Activities of Polish Schools in Romania in the Years 1945–1948
Remembrance and Justice, Vol. 42 No. 2 (2023), pages: 130-145
Publication date: 2024-04-03
Abstract
The scope of the study concerns the activities of Polish schools during 1945–1948 in Romania. There were Poles in this country, both from the old emigration (being Romanian citizens) and military and civilian refugees from the Second Polish Republic. After being given the opportunity to repatriate, some of them returned to Poland, while others decided to stay. Due to the changes that took place in 1945 in the international arena, including in Romania, the question arises: to what extent did the new political, social, and economic situation condition the functioning of Polish schools in this country? The analysis of sources collected mainly in the Archives of the Ministry of Foreign Affairs in Warsaw contributed to solving this research problem. Based on them, I conclude that the following Polish schools existed in post-war Romania: a) a private primary school in Lupeny (in Romanian – Lupeni); b) different types of refugee schools operating in southern Romania; c) Polish sections at Romanian state schools in southern Bukovina. Polish language courses were also conducted. The activities of schools and courses were mainly determined by the migration of Poles, including their returns to the country.
Keywords
szkoły polskie • szkoły uchodźcze • kursy języka polskiego • Rumunia • Bukowina Polish schools • refugee schools • Polish language courses • Romania • Bukovina
References
Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Ministerstwo Spraw Zagranicznych.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie, Departament Polityczny 1945–1948.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie, Departament I za lata 1949–1960.
Antologia legilor învăţământului din România, Bucureşti 2004.
Decretul nr 175/1948 pentru reforma învăţământului, Monitorul Oficial, Partea I nr 177 din 03 august 1948.
Lege nr 86 din 6 februarie 1945 privind Statutul Naţionalitatilor Minoritare, Monitorul Oficial nr 30 din 7 februarie 1945.
„Nowiny Polskie” 1947.
Keller M., Wikszany, http://dompolski.ro/pl/wikszany/ (dostęp 17 II 2023 r.).
Wieruszewska E., Bulaj, https://dompolski.ro/pl/bulaj/ (dostęp 17 II 2023 r.).
Biedrzycki E., Historia Polaków na Bukowinie, Warszawa–Kraków 1973.
Bujak J., Kronika Polaków bukowińskich i zamieszkałych w Rumunii 1931–1940, Suceava 2020.
Chrustowicz L., Wydobyte z pamięci [w:] Polacy w Rumunii mówią o sobie, wybór, oprac., przypisy i wstęp A. Mamulska, Lublin–Leszno 1992.
Dubicki T., Działalność Amerykańskiej Komisji Pomocy Polakom na rzecz uchodźców polskich w Rumunii w latach 1939–1945, „Dzieje Najnowsze” 1991, nr 23, z. 4.
Dubicki T., Próby odnowienia życia polonijnego na rumuńskiej Bukowinie w latach 1945–1950. Organizacja repatriacji [w:] O Bukowinie. Razem czy oddzielnie?, red. K. Feleszko, Piła–Warszawa 2000.
Evoluția centenară a învățământului în România, red. C. Anghelache, I. Petrescu, M.G. Anghel, E. Gogu, București 2018.
Geambaşu C., Polonistyka rumuńska na Uniwersytecie w Bukareszcie [w:] Literatura polska w świecie, t. 8: Recepcja i adaptacja – mecenaty i migracje. Prace ofiarowane Profesorowi Romualdowi Cudakowi, red. K. Frukacz, Katowice 2012.
Gotkiewicz M., Ślązacy wrócili z Bukowiny i Bośni na Dolny Śląsk, „Ziemia” 1948, nr 1.
Halicka K., Nie ma teraz takich ludzi… [w:] Polacy w Rumunii mówią o sobie, wybór, oprac., przypisy i wstęp A. Mamulska, Lublin–Leszno 1992.
Jaworowski, M., Historia narodu rumuńskiego – krótki zarys, Warszawa 1979.
Jaworowski M., Vorbiţi româneşte? Zwięzły kurs języka rumuńskiego, Warszawa 1965.
Kaczmarczyk U., Aktywność kulturalno-oświatowa Polonii w Bułgarii, Czechosłowacji, Niemieckiej Republice Demokratycznej, Rumunii i na Węgrzech w latach 1945–1989, Poznań 1991.
Linzmeier A., Najpiękniejsza mała Ojczyzna [w:] Polacy w Rumunii mówią o sobie, wybór, oprac., przypisy i wstęp A. Mamulska, Lublin–Leszno 1992.
Nowak K., Polskie życie organizacyjne w Rumunii do 1989 roku [w:] Związek Polaków w Rumunii 1990–2010, oprac. i korekta S. Iachimovschi, E. Wieruszewska-Calistru, Suceava 2010.
Nowak K., Reemigracja polskich górników z Rumunii na Górny Śląsk po II wojnie światowej, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2018, nr 4.
Patraszku B., Prodan M., Opowieść matki i córki [w:] Polacy w Rumunii mówią o sobie, wybór, oprac., przypisy i wstęp A. Mamulska, Lublin–Leszno 1992.
Piskurewicz J., Kontakty naukowe polsko-rumuńskie 1918–1939, „Analecta” 1994, nr 3/1 (5).
Pojana Mikuli w 175-lecie założenia wsi, oprac. E. Wieruszewska-Calistru, Suceava 2017.
Radziszewska M., Działalność historyka oświaty Łukasza Kurdybachy w Królestwie Rumunii w latach 1939–1940 [w:] Polska i Rumunia. Wspólnie – obok – blisko, red. i korekta tekstów polskich K. Stempel-Gancarczyk, E. Wieruszewska-Calistru, Suceava 2015.
Radziszewska M., Odbudowa szkolnictwa polskiego u schyłku Królestwa Rumunii [w:] Związki polsko-rumuńskie w historii i kulturze / Legături istorice și culturale polono-române, red. K. Stempel--Gancarczyk, E. Wieruszewska-Calistru, Suceava 2018.
Radziszewska M., Początki i rozwój szkolnictwa polskiego w Rumunii do 1939 roku, „Biuletyn Historii Wychowania” 2018, nr 39.
Radziszewska M., Towarzystwo Polskie Bratniej Pomocy i Czytelni Polskiej w Suczawie (1903–1953) i jego działalność kulturalno-oświatowa [w:] Bukowina Wspólne dziedzictwo kulturowe i językowe, red. H. Krasowska, M. Pokrzyńska, E. Wróblewska-Trochimiuk, Warszawa – Zielona Góra – Piła 2020.
Radziszewska M., Z dziejów prywatnej powszechnej szkoły polskiej w Lupeni / Scoală Primară Particulară Polonă (1929–1948), „Kwartalnik Pedagogiczny” 2020, nr 1.
Roman D., Niedzielscy i ich dom rodzinny, „Polonus” 2017, nr 9.
Skowrońska J., Spojrzenie wstecz [w:] Polacy w Rumunii mówią o sobie, wybór, oprac., przypisy i wstęp A. Mamulska, Lublin–Leszno 1992.
Ungureanu C., Şcolile de meserii din Bucovina la sfârşitul sec. al Xix-lea – începutul sec. XX., „Anuarul Institutului de Istorie” 2014, nr 3
Willaume M., Rumunia, Warszawa 2004.
Zelionca A.E., Nowy Sołoniec. Dzieje wsi i parafii /Soloneţu Nou. Istoria satului şi a parohiei, Suceava 2014.
License
Copyright (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.