Język Polski
English
Русский
Italiano
Français (France)
Deutsch
Українська
Čeština
Partia w gminie. Funkcjonowanie wiejskich organizacji PZPR w latach 1948–1956 na przykładzie Białostocczyzny
Marcin Markiewicz
https://orcid.org/0000-0003-1643-7082
Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku
Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja, Nr 11 (2022), strony: 326-360
Data publikacji: 2023-06-26
https://doi.org/10.48261/2299.890X.11.2022.11
PDF
Abstrakt
Artykuł opisuje funkcjonowanie wiejskich organizacji partyjnych na Białostocczyźnie w okresie stalinowskim. Poczynione ustalenia są w wielu miejscach zbieżne z dotychczasowymi skromnymi badaniami na temat pracy wiejskich ogniw partii w kilku innych województwach. Wynika z nich, że wiejskie organizacje PZPR były organizmami niesamodzielnymi. Wszystkie decyzje podejmowane na najniższym poziomie drabiny partyjnej mogły być natychmiast anulowane lub dowolnie zmieniane przez władze zwierzchnie. Podstawowe organizacje i gminne komitety partyjne w większości jedynie pozorowały swoją pracę. Powszechne było lekceważenie rozmaitych obowiązków partyjnych i fałszowanie sprawozdawczości w celu uniknięcia odpowiedzialności za bierność i nikłe osiągnięcia organizacyjne. Na porządku dziennym były rozmaite zachowania patologiczne z pijaństwem na czele. Odwilż polityczna w 1956 r. pogłębiła kryzys wiejskich struktur PZPR, ponieważ większość ogniw partyjnych zaprzestała jakiejkolwiek działalności lub się rozwiązała. Zarówno w latach 1948–1956, jak i później, funkcjonowanie wiejskich organizacji partyjnych polegało głównie na bezkrytycznym przyjmowaniu i realizacji decyzji podejmowanych na wyższych szczeblach partyjnej hierarchii.
Słowa kluczowe
PZPR • aparat partyjny • wieś • gmina • stalinizm the Polish United Workers’ Party (the PZPR) • PZPR • party apparatus • village • municipality • Stalinism
Bibliografia
Aparat bezpieczeństwa w Polsce w latach 1950–1952. Taktyka, strategia, metody, oprac. A. Dudek, A. Paczkowski, Warszawa 2000.
Deklaracja ideowa PZPR. Statut PZPR, Warszawa 1949.
Materiały z II Białostockiej Konferencji PPR odbytej 14 i 16 IV 1946 r., Białystok 1946.
Na fali października 1956 r. Białostocczyzna w świetle dokumentów archiwalnych, wstęp i oprac. M. Kietliński, A. Pasko, Białystok 2006.
Uchwały Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej od II do III Zjazdu, Warszawa 1959.
Adamski W., Grupy interesów w społeczności wiejskiej, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967.
Adamus A.M., Problemy wsi w Polsce w latach 1956–1980 w świetle listów do władz centralnych, Warszawa 2017.
Barwijuk A., Majecki H., Zarys gospodarczy powiatu łomżyńskiego, Lublin 1967.
Biernacka M., Wsie drobnoszlacheckie na Mazowszu i Podlasiu. Tradycje historyczne a współczesne przemiany, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966.
Danilecki T., Społeczeństwo Polski północno-wschodniej wobec przełomu 1956 r., „Biuletyn Historii Pogranicza” 2006, nr 7.
Drabik S., Krakowska organizacja PZPR 1948–1990. Struktury – członkowie – działalność, Kraków 2021.
Dudek A., Komitet Wojewódzki PZPR jako lokalne centrum władzy – na przykładzie Krakowa [w:] Centrum władzy w Polsce 1948–1970, red. A. Paczkowski, Warszawa 2003.
Dymek B., PZPR 1948–1954, Warszawa 1989.
Dziabała S., Struktura i zasady organizacyjne PZPR [w:] PZPR 1948–1978, red. A. Dobieszewski, J.W. Gołębiowski, Warszawa 1978.
Głowacki A., Sowieci wobec Polaków na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1939–1941, Łódź 1997.
Gnatowska H., PPR w województwie białostockim 1944–1948. Rozwój i działalność, Warszawa 1979.
Jarosz D., „Fakty, które podajecie są niedopuszczalne”. Supliki chłopskie z czasów kolektywizacji (1949–1955), „Regiony” 1992, nr 1.
Jarosz D., Polityka władz komunistycznych w Polsce w latach 1948–1956 a chłopi, Warszawa 1998.
Korejwo M.T., Próba systematyzacji podstawowych ogniw PZPR na podstawie olsztyńskiej wojewódzkiej organizacji partyjnej, „Komunizm. System – Ludzie – Dokumentacja” 2012, nr 1.
Korejwo M.T., PZPR na Warmii i Mazurach 1948–1990. Struktury, organizacja, ludzie, Białystok–Olsztyn–Warszawa 2021.
Libionka D., Funkcjonowanie na co dzień stalinowskiego aparatu partyjnego na Lubelszczyźnie, „Polska 1944/45–1989. Studia i materiały” 2001, nr 5.
Markiewicz M., Kolektywizacja wsi w województwie białostockim 1948–1956, Białystok 2010.
Markiewicz M., Odwilż na prowincji. Białostocczyzna 1956–1960, Białystok–Warszawa 2019.
Miernik G., „My” i „Oni”. Społeczeństwo Kielecczyzny i stalinowski system władzy, Kielce 2007.
Milewski J.J., Rozbicie struktur PSL i represje wobec działaczy ludowych w woj. białostockim w latach 1946–1947 [w:] Represje wobec wsi i ruchu ludowego (1944–1956), t. 1, red. J. Gmitruk, Z. Nawrocki, Warszawa 2003.
Mironowicz E., Białorusini [w:] Mniejszości narodowe w Polsce, red. P. Madajczyk, Warszawa 1998.
Pasko A., Kulisy władzy w województwie białostockim (1948–1956). Organizacja, główne kierunki działania KW PZPR, Białystok 2002.
Sroka M., Komitet Wojewódzki PZPR w Opolu w latach 1950–1990. Struktury, ludzie, mechanizmy władzy, Wrocław–Warszawa 2019.
Stępka S., Chłopi wobec wydarzeń politycznych w Polsce (1956–1959), Warszawa 1999.
Śleszyński W., Okupacja sowiecka na Białostocczyźnie w latach 1939–1941. Propaganda i indoktrynacja, Białystok 2001.
Wesołowski W., Legitymizacja jako potoczna filozofia władzy, „Studia Socjologiczne” 2011, nr 1.
Zawadka K., Komitet Wojewódzki PZPR w Lublinie 1948–1956. Struktura – ludzie – mechanizmy, Lublin 2014.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Komunizm: System - Ludzie - Dokumentacja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
