Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Historia czaszek wydobytych podczas ekshumacji w Katyniu w 1943 r. i odnalezionych w Zakładzie Medycyny Sądowej we Wrocławiu
Krzysztof Łagojda
https://orcid.org/0000-0001-6189-3269
Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN we Wrocławiu
Jędrzej Siuta
https://orcid.org/0000-0002-4797-1387
Katedra i Zakład Medycyny Sądowej, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 43 Nr 1 (2024), strony: 351-380
Data publikacji: 2024-08-09
https://doi.org/10.48261/PIS244317
PDF
Abstrakt
Artykuł składa się z dwóch części. W pierwszej autorzy przedstawiają historię siedmiu czaszek wydobytych podczas ekshumacji w Katyniu w 1943 r., przewiezionych przez kierownika ekshumacji prof. Gerharda Buhtza do Wrocławia i odnalezionych po wojnie w Zakładzie Medycyny Sądowej (ZMS) w tym mieście. Przedstawiają wydarzenia dotyczące czaszek na przestrzeni ponad 70 lat, do czasów współczesnych i działań prokuratury IPN prowadzącej śledztwo w sprawie zbrodni katyńskiej. Autorzy przybliżają również kulisy współpracy wrocławskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej z tamtejszym ZMS, która zaowocowała m.in. udostępnieniem po raz pierwszy metody superprojekcji czaszki Janiny Lewandowskiej oraz pionierskiej projekcji 3D jednej z czaszek. Na drugą część składa się edycja niepublikowanego wcześniej protokołu z oględzin sądowo-lekarskich siedmiu czaszek z Katynia, które zostały przeprowadzone przez pracowników ZMS we Wrocławiu w 2002 r. Dokument ten, opracowany i przygotowany do druku przez autorów, zawiera szczegółową analizę z zakresu medycyny sądowej.
Słowa kluczowe
zbrodnia katyńska • czaszki katyńskie • ekshumacje • Katyń • Zakład Medycyny Sądowej Katyn crime • Katyn skulls • exhumations • Katyn • Department of Forensic Medicine
Bibliografia
Archiwum Zakładu i Katedry Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Ekspertyza morfologiczna czaszki oznaczonej V13;
Archiwum Zakładu i Katedry Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, LR-208/02, Protokół sądowo-lekarskich oględzin i badań szczątków ludzkich podjętych na polecenie Stowarzyszenia Rodzin Katyńskich Oddział we Wrocławiu.
Zbiory własne Krzysztofa Łagojdy, Korespondencja Krzysztofa Łagojdy z Grzegorzem Grześkowiakiem, prezesem Ogólnopolskiego Stowarzyszenia „Rodzina Policyjna 1939 r.” z siedzibą w Katowicach z dnia 14 II 2024 r.;
Zbiory własne Krzysztofa Łagojdy, Korespondencja Krzysztofa Łagojdy z prokurator OKŚZpNP w Warszawie Małgorzatą Kuźniar-Plotą, kierownik zespołu śledczego prowadzącego sprawę zbrodni katyńskiej z dnia 20 III 2024 r.
Mord w Lesie Katyńskim. Przesłuchania przed amerykańską komisją Maddena w latach 1951–1952, wstęp, wybór i oprac. W. Wasilewski, przeł. W.J. Popowski, t. 1, Warszawa 2017; t. 2, Warszawa 2018.
Niemiecki urzędowy materiał w sprawie masowego mordu w Katyniu, red. A. Bosiacki, Warszawa 2020.
Autoryzowany wywiad z dr. n. med. Jerzym Kaweckim, emerytowanym pracownikiem Zakładu Medycyny Sądowej we Wrocławiu, przeprowadzony 16 VI 2023 r., https://www.youtube.com/watch?v=RFJW8T5rDcY&t=1691s (dostęp 29 I 2024 r.).
Tramsen H., Wrażenia z podróży do Katynia w 1943 roku, „Zeszyty Historyczne” 1989, nr 87.
Adamska J., Las Katyński w latach 1940–1943, Warszawa 2021.
Baran E., Raport medyka sądowego z badań ekshumacyjnych przeprowadzonych w Katyniu w 1995 roku, „Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii” 1998, nr 2.
