okładka

Vol. 21 No. 1 (2013)

ISSN:
1427-7476

Section: Studia

Everyday life at the beginning of the German occupation in the General Government in the light of small adds published in “Goniec Krakowski” (October 1939 – June 1940)

Remembrance and Justice, Vol. 21 No. 1 (2013), pages: 23-49

Publication date: 2013-06-30

Abstract

„Goniec Krakowski” was one of the most important daily newspapers published by the Germans in the years 1939–1945 in the General Government. Several factors determined its dominant position as compared to other titles: 6 editions during the week, a 60 thousand average issue, the volume amounting to 10 pages in holiday editions, a low price and efficient distribution. Apart from contents of clearly propaganda value, presenting the success of the Reich and its allies in warfare and international politics, as well as local news selected and presented from a certain perspective, advertisements and small ads played an important role in the newspaper. They were included in each edition, divided into 9 units: “Missing persons”, “Vacancies offered”, “Searching for vacancies”, “Buy”, “Sell”, “Premises”, “Science and education”, “Singles ads” and “Miscellaneous”. In the period between October 1939 and June 1940, readers received 201 consecutive editions of “Goniec Krakowski”, including a total of 42 157 small ads. The number was very high and the contents of advertisements provide a valuable material to find out about the reality of life of the Polish nation under occupation. The first phenomenon reflected in the ads was the desire to renew contacts with close persons interrupted by warfare. Many people tried to find information about missing soldiers of the Polish Army and civilians lost during evacuation. The second phenomenon is high unemployment, which mainly affected the intelligentsia and people displaced from the territory of Poland included in the Reich. Frequently, the authors of the ads declared their readiness to take up any work for a minimum wage. The scale of general poverty is also reflected in advertisements offering the sale of everyday objects and the requests of extremely poor people asking for clothes and shoes. Many people tried to gain additional income by renting out flats, rooms or offering private lessons. On the other hand, it may be observed that affluent persons tried to invest money (which was subject to regular inflation) in real property, gold and jewelry. The advertisements also included numerous matrimonial ads. Very few of those publishing such ads in the papers underlined the role of feelings, concentrating on the desire to find a partner with sufficient wealth, social position and regular income.

