Język Polski
English
Русский
Italiano
Français (France)
Deutsch
Українська
Čeština
Wyobrażenia początku, rozwoju i upadku komunizmu w polskiej dystopii z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych
Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja, Nr 13 (2024), strony: 268-290
Data publikacji: 2024-12-23
https://doi.org/10.48261/2299.890X.13.2024.09
PDF
Abstrakt
Przedmiotem rozważań jest analiza literatury jako narzędzia do badania wyobrażeń o rzeczywistości Polski lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych na przykładzie nurtu określanego mianem political fiction lub social fiction (soc-fiction). Jednym z kodów interpretacyjnych tej literatury jest jej aluzyjność wobec ówczesnej rzeczywistości. Oprócz opisu mechanizmów funkcjonowania systemu na poziomie politycznym, społecznym i gospodarczym znaleźć można także refleksje dotyczące jego podatności na reformy, obalenie czy też konsekwencje jego wpływu na tożsamość jednostki.
Słowa kluczowe
fantastyka socjologiczna • metafora • aluzja • komunizm sociological fantasy • metaphor • allusion • communism
Bibliografia
Będkowski L., Ponure raje Janusza A. Zajdla. Wizje społeczeństw totalitarnych, czyli o prozie fantastycznonaukowej Janusza A. Zajdla, Gdańsk 2000.
Bourdieu P., Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, Kraków 2001.
Czarnocka M., Mazurek M., Metafory w nauce, „Zagadnienia Naukoznawstwa” 2012, nr 1.
Dobrzyńska T., Metafora w dyskursie politycznym, „Stylistyka” 2009, nr 18.
Eco U., Sześć przechadzek po lesie fikcji, Kraków 1996.
Geremek B., Fabuła, konwencja i źródło [w:] Dzieło literackie jako źródło historyczne, Warszawa 1978.
Gołębiowska M., Koncepcje metafory i metaforyzacji a pojęcie – komentarz do stanu badań, „Idea. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych” (Białystok) 2017, t. 29, nr 2.
Górski K., Aluzja literacka (istota zjawiska i jego typologia) [w:] Problemy teorii litera- tury, wybór H. Markiewicz, Wrocław 1987.
Historyk wobec źródeł. Historiografia klasyczna i nowe propozycje metodologiczne, red. J. Kolbuszewska, R. Stobiecki, Łódź 2010.
Kaniewska B., Doświadczenie historyczne w zapisie literackim, „Kultura Współczesna. Teoria, interpretacje, praktyka” 2007.
Klementowski R., Modelowe boksowanie ze światem. Polska literatura fantastyczna na przełomie lat 70. i 80., Toruń 2003.
Kosiński K., Tekst literacki jako źródło historyczne na przykładzie opowiadania Marka Nowakowskiego „Benek Kwiaciarz”, „Polska 1944/45–1989. Studia i materiały” 2011, nr 10.
Kożuchowski A., „Zmyślenia i prawda”, czyli dzieło literackie jako źródło historyczne, „Pamiętnik Literacki. Czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej” 2005, nr 1.
Lem S., Filozofia przypadku. Literatura w świetle empirii, Kraków 1968.
Leś M.M., Fantastyka socjologiczna. Poetyka i myślenie utopijne, Białystok 2008.
Mazurkiewicz A., Między fantastyką i aluzją: social fiction jako kryptopolityczny nurt polskiej literatury lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2011, t. 14, nr 2.
Miklaszewska J., Antyutopia w literaturze Młodej Polski, Wrocław 1988.
Niewiadowski A., Smuszkiewicz A., Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej, Poznań 1990.
Oramus M., Wyposażenie osobiste, Warszawa 1987.
Parowski M., Kilkunastu Hamletów [w:] M. Parowski, Czas fantastyki, Szczecin 1990.
Polak A., Grając przeszłością i przyszłością. Rosyjska fantastyka alternatywna i socjologiczna, Katowice 2015.
Stoff A., Dialog interpretacyjny na temat „Powrotu z gwiazd”, „Postscriptum” 2006, nr 1.
Stoff A., „Rok 1984” – „Nowy wspaniały świat”. Pułapki czytelnicze (i nie tylko) [w:] 1984. Literatura i kultura schyłkowego PRL-u, red. K. Budrowska, W. Gardecki, E. Jurkowa, Warszawa 2015.
Szczerbakiewicz R., Metonimie PRL-u w fantastyce lat 80. Przypadek „Paradyzji” (1984) Janusza A. Zajdla [w:] 1984. Literatura i kultura schyłkowego PRL-u, red. K. Budrowska, W. Gardecki, E. Jurkowa, Warszawa 2015.
Wróbel A., Totalitaryzm a funkcjonalistyczna utopia. Wątki systemowe w twórczości Janusza A. Zajdla, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2018, t. 40, nr 4.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
