczne” 2000, z. 1.
Ligarski S., O fałszerstwach wyborczych w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej – głos w dyskusji [w:] Wybory i referenda w PRL, red. S. Ligarski, M. Siedziako, Szczecin 2014.
Machcewicz P., Polski rok 1956, Warszawa 1993.
Machcewicz P., Wstęp [w:] Kampania wyborcza i wybory do Sejmu 20 stycznia 1957, wybór, wstęp i oprac. P. Machcewicz, Warszawa 2000.
Mazur M., Strategie perswazyjne w wyborach do Sejmu w latach 1947, 1952, 1957. Model porównawczy [w:] Wybory i referenda w PRL, red. S. Ligarski, M. Siedziako, Szczecin 2014.
Mołdawa T., Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej [w:] Historia sejmu polskiego, t. 3: Polska Ludowa, red. A. Ajnenkiel, Warszawa 1989.
Olejniczak J., Wybory do Sejmu i rad narodowych w województwie bydgoskim w okresie tzw. małej stabilizacji (1956–1970), Toruń 2010.
Ossowski P., Wybory do Sejmu PRL II kadencji z 20 stycznia 1957 r. (na przykładzie Łodzi), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 2013, nr 91.
Pastuszewski S., Bydgoski Listopad 1956, Bydgoszcz 1996.
Pełczyński Z., Polska droga od komunizmu. Refleksje nad historią i polityką 1956–2006, Warszawa 2007.
Rykowski Z., Władyka W., Polska próba. Październik ’56, Kraków 1989.
Siedziako M., Bez wyboru. Głosowania do Sejmu PRL (1952–1989), Warszawa 2018.
Siedziako M., Kampania wyborcza i wybory do Sejmu PRL w 1957 roku: stan badań, aktualne ustalenia i perspektywy badawcze, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2016, nr 2.
Skobelski R., Kontrowersje wokół wyłaniania kandydatów na posłów przed wyborami do Sejmu PRL ze stycznia 1957 roku [w druku].
Skobelski R., Wybory do Sejmu PRL z 20 stycznia 1957 roku w województwie zielonogórskim, „Studia Zachodnie” 2004, t. 7.
Skoczylas M., Przygotowanie, przebieg i wyniki wyborów parlamentarnych z 20 stycznia 1957 r.
w województwie gdańskim w świetle dokumentów KC PZPR, „Rocznik Gdański” 1998, z. 1.
Skorut B., Front Jedności Narodu. Od narodzin idei do upadku politycznego pozoru, Kraków 2015.
Skubisz P., Nocna rewolta. Antysowieckie zamieszki w Szczecinie 10 grudnia 1956 r., Szczecin 2009.
Sowa A.L., Historia polityczna Polski 1944–1991, Kraków 2011.
Stępka S., Chłopi wobec wydarzeń politycznych w Polsce (1956–1959), Warszawa 1999.
Stokłosa R., Wybory do Sejmu PRL w latach 1957–1969 w świetle wrocławskiej prasy [w:] Obraz wyborów w prasie XIX i XX wieku na Pomorzu, Śląsku i w Wielkopolsce, red. A. Chlebowska, J. Nowosielska-Sobel, Szczecin 2007.
Syzdkowie E. i B., Cyrankiewicz. Zanim zostanie zapomniany, Warszawa 1996.
Szpytma M., ZSL w województwie krakowskim (1949–1956). Geneza – ludzie – działalność, Kraków 2013.
Terlecki R., Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944–1990, Kraków 2007.
Wiatr J.J., Wybory sejmowe 1957 r. w świetle wstępnej analizy, „Studia Socjologiczno-Polityczne” 1958, z. 1.
Wróbel J., Kampania polityczna w Łodzi przed wyborami do Sejmu PRL 20 stycznia 1957 r. [w:] Łódź w latach 1956–1957, red. L. Próchniak, J. Wróbel, Warszawa 2006.
Wybory i referenda w PRL, red. S. Ligarski, M. Siedziako, Szczecin 2014.
Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944–2002, Radom 2003.
Żukowski M., Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Gdańsku w okresie Października ’56 i wyborów do Sejmu w 1957 r. [w:] Wybory i referenda w PRL, red. S. Ligarski, M. Siedziako, Szczecin 2014.
Most read articles by the same author(s)
- Robert Skobelski, "Who want a strong and happy Poland - votes for the candidates of the National Front". Elections to the PRL's Sejm of 26 October 1952 , Remembrance and Justice: Vol. 28 No. 2 (2016)
