Język Polski
English
Русский
Italiano
Français (France)
Deutsch
Українська
Čeština
Droga do traktatu o podstawach normalizacji stosunków między PRL a RFN. Relacje polsko-zachodnioniemieckie w 1970 r. na łamach „Trybuny Ludu” i „Życia Warszawy”
Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja, Nr 13 (2024), strony: 134-191
Data publikacji: 2024-12-23
https://doi.org/10.48261/2299.890X.13.2024.06
PDF
Abstrakt
Rok 1970 uchodzi za jedną z najważniejszych cezur w historii relacji polsko-niemieckich. Jego centralnym wydarzeniem było podpisanie układu między PRL a RFN o podstawach normalizacji ich wzajemnych stosunków.
Celem artykułu było odtworzenie prasowego dyskursu na temat relacji polsko-zachodnioniemieckich. W pracy zastosowano jakościową analizę treści oraz krytyczną analizę dyskursu (KAD). Przyjęta metodologia pozwoliła odpowiedzieć na pytania, jak prasa oceniała możliwości spełnienia polskich postulatów w związku z dojściem do władzy koalicji SPD-FPD, jak prezentowała kluczowe zagadnienia relacji polsko-zachodnioniemieckich – jakie kwestie były eksponowane, a jakie pomijane – i czy rola prasy w badanym okresie wybiegała poza publicystyczną relację wydarzeń. Materiał badawczy stanowiły publikacje „Trybuny Ludu” i „Życia Warszawy” oraz dostępne źródła dokumentujące przygotowanie i przebieg negocjacji nad traktatem normalizacyjnym.
Badanie wykazało, że zaprezentowany dyskurs był zgodny z założeniami ówczesnej polityki zagranicznej. Polski czytelnik został zapoznany ze stanowiskiem kierownictwa PZPR i polską wykładnią traktatu normalizacyjnego. Podpisanie traktatu było prezentowane jako sukces i stanowiło działanie legitymizujące rządy komunistów w Polsce. Prowadzone akcje prasowe miały za zadanie wspierać negocjacje oraz wzmacniać argumentację stosowaną podczas poufnych rozmów i można przypuszczać, że były skierowane również do odbiorców w RFN.
Na łamach dzienników pojawiają się jednostronne interpretacje, próby „faworyzowania” partii koalicyjnych, w szczególności SPD, czy wywoływania określonych skojarzeń. Pewne treści zostały przemilczane. Wywarło to negatywny wpływ na widoczną w tamtym okresie chęć zaprezentowania zróżnicowanej sprawozdawczości na temat polskiej polityki zagranicznej na odcinku niemieckim.
Słowa kluczowe
publicystyka PRL • rola prasy • traktat normalizacyjny • uznanie zachodniej granicy Polski • krytyczna analiza dyskursu (KAD) • KAD Polish People’s Republic • PRL • Polish People’s Republic journalism • role of the press • normalization treaty • recognition of Poland’s western border • critical discourse analysis (CDA) • CDA
Bibliografia
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Warszawa, Dep. IV NRF, z. 28/76, Komplet materiałów. Przebieg rozmów i rokowań PRL–NRF; Dep. IV NRF, z. 28/76, w. 6.
Bundesarchiv, Ministerium für Staatssicherheit (MfS), Berlin, MfS, HV A 154, Bl. 94–96; NL 4182/1247, Bericht über die Reise einer deutschen Delegation in das volks-demokratische Polen, an Gen. Walter Ulbricht von Abt. Wirtschaftspolitik, 18 I 1949.
Politisches Archiv des Auswärtigen Amtes, Berlin, B 130 4457 (Referat II A 5), Besuche und Reisen prominenter deutscher Persönlichkeiten nach Polen 1969; B 150, 200; B 42, Band 248 (Referat II A 5), Deutsche Pressestimmen über Polen 1969–1970; B 42, Band 254 (Referat II A 5) Reisen polnischer Regierungs- und Parlamentsdelegationen in die Bundesrepublik Deutschland 1969; B 42, Band 255 (Referat II A 5) Besuche und Reisen sonstiger deutscher Staatsangehöriger in das fremde Land 1969–1971.
Akten zur Auswärtigen Politik der Bundesrepublik Deutschland 1969, oprac. H.P. Schwarz et al., München 2000.
Akten zur Auswärtigen Politik der Bundesrepublik Deutschland 1970, oprac. H.P. Schwarz et al., München 2001.
Osmańczyk E., Niemcy 1945–1950. Daty, fakty, liczby, komentarze, Warszawa 1951.
Polityka i dyplomacja polska wobec Niemiec, t. 1: 1945–1970, wstęp, wybór i oprac. dokumentów M. Tomala, Warszawa 2005.
Protokollen zum Parteitag. Parteitag der Sozialdemokratischen Partei Deutschlands vom 11. bis 14. Mai in Saarbrücken. Protokoll der Verhandlungen. Angenommene und überwiesene Anträge, Hannover–Bonn 1970.
