Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Gimnazjum Handlowe księży pijarów w Lidzie w latach 1929–1939. Szkoła tolerancji religijnej i narodowościowej
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 36 Nr 2 (2020), strony: 235-254
Data publikacji: 2020-12-31
https://doi.org/10.48261/PIS203614
PDF
Abstrakt
Artykuł przedstawia historię szkoły handlowej księży pijarów w Lidzie, która funkcjonowała w latach 1929–1939. Młodzież innych wyznań i narodowości w drugiej połowie lat trzydziestych XX w. stanowiła ponad 30 proc. uczniów, w grupie tej dominowali Żydzi. Jest to mało znany przykład tolerancji w szkole katolickiej. Pijarzy próbowali również wprowadzić pełną koedukację, niestety spotkała się ona ze sprzeciwem ze strony władz kościelnych. Autor poruszał już ten temat w artykule pt. Gimnazjum Handlowe Księży pijarów w Lidzie w latach 1929–1939, jako przykład tolerancji religijnej, niestety został on wydany w niskonakładowym wydawnictwie. Artykuł jest poszerzoną i poprawioną jego wersją. Bazuje on na materiałach źródłowych z archiwów polskich i litewskich oraz na wspomnieniach dwojga uczniów. Dzieje tzw. handlówki zasługują na przypomnienie ze względu na nowatorskie rozwiązania pedagogiczne w tamtych czasach oraz jako udany przykład koegzystencji ludzi różnych narodowości i wyznań.
Bibliografia
Archiwum Polskiej Prowincji Zakonu Pijarów w Krakowie (APPZP), Collegium Lidense
Fundacja Ośrodka KARTA, Archiwum Historii Mówionej, Relacja Janiny Durlik, cz. 2
Litewskie Centralne Archiwum Państwowe w Wilnie (LCAP)
Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne (LPAH)
Mały rocznik statystyczny 1939, Warszawa 1939.
Naruszewicz W., Wspomnienia lidzianina, Warszawa 2001.
Statystyka szkolnictwa 1931/32, Warszawa 1933.
Ausz M., Bugajska-Więcławska J., Zarys działalności edukacyjno-wychowawczej zakonu pijarów w Lidzie 1927–39 [w:] Polskie dziedzictwo edukacyjne od XV do XX wieku – ciągłość i zmiana. Zbiór studiów i rozpraw ofiarowanych Profesorowi Lechowi Mokrzyckiemu z okazji Jubileuszu 80 urodzin, red. R. Grzybowski, K. Jakubiak, M. Brodnicki, T. Maliszewski, Gdańsk 2015.
Ausz M., Gimnazjum Handlowe Księży pijarów w Lidzie w latach 1929–1939, jako przykład tolerancji religijnej [w:] Dziecko w historii – w kręgu kultury chrześcijańskiej, red. E.J. Kryńska,
A. Suplicka, U. Wróblewska, Białystok 2017.
Ausz M., Odbudowa polskiej prowincji pijarów. Działalność wychowawczo-edukacyjna pijarów w latach 1773–1918, Lublin 2013.
Bugajska-Więcławska J., Program wychowawczy Szkoły Handlowej i Gimnazjów Księży pijarów w Lidzie [w:] Z historii polskich pijarów. 350-lecie Polskiej Prowincji Zakonu Pijarów, red. M. Ausz, Kraków 2013.
Kurkowski J., Pijarzy w Werenowie i Lidzie (1735–1845), „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki” 1997, nr 1.
Miąso J., Kształcenie zawodowe w Drugiej Rzeczpospolitej [w:] Oświata, szkolnictwo i wychowanie w latach II Rzeczypospolitej, red. K. Poznański, Lublin 1991.
Miąso J., Szkoły zawodowe w Polsce w latach 1918–1939. Ich rozwój, organizacja i funkcje społeczne, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1988.
Pęcherski M., Świątek M., Organizacja oświaty w Polsce 1917–1977, Warszawa 1978.
Picanoyl L., Brevis conspectus historico-statisticus ordinis scholarum piarum, Romae 1932.
Pitala A., Przyczynki do dziejów polskiej prowincji pijarów 1642–1992, Kraków 1993.
Szulc W., Spory Akademii Wileńskiej z pijarami o wyłączne prawo na szkoły 1723–1753, „Ateneum Wileńskie” 1939, z. 1.
Zasztowt L., Kresy 1832–1864. Szkolnictwo na ziemiach litewskich i ruskich dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 1997.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
