Próba międzywojennego soft-power na kierunku litewskim - Wileńskie Biuro Informacyjne („Wilbi”) i jego rola w kształtowaniu stosunków polsko-litewskich

Paweł Libera

doi:10.48261/pis213821

Tom 38 Nr 2 (2021)

ISSN:

1427-7476

Dział: Varia

Próba międzywojennego soft-power na kierunku litewskim - Wileńskie Biuro Informacyjne („Wilbi”) i jego rola w kształtowaniu stosunków polsko-litewskich

Paweł Libera

https://orcid.org/0000-0001-5541-0822

Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej

Pamięć i Sprawiedliwość, Tom 38 Nr 2 (2021), strony: 393-417

Data publikacji: 2021-12-30

https://doi.org/10.48261/pis213821

PDF

Abstrakt

Wileńskie Biuro Informacyjne („Wilbi”) powstało w 1923 r. jako organizacja społeczna, chociaż w rzeczywistości było podporządkowane MSZ i wywiadowi wojskowemu (Oddział II Sztabu Głównego) i realizowało ich wytyczne w zakresie polityki Polski wobec Litwy. Początkowo rola „Wilbi” ograniczała się do przygotowywania obszernego i szczegółowego przeglądu prasowego na temat Litwy („Biuletyn Kowieński »Wilbi«”). W 1931 r. obowiązki Biura zostały poszerzone o przygotowywanie przeglądu prasowego na temat innych krajów bałtyckich i organizację audycji propagandowej „Chwilki litewskiej” nadawanej przez Radio Polskie w Wilnie. Audycja ta miała być odpowiedzią na audycje radiowe nadawane z Kowna przez Związek Wyzwolenia Wilna. „Wilbi” było bezpośrednio nadzorowane przez Mariana Świechowskiego i Władysława Wielhorskiego, którzy byli mężami zaufania Oddziału II i MSZ. Linia polityczna audycji była kontrolowana i ustalana wspólnie przez MSZ i Ekspozyturę 2 Oddziału II Sztabu Głównego w porozumieniu z MSW i Urzędem Wojewódzkim Wileńskim. Rola tego ostatniego podmiotu znacznie wzrosła po zmianie polityki Polski wobec mniejszości litewskiej w Polsce w 1936. Ostatecznie na skutek niewłaściwego zarządzania przez kierownika Janusza Ostrowskiego w 1936 r. Biuro zostało przekształcone w referat litewski, włączone do Instytutu Naukowo-Badawczego Europy Wschodniej w Wilnie i wydawało „Biuletyn Kowieński »Wilbi«” do początku 1938 r. „Chwilka litewska” została podporządkowana wojewodzie wileńskiemu, Ludwikowi Bociańskiemu, a następnie zlikwidowana na początku 1938 r.

Słowa kluczowe

stosunki polsko-litewskie • propaganda • Oddział II Sztabu Głównego • Władysław Wielhorski • Marian Świechowski Polish-Lithuanian relations • propaganda • Division II of the General Staff • Władysław Wielhorski • Marian Świechowski

Bibliografia

Buchowski K., Litwomani i polonizatorzy. Mity, wzajemne postrzeganie i stereotypy w stosunkach polsko-litewskich w pierwszej połowie XX wieku, Białystok 2006.

Buchowski K., Polacy w niepodległym państwie litewskim 1918-1940, Białystok 1999.

Buchowski K., Związek Wyzwolenia Wilna [w:] Szkice polsko-litewskie, czyli o niełatwym sąsiedztwie w pierwszej połowie XX wieku, Białystok 2005.

Cenckiewicz S., Tadeusz Katelbach (1897-1977). Biograafi polityczna, Warszawa 2005.

Gajownik T., Tajny front niewypowiedzianej wojny: działalność polskiego wywiadu wojskowego na Litwie w latach 1921-1939, Warszawa 2010.

Górski T., Błogosławiony Jerzy Matulewicz, Warszawa 2005.

Kairiūkštytė N., Vilniaus vadavimo sąjunga 26.04.1925 - 25.11.1938, Vilnius 2001.

Kornat M., Świechowski Marian [w:] Polski słownik biogracfizny, t. 51, Kraków 2016.

Libera P., Józef Piłsudski wobec Litwy [w:] Bez emocji. Polsko-litewski dialog o Józefie Piłsudskim, red. Jastrzębska-Golonkowa D., Nikžentaitis A., Suleja W., Wolsza T., Warszawa 2020, s. 170-185.

Libera P., Polityka Józefa Becka wobec Litwy (1930-1939) [w:] Płk Józef Beck (1894-1944). Żołnierz, dyplomata, polityk, red. S. Nowinowski, Łódź-Warszawa 2017.

Libera P., Zarys historii ruchu prometejskiego [w:] II Rzeczpospolita wobec ruchu prometejskiego, oprac. P. Libera, Warszawa 2013.

Łossowski P., Polityczni emigranci litewscy w Polsce w latach 1927-1930, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 1997, t. 32.

Łossowski P., Stosunki polsko-litewskie 1921-1939, Warszawa-Łowicz 1997.

Łossowski P., Ultimatum polskie do Litwy 17 marca 1938 roku, Warszawa 2010.

Maciulis D., D. Staliunas, Lithuanian nationalism and the Vilnius question 1883-1940, Marburg 2015.

Makowski B., Litwini w Polsce, Warszawa 1986.

Notkowski A., Prasa w systemie propagandy rządowej w Polsce (1926-1939). Studium techniki władzy, Warszawa-Łódź 1987.

Ponarski Z., Draugas: szkice do portretu Franciszka Ancewicza, Lublin 2004 Rudziński E., Informacyjne agencje prasowe w Polsce 1926-1936, Warszawa 1970.

Sierpowski S., Propolska inicjatywa lewicowej emigracji litewskiej w 1927 r. [w:] Historia i polityka: studia i rozprawy dedykowane profesorowi Adamowi Koseskiemu w 65. rocznicę urodzin, red. A. Bartnicki, J.R. Szaflik, Pułtusk 2004, s. 63-73.

Szostakowska M., Konsulaty polskie w Prusach Wschodnich 1920-1939, Olsztyn 1990.

Werschler I., Z dziejów obozu belwederskiego. Tadeusz Hołówko − życie i działalność, Warszawa 1984.

Licencja

Prawa autorskie (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0

Inne teksty tego samego autora

Paweł Libera, Prometeizm po prometeizmie. Zarys historii ruchu prometejskiego po 1939 roku , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 39 Nr 1 (2022)
Paweł Libera, Jan Szumski, Między ekspozyturą białego wywiadu a instytucją naukową – ośrodki badające problematykę polską w Związku Sowieckim w latach 1921–1938 , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 42 Nr 2 (2023)
Paweł Libera, Od Redakcji , Pamięć i Sprawiedliwość: Tom 39 Nr 1 (2022)

Jak cytować

Libera, P. (2021). Próba międzywojennego soft-power na kierunku litewskim - Wileńskie Biuro Informacyjne („Wilbi”) i jego rola w kształtowaniu stosunków polsko-litewskich. Pamięć I Sprawiedliwość, 38(2), 393–417. https://doi.org/10.48261/pis213821

Statystyki

Liczba pobrań PDF

Download data is not yet available.

Udostępnij

Tom 38 Nr 2 (2021)

ISSN:

1427-7476

Data publikacji:
2021-12-30

Dział: Varia