Język Polski
English
Deutsch
Français (France)
Italiano
Русский
International and Internal Conditions of the Taking Over power in Poland by the Communist Party
Remembrance and Justice, Vol. 36 No. 2 (2020), pages: 17-36
Publication date: 2020-12-31
https://doi.org/10.48261/PIS203602
PDF (Język Polski)
Abstract
The takeover of power in Poland by Communists after World War II was determined by the actions of the Union of Soviet Socialist Republics (USSR). The article shows when the variant of the establishment by Kremlin of the 17th Soviet Republic in Poland ceased to function as a strategic goal of the USSR and was replaced by a program of permanent dependence and “Sovietisation” of Poland. The paper defines also the role and impact of the Communist party. Initially, the leader of the USSR wanted to keep the external features of independence of the countries liberated by the Red Army. This was due to international considerations. The article analyzes the strategy and tactics of Stalin’s actions both internationally and internally in Poland. It shows the synergy of Moscow’s actions in relation to the countries of Central and Eastern Europe. It indicates where the Kremlin’s strength in the international arena came from and why the attitude of Great Britain and the USA in the late war period created Moscow comfortable conditions for subjugation of Central and Eastern Europe. It shows why the United States and Great Britain were unable to successfully oppose the Kremlin’s imperial plans until the spring of 1946.
Keywords
Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich • ZSRR • ZSRS • Wielka Brytania • Stany Zjednoczone • Polska • Europa Środkowo-Wschodnia • II wojna światowa • Józef Stalin • partia komunistyczna • sowietyzacja Union of Soviet Socialist Republics • USSR • Soviet Union • Great Britain • United States • USA • Poland • Central and Eastern Europe • World War II • Josif Stalin • Communist party • Sovietisation
References
Archiwum Akt Nowych, Akta Kazimierza Petrusewicza
Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Informacji i Propagandy
Archiwum Akt Nowych, Polska Partia Robotnicza, KC Sekretariat
Archiwum Akt Nowych, Spuścizna Jakuba Bermana
Kampania wyborcza i wybory do Sejmu Ustawodawczego 19 stycznia 1947, oprac. J. Wrona, Warszawa 1999.
Rozmowy polityczne w sprawie utworzenia Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej (czerwiec 1945), „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1984, t. 9.
Wspomnienia W. Wasilewskiej, „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1982, t. 7.
Applebaum A., Za żelazną kurtyną. Ujarzmienie Europy Wschodniej 1944–1956, tłum. B. Gadomska, Warszawa 2013.
Bartosiewicz H., Polityka Związku Sowieckiego wobec państw Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1944–1948, Warszawa 1999.
Chmielewski P., ZSRR u progu „zimnej wojny” (narastanie kryzysu ideologicznego), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1996, t. 55.
Chrobaczyńska-Plucińska E., Chrobaczyński J., Dlaczego PPR w okresie 1944–1948 zmonopolizowała władzę w Polsce, spacyfikowała państwo i zniewoliła społeczeństwo? [w:] Więcej niż partia. PZPR a polityka, gospodarka i społeczeństwo 1948–1990, red. A. Dziuba, B. Tracz, Katowice–Warszawa 2017.
Iwanow M., Powstanie Warszawskie (nie)widziane z Moskwy, „Rzeczpospolita”, 1 VIII 2019,
https://www.rp.pl/Powstanie-Warszawskie/307259905-Powstanie-warszawskie-niewidzianez-Moskwy.html, dostęp 6 IV 2020 r.
Jarząbek W., Miejsce Polski w polityce międzynarodowej w latach 1944–1947, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2005, nr 2 (8).
Kissinger H., Dyplomacja, tłum. S. Głąbiński, G. Woźniak, I. Zych, Warszawa 1996.
Kornat M., Antykomunizm i antysowietyzm w polskiej myśli politycznej podczas II wojny światowej [w:] Antykomunizm Polaków w XX wieku, red. P. Kardela, K. Sacewicz, Białystok–Olsztyn–Warszawa 2019.
Koryn A., Między Wschodem a Zachodem. Międzynarodowe aspekty sowietyzacji Europy Środkowowschodniej 1944–1947, „Mazowieckie Studia Humanistyczne” 2001, nr 37/2.
