Język Polski
English
„Szlakiem Południa” – rejs inauguracyjny transatlantyku MS Batory w zapiskach Heleny Deskur z 1936 r.
Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, Nr 16 (2023), strony: 267–300
Data publikacji: 2023-12-29
https://doi.org/10.48261/PAIPN231614
PDF
Abstrakt
Polska marynarka handlowa posiadała w swojej historii dziewięć transatlantyckich statków pasażerskich. Najdłużej spośród nich służył MS Batory, oddany do eksploatacji w 1936 r. Do wybuchu II wojny światowej Batory pływał na trasie z Gdyni do Nowego Jorku. Po agresji Niemiec na Polskę został wyczarterowany przez rząd brytyjski. Przebudowany, służył jako transportowiec wojskowy i statek desantowy. Był wykorzystywany w operacjach morskich, stając się niejednokrotnie celem bezpośrednich ataków nieprzyjaciela. W 1946 r. zwrócono go Polsce. Przez kilka lat ponownie obsługiwał linię nowojorską, następnie pływał do Indii i Kanady. W 1969 r. został wycofany ze służby i dwa lata później sprzedany na złom.
Batory cieszył się dużym zainteresowaniem publicznym. Był bohaterem licznych artykułów i reportaży, pojawiał się także we wspomnieniach członków załogi i pasażerów. Zalicza się do nich m.in. relacja Heleny Deskur, która uczestniczyła w pierwszym rejsie po wprowadzeniu transatlantyku do eksploatacji. MS Batory odbył wówczas rejs wycieczkowy na trasie z Triestu do Gdyni.
Słowa kluczowe
MS Batory • transatlantyk • Triest • Dubrownik • Barcelona • Gibraltar • Casablanca • Fez MS Batory • transatlantic • Trieste • Dubrovnik • Barcelona • Gibraltar • Casablanca • Fez
Bibliografia
Aksamit B., Batory. Gwiazdy, skandale i miłość na transatlantyku, Warszawa 2015.
Aksamit B., Stalinowcy na „Batorym”, „Gazeta Wyborcza”, 15 VI 2015 (dodatek „Ale Historia”).
Archiwum Akt Nowych w Warszawie: Konsulat Honorowy RP w Casablance: sygn. 70.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie: 4003/1; 4003/35.
Bell I., Moja podróż. Szlakiem południa, Warszawa 1937.
Białas T., Liga Morska i Kolonialna 1930–1939, Gdańsk 1983.
Borchardt K.O., Szaman morski, Gdynia 1998.
Bujkiewicz Z., Aspiracje kolonialne w polityce zagranicznej Polski, Zielona Góra 1998.
Czasznicka Z., M.S. „Batory”, „Plastyka” 1936, nr 4.
Data A., Małkowski K., Baza wychodźstwa polskiego, „Rocznik Gdyński” 1992/1993, nr 11.
Fiedler A., Wiek męski – zwycięski, Pelplin 2016.
Kortylewski J., Pierwsze w historii polskie transatlantyki s/s „Polonia”, „Pułaski” i „Kościuszko”, „Rocznik Gdyński” 1997, nr 12.
Kossak W., Wspomnienia, Warszawa 1973.
Koszela W., Architektura okrętu. Transatlantyk m/s Batory, Oświęcim 2019.
Ostromęcki M., Rys biograficzny – Fil[ister] Mirosław Ostromęcki, „Biuletyn Arkoński” 2001, nr 37, http://arkonia.pl/Czytelnia/Biuletyn_Arkonski/Nr_37#5 (dostęp 19 IX 2022 r.).
Ostromęcki A., Życie matki, „Biuletyn Arkoński” 2002, nr 40, http://arkonia.pl/Czytelnia/Biuletyn_Arkonski/Nr_40 (dostęp 19 IX 2022 r.).
Pertek J., Królewski statek „Batory”, Gdańsk 1975.
Puchalski P., Polityka kolonialna międzywojennej Polski w świetle źródeł krajowych i zagranicznych: nowe spojrzenie (1918–1945), „Res Gestae” 2018, t. 7.
Rogowski G., Pod polską banderą przez Atlantyk. M/s Piłsudski i m/s Batory, Warszawa 2015.
Twardowski M., Polska wizytówka Batory, „Morza, Statki i Okręty” 1999, nr 2.
Wańkowicz M., M/S „Batory”, „Morze” 1936, nr 6.
Żeromska M., Wspomnienia, Warszawa 1996.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl
Inne teksty tego samego autora
- Szymon Czwarno, Archiwalia proweniencji prywatnej w zasobie Archiwum IPN. Zarys problematyki , Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej: Nr 12 (2019)
- Szymon Czwarno, Wojciech Kujawa, Archiwum rodzinne Ewy i Jerzego Stolarskich przekazane do Instytutu Pamięci Narodowej w ramach Archiwum Pełnego Pamięci , Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej: Nr 11 (2018)
