Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Komisja Charytatywna Episkopatu Polski w stanie wojennym jako główny pośrednik w przekazywaniu zagranicznej pomocy humanitarnej. Przykład województwa katowickiego
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 40 Nr 2 (2022), strony: 508-525
Data publikacji: 2023-06-23
https://doi.org/10.48261/pis224025
PDF
Abstrakt
Po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce społeczeństwa z 24 krajów świata zaangażowały się w akcję pomocy. Dla zagranicznych ofiarodawców instytucją godną zaufania był Kościół katolicki, który działalność dobroczynną prowadził za pośrednictwem Komisji Charytatywnej Episkopatu Polski. Celem artykułu jest odpowiedź na kilka pytań: w jaki sposób KCEP radziła sobie z dystrybucją darów przeznaczonych dla województwa katowickiego? Jaka była skala zagranicznej pomocy udzielonej mieszkańcom województwa? I wreszcie, jakie były reakcje beneficjentów na uzyskane wsparcie? O wyborze województwa katowickiego zadecydowało jego zaludnienie oraz to, że w Katowicach mieściła się siedziba KCEP. W 1982 r. diecezja katowicka otrzymała do rozdziału wśród potrzebujących blisko 21 tys. ton towarów, rok później – blisko 7 tys. ton. Z powodu braku dokumentacji nie wiadomo, ile darów zostało przekazanych wyłącznie mieszkańcom Zagłębia Dąbrowskiego oraz ziemi gliwickiej. Podstawową komórkę pracy charytatywnej stanowiły tzw. Parafialne Zespoły Charytatywne. Okazją do uzupełnienia informacji o osobach potrzebujących były odwiedziny kolędowe z przełomu lat 1981 i 1982 r. Postawy beneficjentów zagranicznej pomocy były bardzo zróżnicowane – od wdzięczności i zażenowania, po roszczeniowość i niezadowolenie z otrzymywanego wsparcia.
Bibliografia
Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach, Komisja Charytatywna Episkopatu Polski.
Archiwum Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Przyjmowanie i rozdział darów z zagranicy.
Centralne Archiwum Wojskowe, Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego.
„Dziennik Zachodni” 1981.
„Gość Niedzielny” 1980–1983.
„Tygodnik Powszechny” 1982.
„Przekrój” 1982.
„Wiadomości Charytatywne” 1981–1983.
Kościół Robotników. Kronika Kościoła pw. Najświętszej Marii Panny Matki Kościoła w Jastrzębiu-Zdroju 1974–1988. Wydano z okazji jubileuszu 60-lecia kapłaństwa i 40-lecia posługi duszpasterskiej w Jastrzębiu-Zdroju ks. Bernarda Czerneckiego, Jastrzębie-Zdrój 2014.
Kościół w stanie wojennym. Wybór dokumentów z Archiwum Akt Nowych, oprac. T. Krawczak, C. Wilanowski, Warszawa 2008.
Kronika Parafii św. Jerzego w Łabędach (fragmenty), oprac. ks. P. Górecki [w:] Łabędy. Dzieje miejscowości i parafii, red. ks. A. Hanich, S. Rosenbaum, B. Tracz, ks. P. Górecki, Gliwice-Łabędy 2017.
Misja UNRRA w Polsce. Raport zamknięcia (1945–1949), wprowadzenie i red. J.Z. Sawicki, Lublin 2017.
Raina P., Stan wojenny w zapiskach arcybiskupa Dąbrowskiego, Warszawa 2006.
Rodowicz W., Komitet na Piwnej: fakty, dokumenty, wspomnienia, Warszawa 1994.
Rola Polonii w uzyskaniu pomocy przez naród polski od społeczności międzynarodowej w latach 1981–1989, red. M.S. Wolański, Zielona Góra 2010.
Nowak C., „Biskupi Komitet Pomocy w Katowicach (1982–1989)”, praca magisterska napisana pod kierunkiem ks. dr. hab. J. Krętosza, Wydział Teologii KUL, 2000 r.
Cöllen B., Pomoc niemieckiego Caritasu [w:] Pomoc dla Polski. Zostali przemytnikami dla Polaków / Polenhilfe. Als Schmugller für Polen unterwegs, red. B. Cöllen, B. Dudka, K. Ruchniewicz, Dresden–Wrocław 2011.
Frybes M., Społeczne reakcje Zachodu na fenomen „Solidarności” i rola emigracyjnych struktur Związku 1980–1989 [w:] NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 2: Ruch społeczny, red. Ł. Kamiński i G. Waligóra, Warszawa 2010.
Jurkiewicz J., Solidarni z „Solidarnością”. Wsparcie dla „Solidarności” śląsko-dąbrowskiej w latach 1981–1989, Katowice 2017.
Klein S., Golombek E., Parafia św. Walentego w Chechle. Zarys dziejów i współczesność, Chechło 2002.
Kreihs G., Dobro ukryte w archiwach. Akcja dobroczynna Kościoła katolickiego w czasie kryzysu gospodarczego i politycznego w Polsce lat 1980–1990, Katowice 2004.
Laskiewicz B., Działalność Fundacji Pomocy Medycznej dla Polski (Medical Aid for Poland Found) 1981–2009 [w:] Rola Polonii w uzyskaniu pomocy przez naród polski od społeczności międzynarodowej w latach 1981–1989, red. M.S. Wolański, Zielona Góra 2010.
Łatka R., Episkopat Polski wobec stosunków państwo–Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970–1989, Warszawa 2019.
Myszor J., Pomoc uwięzionym i internowanym w diecezji katowickiej w okresie stanu wojennego 1981–1983 [w:] Kościół i społeczeństwo wobec stanu wojennego, red. W.J. Wysocki, Warszawa 2004.
Pick D., Ponad żelazną kurtyną. Kontakty społeczne między PRL i RFN w okresie détente i stanu wojennego, Warszawa 2016.
Pleskot P., Kłopotliwa Panna „S”. Postawy polityczne Zachodu wobec „Solidarności” na tle stosunków z PRL (1980–1989), Warszawa 2013.
Sobańska B., Sobański A., Biskupi Komitet Pomocy Uwięzionym i Internowanym, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 1989, nr 22.
Szarek J., Zachód wobec stanu wojennego [w:] Droga do niepodległości. Solidarność 1980–2005, Warszawa 2005.
Trąba M., Kościół katolicki w Zagłębiu Dąbrowskim 1945–1989. Wspólnota religijna w rzeczywistości regionu miejsko-przemysłowego, Katowice–Kraków 2021.
Wilczok K., Opór społeczny w Chorzowie w ostatniej dekadzie PRL (1980–1989), Katowice 2015.
Wróbel J., Polonia chicagowska w dobie „Solidarności” 1980–1989, Łódź 2012.
Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce 1944–1989, Warszawa 2003.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Katarzyna Wilczok, Zarys działalności zagranicznej pierwszej Solidarności w świetle polskich dokumentów , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 35 Nr 1 (2020)
- Katarzyna Wilczok, Udział NSZZ „Solidarność” w opracowaniu nowego projektu ustawy o związkach zawodowych w latach 1980–1981 , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 31 Nr 1 (2018)
