Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Kościół katolicki w PRL 1980-1981 w dokumentach władz NRD
Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 37 Nr 1 (2021), strony: 435-454
Data publikacji: 2021-06-30
https://doi.org/10.48261/pis213720
PDF
Abstrakt
W okresie strajków sierpniowych 1980 r. i rewolucji Solidarności władze NRD z uwagą i niepokojem przyglądały się postawie polskiego Kościoła katolickiego. Ekipa Ericha Honeckera obawiała się, że kierownictwo osłabionej PZPR będzie skłonne do zbyt daleko idących kompromisów z duchowieństwem. Nie miała jednak skutecznych narzędzi, by temu zaradzić. W dokumentach partyjnych, dyplomatycznych i tajnych służb NRD z lat 1980–1981 polski episkopat jawi się jako wytrawny gracz, wykorzystujący każdą słabość rządzących komunistów; wspierający Solidarność, a zarazem instrumentalnie wykorzystujący ten ruch społeczny, by jak najlepiej zabezpieczyć własne interesy.
Słowa kluczowe
Kościół • PRL • NRD • Solidarność Church • Polish People’s Republic • German Democratic Republic • Solidarity
Bibliografia
„Hart und kompromißlos durchgreifen”. Die SED contra Polen 1980/81: Geheimakten der SED-Führung über die Unterdrückung der polnischen Demokratiebewegung, red. M. Kubina, M. Wilke, współpr. R. Gutsche, Berlin 1995.
Jaruzelski W., Stan Wojenny. Dlaczego…, Warszawa 1992.
Jaskułowski T. i in., Raporty polskie Stasi 1981-1989, t. 1: W przededniu stanu wojennego. Czerwiecgrudzień 1981, Szczecin-Warszawa 2020.
Przed i po 13 grudnia. Państwa bloku wschodniego wobec kryzysu w PRL 1980-1982, wybór i oprac. Ł. Kamiński, t. 1: Sierpień 1980 - marzec 1981, Warszawa 2006, t. 2: Kwiecień 1981 - grudzień 1982, Warszawa 2007.
Raina P., Kościół w Polsce 1981-1984, Londyn 1985.
Raina P., Teczka Stasi księdza prałata Henryka Jankowskiego, Pelplin 2002.
Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), wyd. 2, Kraków 2006.
Gańczak F., Agentura Stasi w PRL w czasach pierwszej „Solidarności”. Wstęp do dyskusji, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2017, nr 2 (30).
Gańczak F., Pierwsza i druga pielgrzymka Jana Pawła II do Polski w dokumentach władz NRD [w:] Papieskie pielgrzymki w PRL, red. W. Polak, J. Kufel, P. Ruchlewski, Gdańsk 2019.
Gańczak F., Polski nie oddamy. Władze NRD wobec wydarzeń w PRL 1980-1981, Warszawa 2017.
Grajewski A., Kościół katolicki w PRL i NRD. Podobieństwa i różnice [w:] Przyjaźń nakazana? Stosunki między NRD i Polską w latach 1949-1990, wyd. 2, red. B. Kerski i in., Wrocław 2009.
Jaskułowski T., Przyjaźń, której nie było. Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego NRD wobec MSW 1974-1990, Warszawa 2014.
Kobus A., Niemiecka Republika Demokratyczna wobec polskiego kryzysu lat 1980-1981. Reakcja ośrodków decyzyjnych, kościołów i struktur dysydenckich, „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2012, t. 13.
Kochanowski J., Czujne, bratnie ucho, „Polityka” 2002, nr 16 (2346).
Kubina M., Wilke M., Współodpowiedzialność w Niemczech lub „kamyczki mozaikowe”. Polska 1980/81, „Wiadomości Historyczne”, I-II 1996, nr 1.
Łatka R., Episkopat Polski wobec stosunków państwo-Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970-1989, Warszawa 2019.
Michalski K., Działalność Komisji Wspólnej przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski 1980- 1989, Warszawa 2012.
Ruszkowski J., Kościół ewangelicki w NRD. Geneza i rozwój aktywności opozycyjnej w latach 1971- 1989, Poznań 1995.
Schäfer B., Grenzüberschreitende Kirchenpolitik. Die Kooperation von Staatsorganen der DDR und der VR Polen von den fünfziger Jahren bis 1989 [w:] W. Borodziej, J. Kochanowski, B. Schäfer, Grenzen der Freundscha.ft Zur Kooperation der Sicherheitsorgane der DDR und der Volksrepublik Polen zwischen 1956 und 1989, Dresden 2000.
Tantzscher M., „Die Feinde des Sozialismus haben alle auf einem Sofa Platz”. Die geheimdienstlichen Beziehungen der DDR zur Volksrepublik Polen, „Deutschland Archiv” 2001, nr 2.
Zechenter A., Kalesony czyli braterska pomoc [w:] W służbie komuny, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2008.
Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Filip Gańczak, Agentura Stasi w PRL w czasach pierwszej „Solidarności”. Wstęp do dyskusji , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 30 Nr 2 (2017)
- Filip Gańczak, Walka o przywództwo w PZPR w roku 1981 w dokumentach aparatu władzy Niemieckiej Republiki Demokratycznej , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 24 Nr 2 (2014)
- Filip Gańczak, Bezdroża stanu wojennego. Rozmowa Jerzego Urbana z dyplomatą wschodnioniemieckim w maju 1982 roku , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 31 Nr 1 (2018)