Protokollen zum Deutschen Bundestag, https://www.bundestag.de/protokolle.
„Życie Warszawy” 1969, 1970.
„Trybuna Ludu” 1969, 1970.
„Stuttgarter Zeitung”, 3 XII 1970.
Układ między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec o podstawach normalizacji ich wzajemnych stosunków, podpisany w Warszawie dnia 7 grudnia 1970 r., DzU 1972, nr 24, poz. 168.
Berlińska D., Mniejszość niemiecka w Polsce [w:] Polacy i Niemcy na drodze do partnerskiego sąsiedztwa. Próba bilansu dziesięciolecia 1989–1998, red. D. Bingen, K. Malinowski, Poznań 2000.
Dijk T.A. van, Elite Discourse and Racism, London 1993.
Handbuch zur deutschen Einheit. 1949–1989–1999, red. W. Weidenfeld, K.R. Korte, Bonn 1999.
Howarth D., Dyskurs, Warszawa 2005.
Jarząbek W., Kontynuacja czy zmiana? Propaganda PRL wobec Niemców w latach 1969–1975 na przykładzie prasy [w:] Władze komunistyczne wobec ludności niemieckiej w Polsce w latach 1945–1989, Warszawa 2016.
Jarząbek W., Polska Rzeczpospolita Ludowa wobec polityki wschodniej Republiki Federalnej Niemiec w latach 1966–1976. Wymiar dwustronny i międzynarodowy, Warszawa 2011.
Krzoska M., Zajas P., Ciągłość i przełom. Stosunki polsko-niemieckie po II wojnie światowej, Wrocław 2024.
Madajczyk P., Niemcy polscy 1944–1989, Warszawa 2001.
Matelski D., Mniejszość niemiecka w Polsce 1945–2015 [w:] Niemcy, red. L.M. Nijakowski, Warszawa 2016.
Miziniak W., Polityka informacyjna [w:] Polacy wobec Niemców. Z dziejów kultury politycznej Polski 1945–1989, red. A. Wolff-Powęska, Poznań 1993.
Ociepka B., Deportacje, wysiedlenia, przesiedlenia – powojenne migracje z Polski i do Polski. Polacy i Niemcy po II wojnie światowej. Materiały pomocnicze do nauki historii i wiedzy o społeczeństwie, red. B. Koszel, Poznań 2001.
Patecka-Frauenfelder A., Tematyka niemiecka na łamach polskich tytułów prasowych Października, „Komunizm: System – Ludzie – Dokumentacja” 2023, nr 12.
Patecka-Frauenfelder A., Wizerunek polityka w warunkach kryzysu. Willy Brandt w polskiej publicystyce doby PRL [w:] Koszty współczesnych kryzysów, red. A. Kisztelińska-Węgrzyńska, Łódź 2021.
Polska–Niemcy 1945–2007. Od konfrontacji do współpracy i partnerstwa w Europie. Studia i materiały, red. W.M. Góralski, Warszawa 2007.
Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, red. M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski, Warszawa 2019.
BVerfG, Beschluss vom 07.07.1975 – 1 BvR 274/72, www.openjur.de (dostęp 5 XI 2024 r.) Egon Bahr 100, www.fes.de (dostęp 25 VII 2024 r.)
Gustav Heinemann, Friedrich Ebert Stiftung Erinnerungsorte der Sozialdemokratie, https://erinnerungsorte.fes.de/gustav-heinemann/ (dostęp 2 VIII 2024 r.).
Kühlem K., Regierungserklärung Konrad Adenauers: Geburtsstunde der Hallstein-Doktrin, Konrad-Adenauer-Stiftung – Geschichte der CDU – Regierungserklärung Konrad Adenauers: Geburtsstunde der Hallstein-Doktrin, www.kas.de (dostęp 2 IX 2023 r.).
Malinowski K., 14 listopada 1990 r.: polsko-niemiecki traktat graniczny, „Polska – Niemcy – Historia” 2020 nr 11; https://www.iz.poznan.pl/ (dostęp 25 VII 2024 r.).
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 2 czerwca 1969 r. o wynikach wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych dnia 1 czerwca 1969 r., www.prawo.pl (dostęp 25 VII 2024 r.).
Rainer Barzel, Konrad Adenauer Stiftung, Geschichte der CDU, https://www.kas. de/de/web/geschichte-der-cdu/personen/biogramm-detail/-/content/rainer-barzel-v1 (dostęp 25 VII 2024 r.).
Verfassung der Deutschen Demokratischen Republik vom 9. April 1968, https://www.verfassungen.de (dostęp 1 VIII 2024 r.).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl
Inne teksty tego samego autora
- Anna Patecka-Frauenfelder, Tematyka niemiecka na łamach polskich tytułów prasowych Października , Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja: Nr 12 (2023)
