Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
Władysław Gomułka and the “German problem” (Reflections on the Politician’s Biography)
Remembrance and Justice, Vol. 42 No. 2 (2023), pages: 363-388
Publication date: 2024-04-03
https://doi.org/10.48261/pis234220
PDF (Język Polski)
Abstract
The subject of the article are selected activities of Władysław Gomułka, who for nearly twenty years (1944–1948, 1956–1970) was the leader of the communist party in Poland and during that time sought the strengthening and international legal recognition of the western border of post-war Poland. He was not satisfied with the verbal and written guarantees of the Soviet leaders on this matter, and until the end of his political activity he was convinced that Moscow was capable of giving the Polish Western Territories to Germany in exchange for appropriate economic and political gains. In 1967, he led the Eastern Bloc countries to establish common rules of conduct towards the Federal Republic of Germany. At the same time, he tried to consolidate these countries as much as possible economically, scientifically and technically, which was to contribute to the strengthening of the Polish People’s Republic and thus securing its western border. In 1969, he concluded that Moscow and its allies were acting selfishly and decided to establish bilateral relations between Poland and the Federal Republic of Germany on his own. The result of his actions was the conclusion of a standardisation agreement between Warsaw and Bonn in 1970.
Keywords
Willy Brandt • Leonid Breżniew • Nikita Chruszczow • Władysław Gomułka • Walter Ulbricht • Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej • polityka zagraniczna PRL • reparacje • układ PRL–RFN Willy Brandt • Leonid Brezhnev • Nikita Khrushchev • Władysław Gomułka • Walter Ulbricht • Council for Mutual Economic Assistance • foreign policy of the Polish People’s Republic • reparations • PRL-FRG agreement
References
Archiwum Akt Nowych, KC PZPR, sekretariat I Sekretarza KC PZPR: notatki, protokoły spotkań, informacje MSZ kolekcja dokumentów dotyczących ruchu robotniczego.
Gomułka W., The Policy of the Polish People’s Republic, „Foregin Affairs”, 1 IV 1960 r. https://www.foreignaffairs.com/articles/poland/1960-04-01/policy-polish-peoples-republic (dostęp 30 I 2023 r.).
K.G., Nasza odpowiedź, „Trybuna Ludu”, 30 IV 1966.
Odpowiedź rządu Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej na notę rządu NRF, „Trybuna Ludu”, 30 IV 1966.
„Rząd federalny podejmie propozycje Władysława Gomułki”. Wywiad kanclerza Willy Brandta dla „Życia Warszawy”, „Życie Warszawy”, 23–24 XI 1969.
Układ między PRL a NRF parafowany w Warszawie przez ministrów spraw zagranicznych S[tefana] Jędrychowskiego i W[altera] Scheela, „Trybuna Ludu”, 21 XI 1970 r.
Układ między Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i Republiką Federalną Niemiec, „Trybuna Ludu”, 13 VIII 1970.
Werfel R., Granica polska na Odrze i Nysie jest nienaruszalna. Wilhelmowi Pieckowi w odpowiedzi, „Głos Ludu”, 29 X 1946.
Wywiad min[istra Stefana] Jędrychowskiego dla telewizji NRF, „Trybuna Ludu”, 17 X 1969.
Centrum władzy. Protokoły posiedzeń kierownictwa PZPR. Wybór z lat 1949–1970, oprac. A. Dudek, A. Kochański, K. Persak, Warszawa 2000.
Gomułka W., O problemie niemieckim. Artykuły i przemówienia, Warszawa 1984.
Polityka i dyplomacja polska wobec Niemiec, t. 1: 1945–1970, oprac. M. Tomala, Warszawa 2005.
Tajne Dokumenty Biura Politycznego. PRL–ZSRR 1956–1970, Londyn 1998.
Tajny referat Władysława Gomułki o okolicznościach odsunięcia N.S. Chruszczowa i stosunkach polsko-radzieckich, oprac. A. Werblan, „Dziś. Przegląd Społeczny” 1992, nr 1.
Układ między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec o podstawach normalizacji ich wzajemnych stosunków, 7 XII 1970 r., isap.sejm.gov.pl (dostęp 30 I 2023 r.).
Układ między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy, 8 IV 1965 r., isap.sejm.gov.pl (dostęp 30 I 2023 r.).
Warszawa–Bonn 1945–1991. Stosunki polsko-niemieckie. Analiza i dokumenty, red. H.A. Jacobsen, M. Tomala, Warszawa 1992.
Działalność Władysława Gomułki. Fakty – wspomnienia – opinie, oprac. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985.
Gomułka W., Pamiętniki, t. 1, Warszawa 1994.
Kostikow P., Roliński B., Widziane z Kremla. Moskwa–Warszawa. Gra o Polskę, Warszawa 1992.
Rakowski M.F., Dzienniki polityczne 1963–1966, Warszawa 1999.
Rakowski M.F., Dzienniki polityczne 1969–1971, Warszawa 2001.
Strzelecki-Gomułka R., Salwa-Syzdek E., Między realizmem a utopią. Władysław Gomułka we wspomnieniach syna, Warszawa 2003.
Winiewicz J., Co pamiętam z długiej drogi życia, Poznań 1985.
Władysław Gomułka i jego epoka, red. E. Salwa-Syzdek, T. Kaczmarek, Warszawa 2005.
Akt Normalizacyjny. 50 lat układu o podstawach normalizacji stosunków PRL–RFN z 7 grudnia 1970 roku, red. J. Barcz, K. Ruchniewicz, Wrocław–Warszawa 2021.
Bingen D., Polityka Republiki Bońskiej wobec Polski. Od Adenauera do Kohla 1949–1991, tłum. J.J. Węc, Kraków 1997.