Lesiakowski K., Mieczysław Moczar „Mietek”. Biografia polityczna, Warszawa 1998.
Lowe K., Dziki kontynent. Europa po II wojnie światowej, tłum. M.P. Jabłoński, Poznań 2013.
Marciniak W., Rozgrabione imperium. Upadek Związku Sowieckiego i powstanie Federacji Rosyjskiej, Kraków 2004.
Mastny V., Stalin i zimna wojna. Sowieckie poczucie zagrożenia, tłum. M. Werner, Warszawa 2006.
Materski M., Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego – narzucona władza [w:] W drodze do władzy. Struktury komunistyczne realizujące politykę Rosji Sowieckiej i ZSRS wobec Polski (1917–1945), red. E. Kowalczyk, K. Rokicki, Warszawa 2019.
Nowak K.R., Związek Patriotów Polskich w służbie Sowietów [w:] W drodze do władzy. Struktury komunistyczne realizujące politykę Rosji Sowieckiej i ZSRS wobec Polski (1917–1945). red. E. Kowalczyk, K. Rokicki, Warszawa 2019.
Pietrow N., Działalność NKWD w Polsce w latach 1944–1945 [w:] W drodze do władzy. Struktury komunistyczne realizujące politykę Rosji Sowieckiej i ZSRS wobec Polski (1917–1945), red. E. Kowalczyk, K. Rokicki, Warszawa 2019.
Pietrow N., Nowy ład Stalina. Sowietyzacja Europy 1945–1953, tłum. J. Prus-Wojciechowska, K. Syska, Warszawa 2015.
Pipes R., Rosja, komunizm i świat. Wybór esejów, tłum. A. Nowak, Sz. Czarnik, Kraków 2002.
Raack C.R., Polska i Europa w planach Stalina, tłum. P. Kościński, Warszawa 1997.
Skrzypek A., Strategia Związku Radzieckiego podczas „zimnej wojny”, „Dzieje Najnowsze” 1997, nr 29/2.
Spałek R., U źródeł partii. Z dziejów konfliktów personalno-ideowych w kierownictwie PPR [w:] Elity komunistyczne w Polsce, red. M. Szumiło, M. Żukowski, Warszawa–Lublin 2015.
Spałek R., Centralne Biuro Komunistów Polski jako ekstraordynaryjne kierownictwo partii komunistycznej: walka o władzę – liderzy – kontakty z WKP/b i PPR – Polski Sztab Partyzancki [w:] W drodze do władzy. Struktury komunistyczne realizujące politykę Rosji Sowieckiej i ZSRS wobec Polski (1917–1945), red. E. Kowalczyk, K. Rokicki, Warszawa 2019.
Wrona J., System partyjny w Polsce 1944–1950. Miejsce – funkcje – relacje partii politycznych w warunkach budowy i utrwalania systemu totalitarnego, wyd. 2, Lublin 1997.
Wrzesiński W., Przyczynki do historii powstania społecznego i gospodarczego programu odrodzonej Polski w latach drugiej wojny światowej [w:] Od Piłsudskiego do Wałęsy. Studia z dziejów Polski w XX wieku. Księga jubileuszowa w 70 rocznicę urodzin prof. Andrzeja Paczkowskiego, Warszawa 2008.
Zubok W., Pleszakow K., Zimna wojna zza kulis Kremla. Od Stalina do Chruszczowa, tłum. M. Koraszewska, Warszawa 1999.
Związek Radziecki wobec krajów Europy Środkowej i Wschodniej 1920–1991, red. J. Diec, A. Tyszkiewicz, Kraków 2005.
License
Copyright (c) 2023 Pamięć i Sprawiedliwość
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Most read articles by the same author(s)
- Jerzy Eisler, Andrzej Friszke, Paweł Machcewicz, Andrzej Paczkowski, Janusz Wrona, [Dyskusja] PKWN – próba oceny , Remembrance and Justice: Vol. 8 No. 2 (2005)
- Janusz Wrona, The Role of the Polish United Workers’ Party in Polish State and Society , Remembrance and Justice: Vol. 32 No. 2 (2018)
- Janusz Wrona, The political system in Poland in 1944–1948 , Remembrance and Justice: Vol. 8 No. 2 (2005)