D. Kobielski, Ogłoszenia wzbogacają treść gazety, „Prasa Polska” 1959, nr 9, s. 10–13, C. Błońska, W ogłoszeniu prasowym – zapis obyczaju epoki, „Prasa Polska” 1973, nr 10, s. 23–25, P. Bohdziewicz, Ogłoszenia prasowe w okresie kryzysu (na przykładzie „Nowin”), „Zeszyty Prasoznawcze”, 1984, nr 1 , s. 27–35, K. Sobstyl, Ogłoszenia towarzysko-matrymonialne w języku polskim i niemieckim. Studium pragmalingwistyczne, Lublin 2002, K. Sobstyl, „Porzuć samotność”. Illokucyjne aspekty w polskich ogłoszeniach towarzysko matrymonialnych, „Poradnik Językowy” 1998, z. 6, s. 16–26; K. Sobstyl „Czego człowiekowi do szczęścia potrzeba?” – czyli jak zmienia się nasze spojrzenie na świat (na podstawie ogłoszeń towarzysko-matrymonialnych), „Poradnik Językowy” 2001, z. 10, s. 36–41, K. Liberska, „Poznam szczupłą Panią…” – czyli językowy sposób prezentowania wartości w listach matrymonialnych, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi” 2001, nr 5, s. 73–87, B. Wojciszke, W. Baryła, A. Downar, Preferencje mężczyzn i kobiet związane z wyborem partnera w świetle analiz ogłoszeń matrymonialnych, „Czasopismo Psychologiczne” 2002, nr 1, s. 113–120, K. Orszulak-Dudkowska, Ogłoszenie matrymonialne. Studium z pogranicza folklorystyki i antropologii kultury, Łódź 2008, A. Janiak-Jasińska, Aby wpadło w oko… O reklamie handlowej w Królestwie Polskim w początkach XX wieku na podstawie ogłoszeń prasowych, Warszawa 1998, A. Janiak-Jasińska Ogłoszenia matrymonialne jako źródło wiedzy o obyczajach [w:] Jak badać obyczaje? Materiały z konferencji zorganizowanej przez Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, red. M. Szpakowska, Warszawa 2007, s. 60–73, A. Janiak-Jasińska Unowocześnianie gospodarstwa domowego i wyposażenia mieszkań [w:] Kobieta w Polsce międzywojennej – równe prawa i nierówne szanse, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2000, s. 189–208, A. Janiak-Jasińska, Pracownice i pracownicy handlu na rynku pracy w Królestwie Polskim przełomu XIX i XX wieku [w:] Kobieta i praca. Wiek XIX i XX, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2000, s. 77–102, A. Janiak-Jasińska O jakim mężu myślę? Oferta małżeńska kobiet i ich oczekiwania wobec małżeństwa w świetle anonsów matrymonialnych z początku XX w. [w:] Kobieta i małżeństwo. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2004, s. 159–200, S. Ligarski, W zwierciadle ogłoszeń drobnych. Życie codzienne na Śląsku w latach 1945–1949, Wrocław 2007, S. Ligarski Odbicie sytuacji na rynku pracy w Polsce w latach 1945–1949 w ogłoszeniach drobnych z „Pioniera”, „Słowa Polskiego” i „Życia Warszawy”, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2003, nr 1, s. 51–64, S. Ligarski Ogłoszenia drobne jako źródło do badań nad życiem codziennym na Śląsku w latach 1945–1949 [w:] Prasa jako źródło do dziejów Śląska i Pomorza w XIX i XX wieku. Materiały z konferencji, red. J. Nowosielska-Sobel, E. Włodarczyk, Szczecin 2005, s. 141–155, L. Dobroszycki, Die legale polnische Presse im Generalgouvernement 1939–1945, München 1977, W. Wójcik, Prasa gadzinowa Generalnego Gubernatorstwa (1939–1945), Kraków 1988, J. Jarowiecki, Prasa w Polsce w latach 1939–1945 [w:] J. Jarowiecki, J. Myśliński, A. Notkowski, Historia prasy polskiej, t. 4: Prasa polska w latach 1939–1945, Warszawa 1980, s. 15, K. Woźniakowski, W kręgu jawnego piśmiennictwa literackiego Generalnego Gubernatorstwa (1939–1945), Kraków 1997, K. Woźniakowski Niemiecka polskojęzyczna prasa „gadzinowa” czasów II wojny światowej 1939–1945 (próba syntetycznego spojrzenia), „Studia Bibliologiczne Akademii Świętokrzyskiej” 2004, t. 8, s. 79 –124 K. Woźniakowski Jawne piśmiennictwo Generalnego Gubernatorstwa (1939–1945) wobec tradycji literatury polskiej, „Ruch Literacki” 1996, z. 1, s. 51–69 T. Głowiński, O nowy porządek europejski. Ewolucja hitlerowskiej propagandy politycznej wobec Polaków w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, Wrocław 2000, A. Chwalba, Dzieje Krakowa, t. 5: Kraków w latach 1939–1945, Kraków 2002, Wydawnictwo Literackie A. Czocher, W okupowanym Krakowie. Codzienność polskich mieszkańców miasta 1939–1945, Gdańsk 2011, G. Hryciuk, „Gazeta Lwowska” 1941–1944, Wrocław 1996, C. Bakunowicz, Ogłoszenia drobne „Nowego Kuriera Warszawskiego” i „7 Dni” jako przejaw życia codziennego okupowanej Warszawy (1 VII 1943 – 31 VII 1944), „Dzieje Najnowsze” 1980, nr 3, s. 47–77 T. Szarota, Okupowanej Warszawy dzień powszedni, Warszawa 2010; T. Szarota, Życie codzienne w stolicach okupowanej Europy. Szkice historyczne. Kronika wydarzeń, Warszawa 1995, J. Chrobaczyński, Campiégne 1940. Klęska Francji w recepcjach i postawach społeczeństwa polskiego, Kraków 2010, T. Cieślak, Z historii niemieckiej prasy w języku polskim, cz. 1: „Goniec Krakowski” (27 X 1939 – 18 I 1945), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1969, z. 4, s. 569–579, W. Wójcik, Gadzinówka „Goniec Krakowski” 1939–1945, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1981, nr 3, s. 77-87. W. Wójcik, „Goniec Krakowski” a „Nowy Głos Lubelski” [w:] Prasa lubelska. Tradycje i współczesność, red. J. Jarowiecki, J. Myśliński i in., Lublin 1986, s. 145–148, Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki. Atlas ziem Polski 1939–1959, red. W. Sienkiewicz, G. Hryciuk, Warszawa 2008, s. 32–34, A. Nasiłowska, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska czyli Lilka Kossak. Biografia poetki, Warszawa 2010, J. Tucholski, Mord w Katyniu. Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk – lista ofiar, Warszawa 1991, Zagłada chorych psychicznie w Polsce 1939–1945, red. Z. Jaroszewski, Warszawa 1993; T. Nasierowski, Zagłada osób z zaburzeniami psychicznymi w okupowanej Polsce. Początek ludobójstwa, Warszawa 2008, Anna Czocher, W okupowanym Krakowie. Codzienność polskich mieszkańców miasta 1939-1945, Gdańsk 2011, Wyd. Oskar oraz Muzeum II Wojny Światowej C. Kulik, Koszty wyżywienia rodziny robotniczej w Krakowie 1939–45 (w cenach wolnorynkowych), „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Krakowie” 1962, nr 19, s. 95–129 J. Waga, Szkolnictwo miasta Krakowa w latach okupacji niemieckiej 1939–1945, „Rocznik Krakowski” 1949–1957, t. 31, s. 25–75, „Goniec Krakowski” 1939 –1940