Eisler J., Siedmiu „wspaniałych”. Poczet pierwszych sekretarzy KC PZPR, Warszawa 2014.
Gajdziński P., Gomułka. Dyktatura ciemniaków, Poznań 2017.
Jackowska N., Układ z 1970 roku o podstawach normalizacji stosunków z RFN. Przypadek ponadpolitycznej zgody?, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica” 2011, t. 5.
Jarząbek W., Doktryna Ulbrichta czy doktryna Gomułki? Polska a koordynacja polityki bloku wschodniego wobec Ostpolitik w latach 1966–1967, „Dzieje Najnowsze” 2005, nr 3.
Jarząbek W., Polska Rzeczpospolita Ludowa wobec polityki wschodniej Republiki Federalnej Niemiec w latach 1966–1976. Wymiar dwustronny i międzynarodowy, Warszawa 2011.
Jarząbek W., Polska wobec Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Plany i rzeczywistość 1964–1975, Warszawa 2008.
Jarząbek W., Władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wobec problemu reparacji i odszkodowań od Republiki Federalnej Niemiec 1953–1989, „Dzieje Najnowsze” 2005, nr 2.
Landau Z., Polska Gomułki, Warszawa 1995.
Lipiński P., Gomułka. Władzy nie oddamy, Wołowiec 2019.
Machcewicz P., Władysław Gomułka, Warszawa 1995.
Ptasiński J., Drugi zwrot. Gomułka u szczytu powodzenia, Warszawa 1988.
Prażmowska A., Władysław Gomułka, Warszawa 2016.
Problem reparacji, odszkodowań wojennych i świadczeń w stosunkach polsko-niemieckich 1944–2004, t. 2, red. S. Dębski, W.M. Góralski, Warszawa 2004.
Rolicki J., Gierek. Życie i narodziny legendy, Warszawa 2002.
Roth K.H., Rübner H., Wyparte, odroczone, odrzucone. Niemiecki dług reparacyjny wobec Polski i Europy, tłum. E. Marszałek, A. Peszke, Poznań 2023.
Skobelski R., Polityka PRL wobec państw socjalistycznych w latach 1956–1970. Współpraca – napięcia – konflikty, Poznań 2010.
Skrzypek . Dyplomatyczne dzieje PRL w latach1956–1989, Pułtusk–Warszawa 2010.
Skrzypek A., Mechanizmy autonomii. Stosunki polsko-radzieckie 1956–1965, Pułtusk–Warszawa 2005.
Skrzypek A., Mechanizmy klientelizmu. Stosunki polsko-radzieckie 1965–1989, Pułtusk–Warszawa 2008.
Spałek R., Komuniści przeciwko komunistom. Poszukiwanie wroga wewnętrznego w kierownictwie partii komunistycznej w Polsce w latach 1948–1956, Warszawa–Poznań 2014.
Spałek R., Na licencji Moskwy. Wokół Gomułki, Bermana i innych (1943–1970), Warszawa 2020.
Stolarczyk M., Reparacje wojenne dla Polski od Niemiec w latach 1945–2020, „Krakowskie Studia Międzynarodowe” 2020, nr 2.
Tebinka J., Uzależnienie czy suwerenność? Odwilż październikowa w dyplomacji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej 1956–1961, Warszawa 2010.
Tomala M., Władysław Gomułka a sprawa niemiecka, „Dziś” 2005, nr 2.
Werblan A., Władysław Gomułka. Sekretarz generalny PPR, Warszawa 1988.
Żerko S., 23 sierpnia 1953: rząd PRL rezygnuje z reparacji od Niemiec [PDF, k. 1–5], www.iz.poznan.pl (dostęp 30 I 2023 r.).
Żerko S., Sprawa niemieckich odszkodowań za II wojnę światową w stosunkach między Polską a RFN do 1991 r., „Colloquium” 2019, nr 3.
License
Copyright (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl
Most read articles by the same author(s)
- Robert Spałek, Portrait of Political Pensioner in Security Service Materials (1966–1971) , Remembrance and Justice: Vol. 16 No. 2 (2010)
- Robert Spałek, „Gracze” – Komitet Obrony Robotników w propagandzie PRL, stereotypach oraz dokumentach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych , Remembrance and Justice: Vol. 4 No. 2 (2003)
- Robert Spałek, Statute of the Special Office of the Ministry of Public Security , Remembrance and Justice: Vol. 32 No. 2 (2018)
- Robert Spałek, [Recenzja] W odpowiedzi na recenzję Włodzimierza Domagalskiego , Remembrance and Justice: Vol. 15 No. 1 (2010)
- Robert Spałek, Włodzimierz Domagalski, [Recenzja] Robert Spałek, Warszawska ulica w stanie wojennym. Demonstracje, protesty, zamieszki, pochody w oczach opozycji i władzy 1981–1983, Wspólnota Samorządowa Województwa Mazowieckiego, Warszawa 2008 s. 266. , Remembrance and Justice: Vol. 15 No. 1 (2010)
- Robert Spałek, An Excerpt on the History of the Communist Intelligence. The Case of Bogusław Hrynkiewicz and Marian Spychalski (1940–1944) , Remembrance and Justice: Vol. 12 No. 1 (2008)
- Robert Spałek, Assumptions, course and scientific and educational objectives of the conference entitled: “Opposing narrations. The history of post-war Poland”, held on 19-20 January, 2017, by the IPN’s Branch Historical Research Office in Warsaw , Remembrance and Justice: Vol. 30 No. 2 (2017)
- Robert Spałek, [Recenzja] W odpowiedzi Krzysztofowi Wyszkowskiemu , Remembrance and Justice: Vol. 6 No. 2 (2004)
