Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Rola powiatowych trójek bezpieczeństwa i regionalnych piątek bezpieczeństwa w utrwalaniu hegemonii Komunistycznej Partii Czechosłowacji na obszarach wiejskich na przykładzie rejonów wschodnioczeskich
Jiří Urban
https://orcid.org/0000-0001-6896-9967
The Institute for the Study of Totalitarian Regimes, Czech Republic
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 36 Nr 2 (2020), strony: 169-187
Data publikacji: 2020-12-31
https://doi.org/10.48261/PIS203611
PDF (English)
Abstrakt
Niniejszy artykuł skupia się na latach 1949–1951, kiedy to w Czechosłowacji działały powiatowe trójki (troiki) bezpieczeństwa oraz regionalne pięcioosobowe grupy bezpieczeństwa. Grupy te składały się z czołowych aparatczyków powiatowych i regionalnych, którym powierzano wszelkie kwestie bezpieczeństwa i przestępczości budzące zainteresowanie „z politycznego punktu widzenia”, i za sprawą których utrzymywana była niemal pełna łączność pomiędzy regionami a władzami centralnymi Komunistycznej Partii Czechosłowacji. Struktury te utworzone zostały uchwałą komisji ds. bezpieczeństwa Komitetu Centralnego Partii Komunistycznej z 2 lutego 1949 r. Ich najważniejszym zadaniem było kontrolowanie i wspieranie działań organów bezpieczeństwa oraz rozwiązywanie problemów personalnych. W maju 1950 r. zakres ich zadań zwiększono na podstawie nowej dyrektywy komisji ds. bezpieczeństwa Komitetu Centralnego Partii Komunistycznej. Do zadań tych należało zapewnianie i koordynowanie współpracy pomiędzy partią, organami bezpieczeństwa, władzami lokalnymi a prokuraturą. Powiatowe i regionalne trójki i piątki bezpieczeństwa rozwiązano jesienią 1951 r. Niniejszy artykuł analizuje ich rolę i wkład w utrwalanie hegemonii władzy komunistycznej na wschodnioczeskich obszarach wiejskich.
Słowa kluczowe
Czechosłowacja • Czechy Wschodnie • partia komunistyczna • powiatowe trójki bezpieczeństwa • regionalne piątki bezpieczeństwa • hegemonia • służby bezpieczeństwa • obszary wiejskie • lata 1949–1951 Czechoslovakia • East Bohemia • Communist Party • district security threes • regional security fives • power hegemony • security policy • countryside • 1949–1951
Bibliografia
National Archives, Prague
State District Archive, Hradec Králové
State District Archive, Jičín
State District Archive, Pardubice
State District Archive, Trutnov
State Regional Archive, Zámrsk
Dvořáková J., Státní bezpečnost v letech 1945–1953: (organizační vývoj zpravodajských a státně bezpečnostních složek) (Prague: Úřad dokumentace a vyšetřování zločinů komunismu, 2007).
Dvořáková Z., Z letopisů třetího odboje (Prague: Josef Hříbal, 1992).
Frolík J., “Nástin organizačního vývoje státněbezpečnostních složek SNB v letech 1948–1989”, Sborník archivních prací 1991, vol. 41, no. 2.
Getty J.A., Naumov O.V., The Road to Terror: Stalin and the Self-destruction of the Bolsheviks, 1932–1939 (New Haven: Yale University Press, 1999).
Getty J.A., “Pre-election Fever: The Origins of the 1937 Mass Operations” [in:] The Anatomy of Terror: Political Violence under Stalin, ed. J.R. Harris (Oxford: Oxford University Press, 2013).
Hagenloh P., “ ‘Mass Operations’ under Lenin and Stalin” [in:] The Anatomy of Terror: Political Violence under Stalin, ed. J.R. Harris (Oxford: Oxford University Press, 2013).
Hagenloh P., Stalin’s Police: Public Order and Mass Repression in the USSR, 1926–1941 (Washington: Woodrow Wilson Center Press, 2009).
Jech K., Kolektivizace a vyhánění sedláků z půdy (Prague: Vyšehrad, 2008).
Kaplan K., Kronika komunistického Československa. Klement Gottwald a Rudolf Slánský (Brno: Barrister & Principal, 2009).
Kaplan K., Nebezpečná bezpečnost: Státní bezpečnost 1948–1956 (Brno: Doplněk, 1999).
Kaplan K., Report on the murder of the General Secretary (Columbus: Ohio State University Press, 1990).
Manning R.T., The rise and fall of “the extraordinary measures”, January–June, 1928: Toward a reexamination of the onset of the Stalin revolution (Pittsburgh: Center for Russian and East European Studies, University of Pittsburgh, 2001).
McLoughlin B., “Mass Operations of the NKVD, 1937–8: A Survey” [in:] Stalin’s Terror: High Politics and Mass Repression in the Soviet Union, ed. B. McLoughlin, K. McDermott (Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2003).
Petrov N., Roginskii A., “The ‘Polish Operation’ of the NKVD, 1937–8” [in:] Stalin’s Terror: High Politics and Mass Repression in the Soviet Union, ed. B. McLoughlin, K. McDermott (Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2003).
Shearer D.R., Chaustov V.N., Stalin and the Lubianka: a Documentary History of the Political Police and Security Organs in the Soviet Union, 1922–1953 (New Haven: Yale University Press, 2015).
Shearer D.R., Policing Stalin’s socialism: repression and social order in the Soviet Union, 1924–1953 (New Haven: Yale University Press, 2009).
Shearer D.R., “Social Disorder, Mass Repression and the NKVD during the 1930s.” [in:] Stalin’s Terror: High Politics and Mass Repression in the Soviet Union, ed. B. McLoughlin, K. McDermott (Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2003).
Shearer D.R., “Stalinist Repression, Modernity, and the Social Engineering Argument” [in:] The Anatomy of Terror: Political Violence under Stalin, ed. J.R. Harris (Oxford: Oxford University Press, 2013).
Urban J., “Odpor proti kolektivizaci v Podkrkonoší: JZD, výhrůžky a ozbrojené zastrašování aneb proti politice KSČ jejími vlastními zbraněmi” [in:] Protikomunistický odboj v strednej a východnej Európe, ed. P. Jašek (Bratislava: Ústav pamäti národa, 2012).
Urban J., “Počátky kolektivizace na Královéhradecku ve světle dokumentů centrálních archivů”, Sborník prací východočeských archivů 2009, vol. 13.
Urban J., “Rolnická manifestace: motivace, manipulace, existenční důsledky”, Securitas Imperii 2009, vol. 15.
Urban J., “ ‘V zemědělství je nutno věnovat pozornost všem otázkám’: role bezpečnostních trojek a pětek při prosazování kolektivizace” [in:] Kolektivizace v Československu, ed. J. Rokoský, L. Svoboda (Prague: Institute for the Study of Totalitarian Regimes, 2013).
Urban J., Venkov pod kolektivizační knutou: okolnosti exemplárního “kulackého” procesu (Prague: Vyšehrad, 2010).
Williams K., Deletant, D., Security Intelligence Service in New Democracies: the Czech Republic, Slovakia and Romania (Basingstoke: Palgrave, 2001).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