Dziedzic T., Akta katyńskie doktora Robla. Powstanie i losy tak zwanego Archiwum Robla oraz sylwetka jego twórcy, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace historyczne” 2012, nr 139.
Dziedzic T., Archiwum katyńskie doktora Robla, Kraków 2019.
Jessen A.E., Czaszka z Katynia. Opowieść o zbrodni, przeł. B. Sochańska, Luboń 2019.
Kalbarczyk S., Zbrodnia Katyńska po 70 latach: krótki przegląd ustaleń historiografii [w:] Zbrodnia Katyńska. W kręgu prawdy i kłamstwa, red. S. Kalbarczyk, Warszawa 2010.
Kisielewski T.A., Katyń. Zbrodnia i kłamstwo, Poznań 2009.
Kowalska E., Refleksje o listach, kartkach, dokumentach i przedmiotach wydobytych z dołów śmierci w Katyniu w 1943 r. [w:] Gdy nieme groby przemawiają… Spuścizna katyńska, red. nauk. D. Jastrzębska-Golonka, E. Kowalska, Warszawa 2023.
Lamparska J., Imperium małych piekieł. Mroczne tajemnice obozu Gross-Rosen, Kraków 2019.
Łagojda K., Represje komunistyczne w Polsce „ludowej” wobec osób negujących oficjalne stanowisko Moskwy na temat zbrodni katyńskiej w latach 1944–1956. Nowe ustalenia [w:] Zbrodnia katyńska. Nowe aspekty, red. S. Kalbarczyk, W. Wasilewski, Warszawa 2024 (w druku).
Łagojda K., Życie w cieniu śmierci. Losy rodzin katyńskich w latach 1939–1989 w świetle wywiadów z członkami Dolnośląskiej Rodziny Katyńskiej. Wybrane aspekty, Wrocław 2016.
Persak K., Ekshumacje katyńskie. Prace archeologiczno-ekshumacyjne w Charkowie, Katyniu i Miednoje w latach 1991–1996 i ich wyniki, „Biuletyn IPN” 2010, nr 4.
Pietrow N., Poczet katów katyńskich, Warszawa 2015.
Popielski B., Nasiłowski W., Cienie Katynia w dokumentach i historii medycyny sądowej, „Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii” 1997, nr 3.
Przewoźnik A., Adamska J., Katyń. Zbrodnia, prawda, pamięć, Warszawa 2010.
Świątek B., Profesor Bolesław Popielski – uczony, nauczyciel, biegły sądowy, „Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii” 1997, nr 2.
Wasilewski W., Sowieckie komisje kłamstwa: NKWD-NKGB i Burdenki [w:] Ludobójstwo. Kłamstwo i walka o prawdę. Sprawa Katynia 1940–2014, Łomianki 2014.
Wolsza T., Dokumentacja umożliwiająca wyjaśnienie okoliczności zbrodni katyńskiej. Rozważania na temat artefaktów podniesionych z bezimiennych grobów w Katyniu w 1943 r. [w:] Gdy nieme groby przemawiają… Spuścizna katyńska, red. nauk. D. Jastrzębska-Golonka, E. Kowalska, Warszawa 2023.
Wolsza T., „To co widziałem przekracza swą grozą najśmielsze fantazje”. Wojenne i powojenne losy Polaków wizytujących Katyń w 1943 roku, Warszawa 2015.
Projekcja 3D czaszki katyńskiej: https://www.youtube.com/watch?v=WFcR-wsVRB4 (dostęp 29 I 2024 r.).
Metoda superprojekcji czaszki Janiny Lewandowskiej: https://www.youtube.com/watch?v=_7Hklku1Mjo&t=110s (dostęp 29 I 2024 r.).
Rozmowa z pracownikami Zakładu Medycyny Sądowej UM im. Piastów Śląskich we Wrocławiu (cz. 2): https://www.youtube.com/watch?v=ZiqKAhJTs94&t=1543s (dostęp 29 I 2024 r.).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Krzysztof Łagojda, Deportacja ludności polskiej w kwietniu 1940 r. w świetle dyrektyw NKWD i relacji wysiedlonych rodzin. Próba analizy porównawczej. , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 25 Nr 1 (2015)
