Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
„Szpiedzy amerykańscy ” czy „głosiciele wiary ”? Dwa przypadki represji wobec polskich świadków Jehowy w ZSRS w połowie lat 50. XX w.
Piotr Olechowski
https://orcid.org/0000-0003-4108-2682
Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 37 Nr 1 (2021), strony: 169-187
Data publikacji: 2021-06-30
https://doi.org/10.48261/pis213708
PDF
Abstrakt
Artykuł przedstawia dwa przypadki nielegalnego przekroczenia granicy pomiędzy PRL a ZSRS przez świadków Jehowy w połowie lat pięćdziesiątych XX w. Głoszona przez tę grupę konieczność ewangelizowania wymusiła dotarcie do współwyznawców mieszkających na terenie ZSRS, którzy od jakiegoś czasu byli pozbawieni literatury i innych materiałów o treści religijnej. Należało dostarczyć im rozmaite druki tego typu, a także poszukać innych osób zainteresowanych treścią nauk. Obie próby zakończyły się jednak niepowodzeniem. Polscy świadkowie Jehowy szybko zostali ujęci przez radzieckie służby pograniczne, aresztowani i skazani na długoletnie pobyty w łagrach jako osoby prowadzące jawną działalność antyradziecką.
Słowa kluczowe
Władysław Niewiadomski • Czesława Kukiełka • świadkowie Jehowy • PRL • ZSRS • granica • proces karny • religia Władysław Niewiadomski • Czesława Kukiełka • Jehovah’s Witnesses • Polish People’s Republic • USSR • borders • criminal proceedings • religion
Bibliografia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Oddział w Krakowie
Archiwum Służby Bezpieczeństwa Ukrainy w Obwodzie Lwowskim (Archiw Uprawlinija Sluzby Bezpeky Ukrajiny u Lvivskoi Oblasti)
Bielecki M., Polityka państwa polskiego wobec Świadków Jehowy w okresie PRL i po przemianach ustrojowych, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2016, nr 3.
Bugaj T., „Mieliśmy wszystko […], wszystko, co było potrzebne”. Kresy w pamięci Świadków Jehowy deportowanych na Syberię [w:] Pamięć Kresów – Kresy w Pamięci, red. B. Tracz, Katowice–Gliwice–Warszawa 2019.
Bugaj T., Wywiady narracyjne z represjonowanymi w Związku Radzieckim Świadkami Jehowy: problemy metodologiczne na przykładzie badań własnych [w:] Kultura pamięci. Studia i szkice, red. A. Chlewicka, T. Kawski, Bydgoszcz 2013.
Miłosz J., Świadkowie Jehowy w PRL-uznani, zwalczani, tolerowani, „Człowiek i Społeczeństwo” 2009, t. 29.
Odincov M.I., Sovetministrov SSSR postanovlaet: „Vyselit’ navecno!”. Sbornik dokumentov i materialov o Svidetelah Iegovy v Sovetskom Souze (1951–1985 gg.), Moskva 2002.
Popiół-Wojciechowska P., Analiza pism Badaczy Pisma Świętego (Strażnicy – Towarzystwa Biblijnego i Traktatowego Zarejestrowanego Związku Wyznania Świadków jehowy) z okresu PRL-u [w:] Kształtowanie wizerunku jako narzędzie public relations, red. I. Borkowski, K. Stasiuk-Krajewska, Wrocław 2011.
Rzędowski J., Świadkowie Jehowy w PRL, „Więź” 2004, nr 4.
Selkunov A., Represii protiv pravoslawny christian i „Svidetelej Iegovy” v Tret’em Rejhe i SSRR: sravnitel’noe issledovanie, „Elpis” 2018, t. 20.
Wawryniuk A., Korekta polsko-ukraińskiej granicy po II wojnie światowej [w:] „Naukovyi visnyk Volynskoho nacionalnoho uniwersytetu imeni Lesi Ukrainky”, seria: „Miżnarodni Widnosyny” 2011, nr 21 (218).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Piotr Olechowski, Agnieszka Sawicz, Konsulat bez precedensu. Agencja Konsularna we Lwowie wobec problemów mniejszości polskiej, Poznań, Wydawnictwo Instytutu Historii UAM, 2017, 546 s. , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 32 Nr 2 (2018)
- Piotr Olechowski, Element niepożądany na swojej ziemi. Radzieckie służby specjalne a polska ludność cywilna we Lwowie (1944–1946) , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 32 Nr 2 (2018)
- Piotr Olechowski, Między ołtarzem a gabinetem partyjnym. Kościół rzymskokatolicki w sowieckim Lwowie w latach 1953–1959 w świetle raportów pełnomocnika Rady ds. Kultów Religijnych w obwodzie lwowskim , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 29 Nr 1 (2017)
- Piotr Olechowski, „Drugie życie” zapisków z okupowanego Lwowa, czyli garść refleksji na temat Notatek lwowskich 1944-1946 Ryszarda Gansińca w redakcji naukowej Radości Gansinieci Krzysztofa Królczyka, Warszawa 2020, 422s. , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 39 Nr 1 (2022)
