Język Polski
English
The relations of the Security Service with the Provincial Committee of the PZPR (Polish United Workers’ Party) in Katowice in connection with emigration to the Federal Republic of Germany in the 1970s
Bogusław Tracz
https://orcid.org/0000-0002-0896-1602
Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Katowicach
BioBogusław Tracz (ur. 1972) – doktor nauk humanistycznych, historyk, pracownik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Katowicach, członek redakcji półrocznika popularnonaukowego „CzasyPismo. O historii Górnego Śląska”, zasiada w Radzie Muzeum w Gliwicach. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na historii społecznej ziem polskich w latach 1945–1989, ze szczególnym uwzględnieniem Górnego Śląska, dziejów nieformalnych grup młodzieżowych oraz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w lokalnym systemie władzy.
Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, No. 21 (2023), pages: 203-224
Publication date: 2024-01-10
https://doi.org/10.48261/arprl232107
PDF (Język Polski)
Abstract
One of the elements of the policy of détente in relations between the East and the West was the rapprochement between the Polish People’s Republic and the Federal Republic of Germany, which followed the signing of an agreement on the so-called normalisation of mutual relations between the two countries in December 1970. This agreement, and the Polish-West German Agreement concluded in the summer of 1975 in Helsinki, provided a legal basis for emigration from the Polish People’s Republic to West Germany of those persons who declared German nationality or who had relatives in West Germany. The supervision of the organisation and course of migration was taken over by the Polish United Workers’ Party, and individual decisions were made by committees set up specifically for this purpose, which resulted in a reduced role for the Security Service in the implementation of the said migration policy. However, this restriction did not mean total exclusion and this article is an attempt to describe the cooperation in this field between the secret political police and the communist party in Katowice Province, which was then one of the main areas of emigration from Poland to West Germany. The source basis constitutes documents produced by the party and the Security Service stored in the Archives of the Institute of National Remembrance in Katowice and published in a selection of sources prepared by the author in 2022.
References
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach (AIPN Ka).
Browarek T., Próba periodyzacji polityki państwa polskiego wobec ludności niemieckiej po II wojnie światowej (1945–1989) [w:] Władze komunistyczne wobec ludności niemieckiej w Polsce w latach 1945–1989, red. A. Dziurok, P. Madajczyk, S. Rosenbaum, Warszawa 2016.
Dziurok A., Wysiedlenia i wyjazdy księży diecezji katowickiej w latach 1945–1989 [w:] Górny Śląsk w Polsce Ludowej, t. 1: Przełomy i zwroty, red. A. Dziurok, B. Linek, Katowice–Opole 2016.
Fic M., Między nauką a propagandą. Śląski Instytut Naukowy im. Jacka Koraszewskiego w Katowicach (1957–1992), Katowice 2014.
Górny Śląsk i Górnoślązacy. Wokół problemów regionu i jego mieszkańców w XIX i XX wieku, red. S. Rosenbaum, Katowice–Gliwice 2014.
Górny Śląsk w Polsce Ludowej, t. 1: Przełomy i zwroty, red. A. Dziurok, B. Linek, Katowice–Opole 2016.
Górny Śląsk w Polsce Ludowej, t. 3: Wysiedlenia – emigracje – przyjazdy, red. A. Dziurok, B. Linek, Katowice–Opole 2021.
Jankowiak S., Migracje z Górnego Śląska po drugiej wojnie światowej [w:] Górny Śląsk i Górnoślązacy. Wokół problemów regionu i jego mieszkańców w XIX i XX wieku, red. S. Rosenbaum, Katowice–Gliwice 2014.
Jankowiak S., „Nie odczuwamy żadnej przynależności do waszego kraju”. Migracje z Górnego Śląska w latach 70., „CzasyPismo. O historii Górnego Śląska” 2013, nr 1.
Linek B., „Duch Helsinek”. Wokół drugiej akcji łączenia rodzin (1975–1976) [w:] Górny Śląsk w Polsce Ludowej, t. 1: Przełomy i zwroty, red. A. Dziurok, B. Linek, Katowice–Opole 2016.
Madajczyk P., Niemcy polscy 1944–1989, Warszawa 2001.
Madajczyk P., „Rewizjonizm zachodnioniemiecki” – problemy terminologiczne i trudności badawcze zjawiska [w:] „Po linii rewizjonizmu zachodnioniemieckiego”. Aparat bezpieczeństwa i akcja antyrewizjonistyczna wobec ludności niemieckiej i rodzimej w Polsce, red. S. Rosenbaum, Katowice–Warszawa 2020.
Osłabić tendencje emigracyjne. Komitet Wojewódzki PZPR w Katowicach wobec wyjazdów do RFN w latach 1970–1978. Wybór źródeł, wybór, wstęp i oprac. B. Tracz, Katowice–Warszawa 2022.
Popieliński P., Niemieckość a integracja społeczna ludności niemieckiej i rodzimej na tzw. Ziemiach Odzyskanych w latach sześćdziesiątych XX wieku [w:] Władze komunistyczne wobec ludności niemieckiej w Polsce w latach 1945–1989, red. A. Dziurok, P. Madajczyk, S. Rosenbaum, Warszawa 2016.
Rosenbaum S., Migracje do RFN w latach siedemdziesiątych XX wieku [w:] Górny Śląsk w Polsce Ludowej, t. 3: Wysiedlenia – emigracje – przyjazdy, red. A. Dziurok, B. Linek, Katowice–Opole 2021.
Rosenbaum S., Operacja „Tama”. Służba bezpieczeństwa wobec masowej emigracji do RFN, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2010, nr 3.
Rosenbaum S., Wstęp [w:] „Po linii rewizjonizmu zachodnioniemieckiego”. Aparat bezpieczeństwa i akcja antyrewizjonistyczna wobec ludności niemieckiej i rodzimej w Polsce, red. S. Rosenbaum, Katowice–Warszawa 2020.
Słownik wiedzy obywatelskiej, red. A. Łopatka, oprac. J. Babiak, Warszawa 1970.
Stenogram rozmów prowadzonych w dniu 17 VI 1971 r. przez zespół aktywu partyjnego przy Kopalni „Rozbark” z osobami ubiegającymi się o emigracyjny wyjazd do NRF, Katowice, 23 VI 1971 r. [w:] A. Sznajder, Czujecie się Niemcem czy Polakiem?, „CzasyPismo. O historii Górnego Śląska” 2013, nr 1.
Stola D., Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989, Warszawa 2010.
Sznajder A., Czujecie się Niemcem czy Polakiem?,„CzasyPismo. O historii Górnego Śląska” 2013, nr 1.
Tracz B., Wstęp [w:] Osłabić tendencje emigracyjne. Komitet Wojewódzki PZPR w Katowicach wobec wyjazdów do RFN w latach 1970–1978. Wybór źródeł, wybór, wstęp i oprac. B. Tracz, Katowice–Warszawa 2022.
Władze komunistyczne wobec ludności niemieckiej w Polsce w latach 1945–1989, red. A. Dziurok, P. Madajczyk, S. Rosenbaum, Warszawa 2016.
License
Copyright (c) 2023 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
