Komunistyczna Partia Litwy w latach przełomu 1988–1990
Pamięć i Sprawiedliwość, Bd. 33 Nr. 1 (2019), pages: 211-229
Publication date: 2019-06-30
Abstract
K omunistyczna Partia Litwy w latach 1988–1990 przeszła transformację od partii mar-
ksistowsko-leninowskiej do klasycznej socjaldemokratycznej formacji noszącej nazwę
Litewska Demokratyczna Partia Pracy. Potrafiła wykorzystać idee pierestrojki Michaiła
Gorbaczowa do osiągnięcia swych celów. W szeregach partii było kilku doświadczo-
nych polityków (Algirdas Brazauskas, Česlovas Juršėnas i inni), którzy przeprowadzili
ją przez skomplikowany okres transformacji polityczno-gospodarczej. Jak trudny i nie-
bezpieczny on był, pokazały tragiczne wydarzenia z 13 stycznia 1991 r., w których na
skutek akcji żołnierzy sowieckich zginęło 14 cywilów. Jesienią 1992 r. LDDP odniosła
ogromny sukces w wyborach do sejmu, uzyskując ponad połowę mandatów. Jej przewod-
niczący Algirdas Brazauskas został wybrany na prezydenta Litwy. Formacja miała swych
przedstawicieli we wszystkich kadencjach Sejmu Litwy jeszcze po 1990 r. Pomimo tych
sukcesów Sejm Litwy w czerwcu 2017 r. większością głosów przyjął rezolucję uznającą
KPL za organizację przestępczą. Drugi odłam KPL, opowiadający się za pozostaniem
w łonie KPZR, już po wydarzeniach z 13 stycznia 1991 r. został oskarżony o działania
na rzecz obalenia niepodległości Litwy, uznany za nielegalny i skierowany przeciw kra-
jowi, a jego czołowi przedstawiciele skazani na długoletnie więzienie.
Literaturhinweise
Brazauskas A., Apsisprendimas 1988–1991, Vilnius 2004.
Brazauskas A., Lietuviškos skyrybos, Vilnius 1992.
Gorbachev M., Poniat‘ pieriestrojku… Poczemu eto ważno siejczas, Alpina Biznes Buks 2006.
Gorbachev M., Zhizn‘ i reformy, Kniga 1, Moskva 1995.
Lietovos Komunistų Partija Praetis, Nūdiena, Ateitis, Vilnius 1989.
Lietuvos Komunistų Partija skaičiais 1918–1975, Vilnius 1976.
Lietuvos Statistikos Metraštis 1997, Vilnius 1997.
Nie tylko Litwa. Geneza i przebieg upadku ZSRR po 1991 roku, t. 1, red. A. Srebrakowski,G. Strauchold, Łomianki 2017.