Metody tworzenia i etapy powstawania Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Gdańsku w latach 1945–1949 (działacze, struktury, finanse)

Anna Marcin Żukowski

Vol. 20 No. 2 (2012)

ISSN:

1427-7476

Section: Varia

The methods of creating and phases of establishing of the Voivodeship Committee of the Polish United Workers’ Party (PZPR) in Gdańsk from 1945 to 1949 (activists, structures, finances)

Anna Marcin Żukowski

IPN Gdańsk

Remembrance and Justice, Vol. 20 No. 2 (2012), pages: 197-228

Publication date: 2012-12-30

PDF (Język Polski)

Abstract

The PPR (Polish Workers’ Party) and PPS (Polish Socialist Party) began their activities after the creation of the Gdańsk voivodeship in March 1945. The PPR was based on activists delegated to the Gdańsk Coast region by the Central Committee. The PPS, that had traditions extending back to the pre-war period, largely resorted to cadres composed of local activists. Party functionaries arrived from central areas of the country within Operational Groups. In 1948, implementing the strategy of establishing communist political monopolies in Europe, controlled by Stalin, the process of “unifying” both parties was launched. The purpose was to create the Polish United Workers’ Party (PZPR). The event was officially promoted as the crucial one of Poland’s history. Activists were presented who were democratically chosen as delegates to the Unification Congress and members of the new party’s leadership. Egalitarianism within the party was the subject of extensive discussion. Actually, “all roles” in the spectacle had been already attributed behind-the-scenes. “Unification deeds”, marches of support for the idea, decoration of cities and villages, or the “spontaneous” singing of revolutionary songs were staged. The leaders of the KW (Voivodeship Committee) of PZPR in Gdańsk had been appointed earlier in Warsaw, and the committee’s composition was well known to the party’s elite many weeks before “its election” by party members. The completion of the “unification” operation required tremendous funds, provided from PZPR’s own resources only in a tiny part. An analysis of PZPR’s finances makes evident that the party would not be able to function without subsidies from the state budget. The process of “unification” ended with the 1 st Reporting and Electoral Conference of the KW in June 1949. During that conference, the leadership of the committee was elected as democratically, as in the previous year. A symbolic act transmitting the “unification” to public space, consisted in naming streets and squares in the voivodeship’s cities to commemorate the inception of PZPR.

References

J. Wrona, System polityczny w Polsce w latach 1944–1948, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2005, nr 2, s. 53–55 J. Zbikowska, Mieczysław Szczęsny Okęcki, Polski Słownik Biograficzny 1978, t. 23, s. 657–659, J. Jakubowski, J. Szczeblewski, PPR–PPS zjazdy i kongresy plenarne KC PPR i CKW PPS, władze naczelne, I sekretarze KW PPR, I sekretarze WK i przewodniczący WK PPS 1944–1948, Warszawa 1985, A. Sobociński, Z dziejów PPR i PPS w województwie gdańskim, Gdańsk 1988, M. Żakiewicz, Gdańsk 1945. Kronika wojennej burzy, Gdańsk 2008, A. Sobociński, Rozwój organizacyjny Polskiej Partii Robotniczej na terenie województwa gdańskiego w latach 1945–1948, Gdańsk 1972, R. Wapiński, Pierwsze lata władzy ludowej na Wybrzeżu Gdańskim, Gdańsk 1970, T. Mołdawa, Ludzie władzy 1944–1991, Warszawa 1991, Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 1: 1944–1956, red. K. Szwagrzyk, Warszawa 2005, J. Ptasiński, Pierwszy z trzech zwrotów, czyli rzecz o Władysławie Gomułce, Warszawa 1983, J. Jakubowki, Struktura organizacyjna Polskiej Partii Robotniczej (1944–1948), Studia i materiały z najnowszej historii Polski, t. 3, Warszawa 1967, M. Golon, Historia Kwidzyna w latach 1945–1957 [w:] Kwidzyn. Dzieje miasta, t. 2, red. K. Mikulski, J. Liguz, Kwidzyn 2004; s. 7-345. M. Golon, Historia Elbląga, t. 5: 1945–1975, część 1: Historia polityczna i gospodarcza Elbląga, oprac. M. Golon, s. 25, s. 66, T. Monasterska, Duda-Dziewierz Antoni [w:] Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 1: A–D, Warszawa 1978, s. 642, J. Pałka, Generał Stefan Mossor (1896–1957). Biografia wojskowa, Warszawa 2008, Petrusewicz Kazimierz [w:] Wielka encyklopedia PWN, t. 20, Warszawa 2004, s. 522, Aparat bezpieczeństwa w województwie gdańskim w latach 1945–1990. Obsada stanowisk kierowniczych, wstęp i oprac. M. Węgliński, Gdańsk 2010, M. Korkuć, „Moje bezpieczniackie wojsko”. Początki władzy komunistycznej w oczach płk. UB Józefa Jurkowskiego, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2007, nr 1–5, s. 459-485, B. Dymek, PZPR 1948–1954, Warszawa 1989, A. Czystowski, A. Tarasiuk, Duda Stanisław [w:] Słownik biograficzny działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, t. 1: A–D, s. 643–644, A. Pasko, Kulisy władzy ludowej w województwie białostockim (1948–1956). Organizacja, główne kierunki działania KW PZPR, Białystok 2002, M. Żukowski, „Skrywana potęga”. Gospodarka finansowa Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Gdańsku. Od zorganizowania komitetu do „reformy” finansów partyjnych w październiku 1950 r. „Zapiski Historyczne: poświęcone historii Pomorza i krajów bałtyckich” 2002, nr 2 (77), s. 57-78

Citation rules

Marcin Żukowski, A. (2012). The methods of creating and phases of establishing of the Voivodeship Committee of the Polish United Workers’ Party (PZPR) in Gdańsk from 1945 to 1949 (activists, structures, finances). Remembrance and Justice, 20(2), 197–228. Retrieved from https://czasopisma.ipn.gov.pl/index.php/pis/article/view/335

Statistics

Downloads

Download data is not yet available.

Share it

Vol. 20 No. 2 (2012)

ISSN:

1427-7476

Data publikacji:
2012-12-30

Dział: Varia