Usuń D. Kobielski, Ogłoszenia wzbogacają treść gazety, „Prasa Polska” 1959, nr 9, s. 10–13, C. Błońska, W ogłoszeniu prasowym – zapis obyczaju epoki, „Prasa Polska” 1973, nr 10, s. 23–25, P. Bohdziewicz, Ogłoszenia prasowe w okresie kryzysu (na przykładzie „Nowin”), „Zeszyty Prasoznawcze”, 1984, nr 1 , s. 27–35, K. Sobstyl, Ogłoszenia towarzysko-matrymonialne w języku polskim i niemieckim. Studium pragmalingwistyczne, Lublin 2002, K. Sobstyl, „Porzuć samotność”. Illokucyjne aspekty w polskich ogłoszeniach towarzysko matrymonialnych, „Poradnik Językowy” 1998, z. 6, s. 16–26; K. Sobstyl „Czego człowiekowi do szczęścia potrzeba?” – czyli jak zmienia się nasze spojrzenie na świat (na podstawie ogłoszeń towarzysko-matrymonialnych), „Poradnik Językowy” 2001, z. 10, s. 36–41, K. Liberska, „Poznam szczupłą Panią…” – czyli językowy sposób prezentowania wartości w listach matrymonialnych, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi” 2001, nr 5, s. 73–87, B. Wojciszke, W. Baryła, A. Downar, Preferencje mężczyzn i kobiet związane z wyborem partnera w świetle analiz ogłoszeń matrymonialnych, „Czasopismo Psychologiczne” 2002, nr 1, s. 113–120, K. Orszulak-Dudkowska, Ogłoszenie matrymonialne. Studium z pogranicza folklorystyki i antropologii kultury, Łódź 2008, A. Janiak-Jasińska, Aby wpadło w oko… O reklamie handlowej w Królestwie Polskim w początkach XX wieku na podstawie ogłoszeń prasowych, Warszawa 1998, A. Janiak-Jasińska Ogłoszenia matrymonialne jako źródło wiedzy o obyczajach [w:] Jak badać obyczaje? Materiały z konferencji zorganizowanej przez Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, red. M. Szpakowska, Warszawa 2007, s. 60–73, A. Janiak-Jasińska Unowocześnianie gospodarstwa domowego i wyposażenia mieszkań [w:] Kobieta w Polsce międzywojennej – równe prawa i nierówne szanse, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2000, s. 189–208, A. Janiak-Jasińska, Pracownice i pracownicy handlu na rynku pracy w Królestwie Polskim przełomu XIX i XX wieku [w:] Kobieta i praca. Wiek XIX i XX, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2000, s. 77–102, A. Janiak-Jasińska O jakim mężu myślę? Oferta małżeńska kobiet i ich oczekiwania wobec małżeństwa w świetle anonsów matrymonialnych z początku XX w. [w:] Kobieta i małżeństwo. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2004, s. 159–200, S. Ligarski, W zwierciadle ogłoszeń drobnych. Życie codzienne na Śląsku w latach 1945–1949, Wrocław 2007, S. Ligarski Odbicie sytuacji na rynku pracy w Polsce w latach 1945–1949 w ogłoszeniach drobnych z „Pioniera”, „Słowa Polskiego” i „Życia Warszawy”, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2003, nr 1, s. 51–64, S. Ligarski Ogłoszenia drobne jako źródło do badań nad życiem codziennym na Śląsku w latach 1945–1949 [w:] Prasa jako źródło do dziejów Śląska i Pomorza w XIX i XX wieku. Materiały z konferencji, red. J. Nowosielska-Sobel, E. Włodarczyk, Szczecin 2005, s. 141–155, L. Dobroszycki, Die legale polnische Presse im Generalgouvernement 1939–1945, München 1977, W. Wójcik, Prasa gadzinowa Generalnego Gubernatorstwa (1939–1945), Kraków 1988, J. Jarowiecki, Prasa w Polsce