Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Uwarunkowania wykorzystania prasowych źródeł ikonograficznych na przykładzie „Trybuny Ludu” w dawnej i współczesnej edukacji historycznej
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 42 Nr 2 (2023), strony: 79-95
Data publikacji: 2024-04-03
https://doi.org/10.48261/pis234205
PDF
Abstrakt
W szkolnej edukacji historycznej, ale i poza nią, gazeta „Trybuna Ludu” (TL) jest dość często przywoływana. Najczęściej jako źródło do wykazania propagandowego charakteru prasy w Polsce „ludowej”. Wykorzystuje się w tym celu teksty gazety, rzadziej materiał ilustracyjny, ale w badaniu dziejów edukacji historycznej w tamtym okresie nie wolno go pomijać. By lepiej go poznać i móc opisać, trzeba uwzględniać charakter samego źródła prasowego, określany przez status gazety w szeroko pojętym systemie informacyjnym Polski lat 1944–1989. W tym celu dokonano analizy dokumentów partyjnych, określających kryteria upowszechniania materiałów ilustracyjnych, w kontekście konkretnych przykładów na łamach TL. Uogólniając, można stwierdzić, że w masie źródeł ikonograficznych z Polski „ludowej”, wykorzystywanych w nauczaniu historii wówczas i obecnie, te pochodzące z TL zajmują szczególne miejsce. Należy widzieć w nich konkretną treść i rozpatrywać jako narzędzie kreowania rzeczywistości społeczno-politycznej. Kształtowany na łamach tej gazety obraz szeroko pojętego układu personalnego sprawującego wówczas władzę w PRL był modelem, który należało upowszechniać również za pośrednictwem innych mediów.
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych, Archiwum KC PZPR w Warszawie
Archiwum Akt Nowych, Centralny Ośrodek Doskonalenia Kadr Oświatowych
Archiwum Państwowe w Katowicach Oddział Bielsko-Biała, Akta Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Wadowicach
„Trybuna Ludu” 1951–1989.
Cichocki B., Jóźwiak K., Najważniejsze są kadry. Centralna Szkoła Partyjna PPR/PZPR, Warszawa 2001.
Ciećwierz M., Polityka prasowa 1944–1948, Warszawa 1989.
Dąbek K., PZPR retrospektywny portret własny, Warszawa 2006.
Dudek A., Funkcjonowanie systemu nomenklatury kadr PZPR na szczeblu wojewódzkim (1948–1980). Przykład Krakowa [w:] Komunizm. Ideologia, system, ludzie, red. T. Szarota, Warszawa 2001.
Eckert J., Reparacje wojenne a rezygnacja z nich: niemiecko-polskie stosunki z perspektywy historyczno-prawnej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2005, R. 67, z. 2.
Ferenc J., Sport w służbie polityki. Wyścig pokoju 1948–1989, Warszawa 2008.
Karpiński J., Czarna skrzynka. O pisaniu powojennej historii Polski, „Tygodnik Powszechny” 1990, nr 44.
Kądzielski J., Propaganda a opinia publiczna w warunkach socjalizmu [w:] Naukowe podstawy propagandy komunistycznej. Materiały międzynarodowego sympozjum, Moskwa 11–13 luty 1975, Warszawa 1977.
Kula M., Zostań moim bratem, a jak nie, to cię zabiję. Refleksje nad ewolucją dystansu między ludźmi w dziejach [w:] idem, Naród i historia, i… dużo kłopotów, Kraków 2011.
Modzelewska-Rysak I., Rysak L., Wilczyński K., Cisek A., Historia i teraźniejszość. Podręcznik dla liceum i technikum. Zakres podstawowy, Klasa 1, Warszawa 2022.
Mazur J., Propaganda komunistyczna wobec Armii Krajowej w latach 1943–1955, „Dzieje Najnowsze” 2015, R. 47, z. 1.
Mole-Bielutin N., Wiek XX widziany z Moskwy. Niech jednak będzie pochwalony!, tłum. W. Mikołajczyk-Trzcińska, Toruń 2005.
Musiał F., Zaciskanie pętli (1948–1956) [w:] Komunizm w Polsce. Zdrada, zbrodnia, zakłamanie, zniewolenie, red. M. Kuś, Kraków 2005.
Paczkowski A., Czwarta władza, Warszawa 1973.
Propaganda Polski Ludowej. Materiały dla ucznia, oprac. P. Kowalski, I. Modzelewska-Rysak, G. Nawrot, A. Ossowski, L. Rysak, Łódź 2007 („Teka Edukacyjna IPN”).
Radziszewski A., Prasa w pracy agitacyjnej, Warszawa 1953.
Romek Z., „Cenzura kreatywna” w PRL a środowisko naukowe historyków, „Przegląd Historyczny” 2006, R. 97, nr 1.
Roszkowski W., Historia i teraźniejszość. Podręcznik dla liceów i techników 1945–1979, cz. 1, Kraków 2022.
Szukała M., 70 lat temu ukazał się pierwszy numer „Trybuny Ludu”, https://dzieje.pl/aktualnosci/70-lat-temu-ukazal-sie-pierwszy-numer-trybuny-ludu (dostęp 22 X 2023 r.).
Strzyżewski T., Matrix czy prawda selektywna? Antycenzorskie retrospekcje, Wrocław 2006.
Torańska T., Oni, Warszawa 1989.
Tetelowska I., Analiza i ocena treści dzienników, „Zeszyty Prasoznawcze” 1969, R. 1, nr 1.
Torański B., Bezkarni. Rozmowa z prof. Zbigniewem Romkiem [w:] idem, Knebel. Cenzura w PRL, Warszawa 2016.
Żak S., Cenzura wobec humanistyki, Kielce 1996.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
