Język Polski
English
Dywersant (ideologiczny) w rodzinie. Rodzeństwo pisarza i dziennikarza RWE Tadeusza Nowakowskiego (1917–1996) w dokumentach organów bezpieczeństwa PRL
Piotr Rybarczyk
https://orcid.org/0000-0002-8208-7298
Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej w Bydgoszczy
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, No. 14 (2021), pages: 77-110
Publication date: 2023-04-04
https://doi.org/10.48261/PAIPN211405
PDF (Język Polski)
Abstract
This article discusses the actions taken by the PRL security apparatus for more than three decades in regards to the siblings of RFE journalist and émigré writer Tadeusz Nowakowski (1917–1996). The aim of this case study is to present both the perception of the Nowakowski siblings by the "bezpieka" [security service] and the methods and means of operational work employed by them, as well as the impact of those on the everyday life of the family members of one of the leading ‘ideological subversives’. The sources cited allow to some extent the capture of a fragmentary picture of the journalistic environment in the ‘little stabilisation’ years, and within that, an investigation into the motivations of those who informed on the Nowakowskis (especially on Jerzy Nowakowski), as
well as the latter’s views on the PRL ‘reality’ surrounding them. The source analysis carried out may contribute to further research into the many questions concerning the mechanisms and reasons for the use of specific operational practices by the UB and SB, as well as the strategies used by the PRL security apparatus against family members of persons considered to be enemies of the
communist system.
References
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Bydgoszczy 00118/7; 00143/13; 034/131; 035/71; 035/106; 035/109; 069/495, t. 1–2; 069/1342; 077/504, t. 3; 084/394; 0129/1; 803/1
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie 00168/258, t. 1–7; 00170/605, t. 1; 01746/4; 0204/437; 0208/1622; 0248/16; 728/21215
Plany pracy Departamentu IV MSW na lata 1972–1979, wstęp P. Tomasik, wybór i oprac. M. Biełaszko, A.K. Piekarska, P.Tomasik, C.Wilanowski, Warszawa 2007
K[ot] Zb[igniew], 12 lat NRD, „Słowo Powszechne”, 7–8 X 1961
Lisiecka A., Azyl polityczny, „Rzeczywistość” 1987, nr 27–40, 42–43, 45–52 i 1988, nr 1–4
Lisiecka A., Pamiętnika rozdział włoski, „Wiatraki” 1965, nr 18
List otwarty do Jego Eminencji Stefana Kardynała Wyszyńskiego, Prymasa Polski, „Życie i Myśl” 1964, nr 7–8
Nowakowski T., Horyzont, „Ogniwa. Jednodniówka”, grudzień 1946 r. – styczeń 1947 r.
Podstawowy warunek, „Trybuna Ludu”, 28 IX 1964
Podstawowy warunek, „Słowo Powszechne”, 29 IX 1964
Nowakowski J., Nie tylko o Złotych Piaskach. Notatki z podróży do Bułgarii, Warszawa 1969
Nowakowski J., Szczęśliwe lata, gorzki czas, czyli urodzony w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1996
Skrzypkowski Z., Wspomnienie o dziale krajowym [w:] 40 lat ze „Słowem”, red. J. Wójcik, Warszawa 1987
Stefanowicz J., Powszechne, czyli również międzynarodowe [w:] 40 lat ze „Słowem”, red. J. Wójcik, Warszawa 1987
Nowakowski T., Boeing Świętego Piotra, Londyn 1986
Nowakowski T., Die Radziwills. Die Geschichte einer grossen europäischen Familie, München 1966
Nowakowski T., Kwiaty dla Pielgrzyma, Londyn 1987
Nowakowski T., Na skrzydłach nadziei, Londyn 1984
Nowakowski T., Reporter papieża, Londyn 1980
Nowakowski T., Volo Papale, Londyn 1982
Nowakowski T., W bagażniku Jego Świątobliwości, Londyn 1981
Bronisławski J., Wyobcowani, Warszawa 1972
Cenckiewicz S., Udział aparatu bezpieczeństwa PRL w drugiej kampanii reemigracyjnej (1955–1957) [w:] Aparat bezpieczeństwa wobec emigracji politycznej i Polonii, red. R.Terlecki, Warszawa 2005
Dudek A., Pytel G., Bolesław Piasecki. Próba biografii politycznej, Londyn 1990
Kutta J., Nowicki Bronisław Zygfryd [w:] Bydgoski słownik biograficzny, t. 3, red. J. Kutta, Bydgoszcz 1996
Kutta J., Tadeusz Nowakowski [w:] Bydgoski słownik biograficzny, t. 5, red. J. Kutta, Bydgoszcz 1998
Machcewicz P., „Monachijska menażeria”. Walka z Radiem Wolna Europa 1950–1989, Warszawa 2007
Nowak-Jeziorański J., Wojna w eterze, Kraków 2000
Osiński K., Pogmatwane losy redaktora Kazimierza Małychy [w:] Nie tylko niezłomni i kolaboranci. Postawy dziennikarzy w kraju i na emigracji 1945–1989, red. T.Wolsza, P.Wójtowicz, Warszawa 2014
Siedlecka J., Biografie odtajnione. Z archiwów literackich bezpieki, Poznań 2015
Szadkowska E., Proza fabularna Tadeusza Nowakowskiego, Toruń 2012
Tatarowski K., O Tadeuszu Nowakowskim i jego twórczości radiowej [w:] Tadeusz Nowakowski
Bydgoszczanin, dziennikarz, emigrant, red. M. Czachorowska, M. Guzek, Bydgoszcz 2019
Wejs-Milewska V., Radio Wolna Europa na emigracyjnych szlakach pisarzy, Kraków 2007
Most read articles by the same author(s)
- Piotr Rybarczyk , Zimna wojna na polskiej prowincji. Zwalczanie działalności szpiegowskiej NATO w województwie bydgoskim w latach sześćdziesiątych w świetle dokumentacji kontrwywiadu cywilnego PRL , Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej: No. 10 (2017)
- Piotr Rybarczyk, „Strajk głodowy” studentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w dniach 8–9 listopada 1957 r. w świetle dokumentacji SB , Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej: No. 8 (2015)
- Piotr Rybarczyk, Uwięzienie ostatniego Kronenberga. Nieznane kronenbergia na w zasobie Delegatury IPN w Bydgoszczy , Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej: No. 6 (2013)
