View Vol. 42 No. 2 (2023)

Vol. 42 No. 2 (2023)

ISSN:
1427-7476

Section: Studia

The Military and the Schools – Mutual Relations in the 1960s. A Contribution to the Militarization of Education in the Polish People’s Republic

Remembrance and Justice, Vol. 42 No. 2 (2023), pages: 252-275

Publication date: 2024-04-03

https://doi.org/10.48261/pis234226

Abstract

Mutual contacts between the education system and the Polish People’s Army became more and more intense in the 1960s. An important context for this phenomenon was the army’s interest in creating a country defense system in which schools were to fulfill the responsible task of the initial preparation of future soldiers of compulsory military service and participants of general self-defense and civil defense. At the same time, the army was building its influence through, among other things, participating in the construction of schools and naming them after military patrons, supporting specific educational institutions and shaping teachers’ attitudes to be favorable to the Armed Forces of the Polish People’s Republic. The period described above was also a time of more intensive development of teaching military (defense) preparation in schools, largely subordinated to the Ministry of Defense.


Archiwum Akt Nowych, Kancelaria Sejmu, 549, 679.

Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego, Główny Zarząd Polityczny WP, 222/91/37, 237/91/135, 237/91/140, 237/91/212, 240/91/111, 240/91/148, 344/92/51, 344/92/73, 344/92/98, 344/92/112, 344/92/123, 380/92/196.

Ustawa z dnia 30 stycznia 1959 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, Dz.U. 1959, nr 14, poz. 75.

Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Dz.U. 1967, nr 44, poz. 220.

„Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty”.

„Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego. B – Dział Oświaty”.

Piękny dar Śląskiego OW dla Wrocławia. Szef GZP WP gen. dyw. Józef Urbanowicz na otwarciu zespołu szkół zawodowych im. 1 Korpusu Pancernego WP, „Żołnierz Wolności”, 15 X 1965.

Załuski Z., Siedem polskich grzechów głównych, Warszawa 1962.

Archiwum Ministerstwa Obrony Narodowej. Informator o zasobie archiwalnym, red. D. Zemła, Nowy Dwór Mazowiecki 2012.

Babula J., Wojsko Polskie 1945–1989. Próba analizy operacyjnej, Warszawa 1998.

Drygalski J., Kwaśniewski J., (Nie)realny socjalizm, Warszawa 1992.

Drzewiecki A., W Sejmowej Komisji Obrony Narodowej (VI–IX kadencji) o społecznej roli „Ludowego” Wojska Polskiego, „Studia z Dziejów Polskiej Historiografii Wojskowej” 2021, t. 13.

Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989), Kraków 2006.

Eisler J., Miejsce Ludowego Wojska Polskiego w systemie politycznym PRL [w:] J. Eisler, Co nam zostało z tamtych lat. Dziedzictwo PRL, Warszawa 2016.

Friszke A., Kultura czy ideologia? Polityka kulturalna kierownictwa PZPR w latach 1957–1963 [w:] Władza a społeczeństwo w PRL. Studia historyczne, red. A. Friszke, Warszawa 2003.

Gołota J., Opór w czynie – na kanwie budowy Szkół-Pomników Tysiąclecia. Wydźwięk realny i medialny, „The Polish Journal of the Arts and Culture. New Series” 2020, nr 2.

Jarosz D., Miernik G., Pobór, wcielenie, „pruska dyscyplina”, dezercje. Wstęp do badań nad historią społeczną służby wojskowej w stalinowskiej Polsce (1950–1955), „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 2018, nr 18.

Jędrysiak J., Problem samobójstw w Ludowym Wojsku Polskim, „Polska Zbrojna Historia”, 2023, nr 2.

Jędrysiak J., „Tylko szmata i frotera zrobi z kota bohatera”, „Polska Zbrojna Historia” 2021, nr 1.

Kajetanowicz J., Wojsko Polskie w systemie bezpieczeństwa państwa 1945–2010, Częstochowa 2013.

Kosiński K., Oficjalne i prywatne życie młodzieży w czasach PRL, Warszawa 2006.

Kowalski L., Generał ze skazą. Biografia wojskowa gen. armii Wojciecha Jaruzelskiego, Warszawa 2001.

Kowalski L., Komitet Obrony Kraju (MON, PZPR, MSW), Warszawa 2011.

Lesiński A., Służba wojskowa klerków w PRL, Olsztyn 1995.

Leszkowicz T., Główny Zarząd Polityczny WP jako centrum wojskowej propagandy i indoktrynacji 1956–1980 [w:] Wyzwoleni, ale nie wolni (1945–1989), red. A. Popławska, B. Świtalska-Starzeńska, M. Wasilewski, R.R. Wasilewski, t. 1, Warszawa 2015.

Leszkowicz T., Historyczna tabula rasa? Zabiegi aparatu propagandowego PRL w latach 60. XX w. na rzecz zaszczepienia młodzieży „nowej pamięci” [w:] To idzie młodość. Młodzież w ideologii i praktyce komunizmu, red. D. Magier, Lublin–Radzyń Podlaski 2016.

Leszkowicz T., Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej, Warszawa 2022.

Michta A., Red Eagle. The Army in Polish Politics 1944–1988, Stanford 1990.

Noszczak B., „Sacrum” czy „profanum” – spór o istotę obchodów Millenium polskiego (1949–1966), Warszawa 2002.

Odziemkowski J., Armia i społeczeństwo II Rzeczypospolitej, Warszawa 1996.

Pajórek L., Polska a „Praska Wiosna”. Udział Wojska Polskiego w interwencji zbrojnej w Czechosłowacji w 1968 roku, Warszawa 1998.

Pałka J., Polskie wojska operacyjne w Układzie Warszawskim, Warszawa 2022.

Piotrowski P., Udział Wojska Polskiego w interwencji w Czechosłowacji [w:] Wokół Praskiej Wiosny. Polska i Czechosłowacja w 1968 roku, red. Ł. Kamiński, Warszawa 2004.

Pół wieku milenium. Religijne, polityczne i społeczne aspekty obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski (1956–1966/1967), red. B. Noszczak, Warszawa 2017.

Trejnis Z., Siły Zbrojne Państwa Polskiego 1944–1989 [w:] Wojsko Polskie w najnowszych dziejach Polski, Warszawa 2004.

Wałaszewski K., Tysiąc szkół na Tysiąclecie. Szkoły Tysiąclecia – architektura, propaganda, polityka, Łódź 2018.

Wojdon J., Propaganda polityczna w podręcznikach dla szkół podstawowych Polski Ludowej (1944–1989), Toruń 2002.

Zaremba M., Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce, Warszawa 2005.

Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944–1989), Warszawa 2003.

License

Copyright (c) 2024 Pamięć i Sprawiedliwość

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0

                            View Vol. 42 No. 2 (2023)

Vol. 42 No. 2 (2023)

ISSN:
1427-7476

Data publikacji:
2024-04-03

Dział: Studia