w latach 1939–1945 [w:] J. Jarowiecki, J. Myśliński, A. Notkowski, Historia prasy polskiej, t. 4: Prasa polska w latach 1939–1945, Warszawa 1980, s. 15, K. Woźniakowski, W kręgu jawnego piśmiennictwa literackiego Generalnego Gubernatorstwa (1939–1945), Kraków 1997, K. Woźniakowski Niemiecka polskojęzyczna prasa „gadzinowa” czasów II wojny światowej 1939–1945 (próba syntetycznego spojrzenia), „Studia Bibliologiczne Akademii Świętokrzyskiej” 2004, t. 8, s. 79 –124 K. Woźniakowski Jawne piśmiennictwo Generalnego Gubernatorstwa (1939–1945) wobec tradycji literatury polskiej, „Ruch Literacki” 1996, z. 1, s. 51–69 T. Głowiński, O nowy porządek europejski. Ewolucja hitlerowskiej propagandy politycznej wobec Polaków w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, Wrocław 2000, A. Chwalba, Dzieje Krakowa, t. 5: Kraków w latach 1939–1945, Kraków 2002, Wydawnictwo Literackie A. Czocher, W okupowanym Krakowie. Codzienność polskich mieszkańców miasta 1939–1945, Gdańsk 2011, G. Hryciuk, „Gazeta Lwowska” 1941–1944, Wrocław 1996, C. Bakunowicz, Ogłoszenia drobne „Nowego Kuriera Warszawskiego” i „7 Dni” jako przejaw życia codziennego okupowanej Warszawy (1 VII 1943 – 31 VII 1944), „Dzieje Najnowsze” 1980, nr 3, s. 47–77 T. Szarota, Okupowanej Warszawy dzień powszedni, Warszawa 2010; T. Szarota, Życie codzienne w stolicach okupowanej Europy. Szkice historyczne. Kronika wydarzeń, Warszawa 1995, J. Chrobaczyński, Campiégne 1940. Klęska Francji w recepcjach i postawach społeczeństwa polskiego, Kraków 2010, T. Cieślak, Z historii niemieckiej prasy w języku polskim, cz. 1: „Goniec Krakowski” (27 X 1939 – 18 I 1945), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1969, z. 4, s. 569–579, W. Wójcik, Gadzinówka „Goniec Krakowski” 1939–1945, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1981, nr 3, s. 77-87. W. Wójcik, „Goniec Krakowski” a „Nowy Głos Lubelski” [w:] Prasa lubelska. Tradycje i współczesność, red. J. Jarowiecki, J. Myśliński i in., Lublin 1986, s. 145–148, Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki. Atlas ziem Polski 1939–1959, red. W. Sienkiewicz, G. Hryciuk, Warszawa 2008, s. 32–34, A. Nasiłowska, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska czyli Lilka Kossak. Biografia poetki, Warszawa 2010, J. Tucholski, Mord w Katyniu. Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk – lista ofiar, Warszawa 1991, Zagłada chorych psychicznie w Polsce 1939–1945, red. Z. Jaroszewski, Warszawa 1993; T. Nasierowski, Zagłada osób z zaburzeniami psychicznymi w okupowanej Polsce. Początek ludobójstwa, Warszawa 2008, Anna Czocher, W okupowanym Krakowie. Codzienność polskich mieszkańców miasta 1939-1945, Gdańsk 2011, Wyd. Oskar oraz Muzeum II Wojny Światowej C. Kulik, Koszty wyżywienia rodziny robotniczej w Krakowie 1939–45 (w cenach wolnorynkowych), „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Krakowie” 1962, nr 19, s. 95–129 J. Waga, Szkolnictwo miasta Krakowa w latach okupacji niemieckiej 1939–1945, „Rocznik Krakowski” 1949–1957, t. 31, s. 25–75, „Goniec Krakowski” 1939 –1940

okładka

Vol. 21 No. 1 (2013)

ISSN:
1427-7476

Data publikacji:
2013-06-30

Dział: Studia